Leczenie ran – samoopieka pacjenta w warunkach domowych

Każdemu z nas może przytrafić się wypadek, w wyniku którego nastąpi przerwanie ciągłości naskórka, czyli powstanie rana. Z większością z nich radzimy sobie sami. Zdarzają się jednak takie urazy, które wymagają konsultacji i interwencji pracownika opieki medycznej. Taka rana zostaje wtedy oczyszczona i zabezpieczona w profesjonalny sposób. 

Ten pierwszy etap leczenia jest niezwykle istotny, bo ma duży wpływ na to, w jakim tempie uraz będzie się goił. Często po takiej interwencji pacjent udaje się do domu i może sam opiekować się swoją raną. Podpowiadamy o czym pamiętać, wykonując zabiegi pielęgnacyjne. 

Proces gojenia

Może zdarzyć się tak, że ze względu na stan rany lub na dużą odległość od specjalistycznego punktu medycznego, pracownik służby zdrowia uzna, że nie ma przeciwwskazań do tego, aby pacjent lub jego opiekun zajmował się raną samodzielnie. Jeżeli pacjent może to zrobić, wzmacnia się jego poczucie niezależności i świadomość samodzielności. To poprawia jego ogólne samopoczucie. 

Aby zacząć opiekować się raną, dobrze jest wiedzieć, w jaki sposób zachodzi proces gojenia. Pierwszym etapem jest tak zwane ziarninowanie, które ma miejsce w łożysku rany. Nowo powstająca ziarnina wypełnia ranę, która się „wypłyca”. Następnie, od strony zdrowej skóry i brzegów rany, na ziarninę narasta nowa skóra. W końcowym etapie rana zamyka się, a w jej miejscu pojawia się zdrowa skóra. 

Ważne jest, aby stworzyć takie warunki gojenia, w których rana będzie goić się szybciej. Utrzymanie rany w czystości, cieple i odpowiedniej wilgotności nazywane jest leczeniem ran w środowisku wilgotnym. Obecnie jest to złoty standard leczenia. 

Dobrze dobrany opatrunek

Odpowiednio dobrany opatrunek będzie wspomagał ten proces. Istotne jest, aby nie dopuścić do wysuszenia rany czy chodzenia bez opatrunku, gdyż może to opóźnić gojenie i zwiększyć ryzyko infekcji. Jeśli zaleceniem pracownika służby zdrowia jest, by nosić opatrunek przez określoną liczbę dni, nie należy go zdejmować przed tym terminem, chyba że wskazana jest zmiana opatrunku ze względu na duży wysięk z rany. Większość opatrunków dostępnych na rynku można trzymać na ranie do 7 dni. 

Gdy zobaczymy, że wydzielina zaczyna podchodzić do brzegów opatrunku na odległość około 1 cm, wtedy rekomendowana jest zmiana opatrunku. Opatrunek służy również jako bariera ochronna przeciw bakteriom i wpływem środowiska zewnętrznego. Bardzo ważne jest, żeby pamiętać, iż po użyciu opatrunek należy wyrzucić – nie nadaje się on do ponownego użytku.

Potrzebne akcesoria

Przed przystąpieniem do pielęgnacji rany należy przygotować sobie wszystkie akcesoria takie jak gaza czy sól fizjologiczna. Może się również okazać, że będą potrzebne zdezynfekowane nożyczki. Kiedy już wszystko jest przygotowane, należy bardzo dokładnie umyć ręce. Myjąc je w prawidłowy sposób, pacjent gwarantuje sobie, że z jego rąk zostaną usunięte bakterie i nie dostaną się one do rany.

Jak dobrze umyć ręce?

