Asystent osobisty w 10 pytaniach i odpowiedziach

Kto może skorzystać ze wsparcia asystenta? Jaki jest zakres jego zadań? Czy usługa będzie płatna lub uzależniona od kryteriów dochodowych? Kto może zostać asystentem? Czy może nim być członek rodziny? Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych odpowiada na pytania naszych Czytelników o program „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”.

Przeczytaj też:

10 pytań o program asystenta osobistego. Odpowiadamy

Które gminy i powiaty przystąpiły do programu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej”? Oto ich lista!

1. Kto może skorzystać ze wsparcia asystenta? Tylko dorośli czy także dzieci?

Program „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnościami” – edycja 2020-2021 – adresowany jest do:

• dzieci do 16. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji
• oraz do osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych albo orzeczenie równoważne do wyżej wymienionych,

które wymagają usługi asystenta w wykonywaniu codziennych czynności oraz funkcjonowaniu w życiu społecznym.

2. Jaki jest zakres zadań asystenta osobistego? W czym może pomagać osobie z niepełnosprawnością?

Zgodnie z Programem (dział V ust. 7), usługi asystenta w szczególności mogą polegać na pomocy asystenta w:

1. wyjściu, powrocie oraz/lub dojazdach w wybrane przez uczestnika Programu miejsce (np. dom, praca, placówki oświatowe i szkoleniowe, świątynie, placówki służby zdrowia i rehabilitacyjne, gabinety lekarskie i terapeutyczne, urzędy, znajomi, rodzina, instytucje finansowe, wydarzenia kulturalne/ rozrywkowe/społeczne/sportowe),
2. zakupach, z zastrzeżeniem aktywnego udziału uczestnika Programu przy ich realizacji,
3. załatwianiu spraw urzędowych,
4. nawiązaniu kontaktu/współpracy z różnego rodzaju organizacjami,
5. korzystaniu z dóbr kultury (np. muzeum, teatr, kino, galerie sztuki, wystawy),
6. wykonywaniu czynności dnia codziennego – w tym przez dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności – także w zaprowadzaniu i przyprowadzaniu ich do/z placówki oświatowej (jednak usługa asystenta na terenie szkoły może być realizowana wyłącznie w przypadku, gdy szkoła nie zapewnia tej usługi).

3. Czy asystent pomoże w pokonaniu schodów osobie na wózku? Czyli czy np. zniesie osobę na wózku po schodach z mieszkania?

Wyżej wymieniony katalog czynności/wsparcia oraz pomocy asystenta wskazany w Programie (dział V ust. 7) nie został ograniczony, zapis bowiem dotyczy usług asystenta wymienionych w szczególności.

4. Czy asystent będzie mógł wozić samochodem osobę z niepełnosprawnością?

Decyzję w ww. zakresie, tj. wożenia samochodem osoby niepełnosprawnej, pozostawiamy do indywidualnego uregulowania przez realizatorów Programu, uczestników Programu oraz asystentów.

Jednocześnie informujemy, iż w załączniku nr 3 (tj.: Karta zgłoszenia do Programu „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnościami”– edycja 2020-2021) należy uzupełnić m.in.: informacje na temat wnioskowanego zakresu usług asystenta osobistego.

Dodatkowo, zgodnie z Ogłoszeniem o otwartym konkursie ofert w ramach ww. Programu wskazano, iż zakupu biletów komunikacji publicznej/prywatnej jednorazowych lub miesięcznych oraz koszty przejazdu własnym/innym środkiem transportu, np. taksówką, asystentów w związku z wyjazdami, które dotyczą realizacji usług wymienionych w treści Programu, w wysokości nie większej niż 200 zł miesięcznie jest kosztem kwalifikowanym.

5. Od kogo asystent dostanie pieniądze na bilet autobusowy lub do kina/teatru?

Wyżej wymieniona kwestia nie została uregulowana w Programie, dlatego należy wskazać dwie możliwości przekazania środków asystentowi na bilet autobusowy lub do kina/teatru, tj.:

• przekazanie środków finansowych przez Realizatora Programu asystentowi
• lub zakupu ww. biletu autobusowego lub do kina/teatru przez Realizatora Programu.

Decyzję w powyższym zakresie powinien podjąć Realizator Programu, uwzględniając w szczególności swoje możliwości m.in. finansowe, kadrowe, a także mając na uwadze konieczność wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wynikających z Programu.

