Praca z zapisem w orzeczeniu „niezdolny do pracy”
Czy pracownik , który otrzymał orzeczenie na rok czasu - znaczny stopień niepełnosprawności i zapisem „niezdolny do pracy”, może nadal pracować w zawodzie (księgowy)? Jak pracodawca ma podejść do tych wskazań w orzeczeniu?
Szanowna Pani,
W związku funkcjonowaniem orzecznictwa o niepełnosprawności występują problemy z rozumieniem zapisów w orzeczeniach o niepełnosprawności dotyczących wskazań odpowiedniego zatrudnienia. Czy zapisy w postaci: NIE DOTYCZY, ŻADNA/ŻADNA PRACA, NIEZDOLNY DO PRACY, WARUNKI PRACY CHRONIONEJ, ZAKŁAD PRACY CHRONIONEJ (oryginalne stwierdzenia z orzeczeń o niepełnosprawności) oznaczają, że istnieje zakaz pracy lub nakaz pracy w określonych warunkach (np. w warunkach chronionych) dla osób mających takie zapisy w orzeczeniach?
Kategorycznie należy stwierdzić, iż w prawie polskim w odniesieniu do osób z niepełnosprawnością nie ma zakazu pracy ani nakazu pracy w określonych warunkach.
Art. 65. 1. Konstytucji RP stanowi wprost, że każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki od tej zasady określić może jedynie ustawa. Natomiast zgodnie z Konwencją ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, która przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 roku, a rząd Polski podpisał ją 20 marca 2007 r. i ratyfikowana została 6 września 2012 r., w artykule 27 Praca i zatrudnienie, jest stwierdzone, że Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadzie równości z innymi osobami; obejmuje to prawo do możliwości zarabiania na życie poprzez pracę swobodnie wybraną lub przyjętą na rynku pracy oraz w otwartym, integracyjnym i dostępnym dla osób niepełnosprawnych środowisku pracy. Państwa Strony będą chronić i popierać realizację prawa do pracy, również tych osób, które staną się niepełnosprawne w okresie zatrudnienia, poprzez podjęcie odpowiednich kroków, w tym na drodze ustawodawczej.
Również ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy w art. 10. § 1. stanowi, że każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Warto zauważyć jednocześnie, że Kodeks pracy nie reguluje w jakiś szczególny sposób podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnością, gdyż jego przepisy w całej rozciągłości mają zastosowanie do pracowników będących osobami z niepełnosprawnością. Szczególne uregulowania dotyczące kwestii podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnością zawiera natomiast ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 4 ust. 5 ww. ustawy zaliczenie osoby do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach: przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnienia jej w formie telepracy. Zapisy tego artykułu tworzą więc generalną zasadę, zgodnie z którą osoby z lekkim orzeczeniem o niepełnosprawności mają pełną swobodę w podejmowaniu zatrudnienia na rynku pracy. Osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności bez żadnych ograniczeń mogą podjąć pracę na chronionym rynku pracy. Aby osoba z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mogła podjąć pracę na tzw. otwartym rynku pracy, wystarczy tylko, aby pracodawca przystosował stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnił ją w formie telepracy.
Z powołanych powyżej przepisów wynika więc wprost, iż nie ma zakazu pracy dla osób z niepełnosprawnością. Zapisy znajdujące się w orzeczeniach o niepełnosprawności typu: NIE DOTYCZY, ŻADNA/ŻADNA PRACA, NIEZDOLNY DO PRACY, WARUNKI PRACY CHRONIONEJ, ZAKŁAD PRACY CHRONIONEJ są to jedynie wskazania dotyczące odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby.
Należy jednakże podkreślić, iż o tym czy na danym konkretnym stanowisku będzie mogła pracować osoba z niepełnosprawnością zadecyduje lekarz medycyny pracy.
Z poważaniem,
dr Michał Urban, radca prawny