Nieodpłatne świadczenie usług na rzecz firmy męża a świadczenie pielęgnacyjne
Zagadnienia związane z umową-zlecenia określają przepisy art. 734-751 Kodeksu cywilnego (K.c.). Przy umowie-zleceniu przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy). W świetle postanowień zawartych w art. 735 § 1 K.c. strony umowy mogą ustalić, że zleceniobiorca wykona zlecenie bez wynagrodzenia (czyli nieodpłatnie). Niemniej jednak jeżeli mąż zatrudni żonę na podstawie nieodpłatnej umowy zlecenia – to przychód, który uzyska z tytułu nieodpłatnych świadczeń, będzie korzystał ze zwolnienia od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o pdof. Nieodpłatne wykonywanie umowy-zlecenia nie stanowi również tytułu do objęcia żony jako zleceniobiorcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym. Czy jest to zgodne z prawem?
Szanowna Pani,
Zgodnie z art. 17 ust 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej:
- matce albo ojcu,
- opiekunowi faktycznemu dziecka,
- osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
- innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności
- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Wyżej opisane przepisy określają konieczność nie podejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą. W literaturze wskazuje się, że zasadniczym celem świadczenia pielęgnacyjnego jest kompensacja strat materialnych. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje bowiem wskutek rezygnacji z zatrudnienia (porzucenia zamiaru podjęcia zatrudnienia lub rozwiązania dotychczasowego stosunku zatrudnienia). Brak perspektyw na zatrudnienie w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem w prosty sposób pozbawia osobę perspektywy wynagrodzenia za pracę. Niedobory te częściowo są kompensowane w formie świadczenia pielęgnacyjnego określonego w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych (tak za: Świadczenia rodzinne. Komentarz, red. dr hab. Wojciech Maciejko, Aneta Brzeźna, dr Małgorzata Gajda-Durlik, dr Aneta Korcz-Maciejko, 2019, Legalis). Dlatego przepisy wymagają nie podejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą.
Postępowanie o świadczenie pielęgnacyjne jest postępowaniem, w którym indywidualnie rozstrzygane są kwestie przyznania świadczenia. Nie można więc przewidzieć, jakie stanowisko przyjmie w opisanym przypadku organ, gdy faktycznie mimo nieotrzymywania wynagrodzenia za umowę będzie Pani przyczyniać się do powiększania majątku wspólnego z mężem i faktycznie wykonywać pracę (zatrudnienie na umowę zlecenie) pomimo, że formalnie nie otrzyma Pani za tą pracę wynagrodzenia.
Z poważaniem,
dr Michał Urban, radca prawny