6. Ile godzin asystentury miesięcznie będzie przysługiwać i czy będzie można mieć więcej niż jednego asystenta w miesiącu?

Zgodnie z Programem, limit godzin usług asystenta przypadających na 1 uczestnika Programu wynosi nie więcej niż 60 godzin miesięcznie.

Limit godzin usług asystenta na 1 dziecko niepełnosprawne z orzeczeniem o niepełnosprawności, którego rodzice lub osoby spokrewnione w przypadku opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych legitymujących się znacznym stopniem niepełnosprawności pobierają świadczenie pielęgnacyjne (tj. zrezygnowali ze świadczenia pracy), wynosi nie więcej niż 30 godzin miesięcznie.

Limit godzin usług asystenta przypadających na 1 uczestnika Programu, w tym na 1 dziecko niepełnosprawne, dotyczy także osób niepełnosprawnych, które korzystają z usług asystenta w ramach innych programów/projektów – jednakże łączna liczba godzin usług asystenta dla wszystkich programów/projektów wynosi nie więcej niż 60 godzin miesięcznie.

Jednocześnie informujemy, że Program nie zakazuje posiadania więcej niż jednego asystenta w miesiącu.

7. Czy usługa asystenta będzie odpłatna dla osoby z niepełnosprawnością?

Nie, usługa asystenta nie będzie odpłatna dla osoby niepełnosprawnej – zgodnie z Programem dział V ust. 17: Uczestnik Programu za usługi asystenta nie ponosi odpłatności.

8. Czy możliwość skorzystania z usług asystenta uzależniona jest od kryteriów dochodowych?

Nie, usługa asystenta nie jest uzależniona od kryteriów dochodowych.

9. Kto może zostać asystentem? Czy trzeba mieć jakieś konkretne kwalifikacje?

Zgodnie z Programem (dział V ust. 3) usługi asystenta mogą świadczyć:

1. osoby posiadające dokument potwierdzający uzyskanie kwalifikacji w następujących kierunkach: asystent osoby niepełnosprawnej (patrz: niżej), opiekun osoby starszej, opiekun medyczny,
2. osoby posiadające co najmniej 6-miesięczne, udokumentowane doświadczenie w udzielaniu bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym np. doświadczenie zawodowe, udzielanie wsparcia osobom niepełnosprawnym w formie wolontariatu,
3. osoby wskazane przez uczestnika Programu lub jego opiekuna prawnego.

Dodatkowo w ust. 4 wskazano, iż w przypadku gdy usługa asystenta będzie świadczona na rzecz dzieci niepełnosprawnych do 16. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie z ww. wskazaniami, wymagane jest także zaświadczenie psychologa o braku przeciwskazań do wykonywania czynności przez asystenta.

Warto podkreślić, iż zgodnie z ust. 6 „Osoba niepełnosprawna lub opiekun prawny ma prawo wyboru osoby, która będzie świadczyć usługi asystenta”.

Zawód asystenta osoby niepełnosprawnej został wpisany do systemu kształcenia zawodowego w Polsce już w 2001 roku. Wymieniony jest w treści rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2018 r. poz. 227), pod symbolem 341201 w ramach grupy: Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej (symbol 3412). Ponadto stanowisko asystenta osoby niepełnosprawnej jest wymienione w ramach stanowisk pomocniczych i obsługi, w załączniku nr 3 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 936, z późn. zm.).

10. Czy osoba z niepełnosprawnością będzie mogła sama wybrać swojego asystenta? Jeśli tak, to czy asystentką może być np. matka lub inny członek rodziny?

Tak, osoba niepełnosprawna będzie mogła sama wybrać swojego asystenta.

Zgodnie z działem V ust. 6 Programu „Osoba niepełnosprawna lub opiekun prawny ma prawo wyboru osoby, która będzie świadczyć usługi asystenta”.

Dodatkowo informujemy, iż zgodnie z Ogłoszeniem o otwartym konkursie ofert w ramach ww. Programu, opieka świadczona przez członków rodziny (zgodnie z art. 3 pkt 16 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych – Dz. U. z 2020 r. poz. 111), opiekunów prawnych lub osoby faktycznie zamieszkujące razem z uczestnikiem Programu jest kosztem niekwalifikowanym.

Powyższe oznacza, iż asystentką nie może być matka lub inny członek rodziny.