Najpierw zmocz ręce wodą. Użyj tyle mydła, ile potrzeba, aby pokryć dokładnie całe powierzchnie dłoni i pocieraj dłonią o dłoń. Następnie pocieraj wierzch i wewnętrzne strony jednej dłoni wewnętrzną stroną drugiej ze splecionymi palcami. Obejmując kciuk jednej dłoni drugą, pocieraj go okrężnymi ruchami i powtórz to z drugim kciukiem. Wykonuj okrężne ruchy palcami w jedną i drugą stronę. Pocieraj grzbietami zgiętych palców jednej dłoni o wewnętrzną stronę drugiej. I na koniec spłucz ręce wodą. Teraz twoje ręce są bezpieczne. 

Upewnij się, że masz czyste miejsce (np. czysty ręcznik), gdzie możesz położyć nowe środki opatrunkowe i że masz wszystko, czego potrzebujesz do oczyszczenia rany i zmiany opatrunku.

Jeśli nosisz opatrunek, który należy usunąć, zrób to i wyrzuć go do śmieci. Jeszcze raz umyj ręce zgodnie z instrukcją mycia rąk i dokładnie je wytrzyj.

Oczyszczenie rany

Umieść wszystkie potrzebne środki opatrunkowe w pobliżu na czystej powierzchni (np. na czystym ręczniku), ale zaczekaj z ich otwarciem dopóki nie oczyścisz rany i nie będzie ona gotowa do nałożenia opatrunku.  

Jeżeli dysponujesz rękawiczkami jednorazowymi, załóż je. Nasącz gazik wodą lub roztworem soli fizjologicznej. Delikatnie oczyść ranę: zacznij od środka rany, wykonując okrężne ruchy, wychodzące do 2,5 cm poza brzeg rany. Nie wcieraj i nie trzyj rany, bo możesz spowodować dodatkowe uszkodzenia. Nie zaczynaj oczyszczania od zewnętrznych brzegów rany, bo w ten sposób możesz rozprowadzić bakterie po całej powierzchni rany. Przykładając kawałek suchej gazy lub czysty ręcznik, delikatnie osusz ranę.

Założenie opatrunku

Upewnij się, że skóra jest czysta i sucha, a nie posmarowana substancją natłuszczającą. Użycie kremów czy maści może zmniejszyć przylepność opatrunku. Jeśli zastosowałeś jeden z tych produktów, zaczekaj z nałożeniem opatrunku, aż skóra będzie gotowa do jego aplikacji. 

Najpierw zdejmij wewnętrzną folię ochronną i nałóż opatrunek na ranę. Nie dotykaj przylepnej strony opatrunku. Następnie wygładź opatrunek na skórze i usuń pozostałe folie ochronne. Po założeniu opatrunku wygładź palcami jego warstwę przylepną, aby upewnić się, że dobrze przylega do skóry. Rana zabezpieczona w ten sposób zapewnia prawidłowe warunki gojenia. Sprawdzaj stan opatrunku zgodnie z zaleceniami pracownika służby zdrowia. Zmień opatrunek, kiedy wydzielina z rany będzie widoczna blisko jego brzegów (około 1 cm). 

Kąpiel niegroźna

Rana zabezpieczona przy pomocy przylepnych opatrunków specjalistycznych jest mniej narażona na bakterie i czynniki zewnętrzne mogące opóźniać proces gojenia. Taki rodzaj ochrony daje pacjentowi poczucie bezpieczeństwa podczas brania kąpieli, gdyż zaaplikowany w odpowiedni sposób opatrunek jest dobrą barierą również dla wody. Po kąpieli należy sprawdzić czy opatrunek jest na właściwym miejscu i czy przylepiec przylega odpowiednio do skóry.  

Szybkie gojenie ran

Różne typy ran goją się w różnym czasie. Na szybkość gojenia ma wpływ nie tylko dobór odpowiedniego opatrunku, ale również takie czynniki jak stan ogólny pacjenta oraz umiejscowienie rany. Aby proces leczenia przebiegał bez zakłóceń, bardzo ważne jest też odpowiednie nawodnienie i odżywienie organizmu oraz stosowanie się do wytycznych pracowników służby zdrowia. Systematyczność, niedopuszczanie do przesuszenia rany i zachowanie odpowiedniej higieny są kluczem do sukcesu.