Czy mogę starać się o rentę?

Od urodzenia jestem osobą niepełnosprawną. W 2004 r dostałam orzeczenie o umiarkowanym st. na stałe. Wcześniej pobierałam rentę socjalną, ale znalazłam pracę i mi ją zabrano. Od 2004 jestem osobą czynną zawodowo, pracuję na warunkach osoby niepełnosprawnej. Czy w takiej sytuacji mam szansę i możliwość starania się o rentę? Jakie są teraz warunki ubiegania się o to świadczenie i czy nie koliduje z aktywnością zawodową. Oczywiście jestem pod stałą opieką lekarską (na szczęście nic złego się nie dzieje więc są to rzadkie wizyty, max 1-2 razy na rok). 

Szanowna Pani,

jeśli chodzi o możliwość uzyskania renty, to aby się o nią ubiegać, należy spełnić określone warunki.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, która:

1. jest całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy (co zostało stwierdzone orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS),
2. ma wymagany ustawą stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy okres składkowy i nieskładkowy,
3. niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych i nieskładkowych określonych ustawą albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Wymóg ten nie dotyczy ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy
4. nie ma ustalonego prawa do emerytury lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez ZUS osobie, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Niezdolność do pracy stwierdza lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS. Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia. Oprócz uznania osoby za niezdolną do pracy, do ubiegania się o rentę należy posiadać odpowiedni staż ubezpieczeniowy. Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi:

• 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat
• 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat
• 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat
• 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat
• 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat

Niezdolność do pracy musi powstać w trakcie jednego z okresów składkowych lub nieskładkowych lub nie później, niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Nie wymaga się posiadania odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego:

• od osoby, która została zgłoszona do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat lub w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu szkoły ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub szkoły wyższej, a do dnia powstania niezdolności do pracy miała jakiekolwiek okresy składkowe lub nieskładkowe.
• od osoby, u której niezdolność do pracy została spowodowana: wypadkiem w drodze do pracy, wypadkiem w drodze z pracy.

Osoby pobierające rentę mogą pracować zarówno w systemie pracy chronionej, jak i na otwartym rynku pracy. Dotyczy to nie tylko osób, które mają orzeczoną częściową niezdolność do pracy, ale również tych osób, które mają orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy. Ważne jest, aby lekarz medycyny pracy wraził zgodę na zatrudnienie danej osoby na określonym stanowisku. Osoba, która pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy, może osiągać dodatkowe przychody.  W zależności do uzyskiwanych przychodów renta będzie przysługiwać w pełnej wysokości, ulegnie zmniejszeniu lub zawieszeniu. Oprócz tego każdy rencista ma obowiązek powiadomić organ rentowy (ZUS) o wysokości przychodu uzyskanego. Co kwartał na swojej stronie internetowej ZUS w formie komunikatu podaje informacje o wysokości tak zwanych kwot granicznych, z których wynika ile można dorobić do renty.

Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz.  1383, z późn. zm.).

Z poważaniem,

Anita Siemaszko, prawnik