Świadczenie pielęgnacyjne na dwoje niepełnosprawnych dzieci dla samotnej matki
Jestem wdową. Przerwałam pracę na wychowanie niepełnosprawnych dzieci (już po urodzeniu pierwszego dziecka). Mam przyznaną i pobieram bardzo niską emeryturę. Dzieci nadal potrzebują mojej opieki – I grupa inwalidzka. Chcę zawiesić emeryturę i przejść na świadczenie pielęgnacyjne. Jak to zrobić i czy mogę otrzymać dwa świadczenia.
Szanowna Pani,
co do zasady, osoby które mają ustalone prawo do emerytury lub renty (z wyjątkiem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy), nie mogą mieć przyznanego świadczenia pielęgnacyjnego. Tak wynika z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.). W efekcie, gdy tacy opiekunowie jak Pani zgłaszają się do gminy z wnioskiem o świadczenie, otrzymują decyzje odmowne. Jednocześnie przez długi czas pozytywnego rezultatu nie dawało im korzystanie z drogi odwoławczej, bo sądy oddalały ich skargi.
Ta sytuacja zmieniła się dopiero wraz z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 20 lutego 2019 r. (sygn. akt II SA/Go 833/18), który jako pierwszy uwzględnił skargę będącej na emeryturze matki. Sąd uznał bowiem, że wykładnia, która pozbawia opiekuna na emeryturze całości świadczenia pielęgnacyjnego, narusza zasadę równego traktowania. Jego zdaniem prawidłowa interpretacja tego przepisu powinna prowadzić do tego, że pomoc finansowa dla opiekuna będzie przysługiwać w kwocie stanowiącej różnicę między wysokością świadczenia pielęgnacyjnego a jego emeryturą.
W tym samym kierunku poszły wyroki również innych WSA, m.in. w Gdańsku, Krakowie i Rzeszowie. Natomiast odmienne stanowisko w takich sprawach zajmuje WSA w Poznaniu (np. sygn. akt II SA/Po 805/19, 662/19, 1012/19). Jego zdaniem wypłata świadczenia pielęgnacyjnego w formie wyrównania stoi w sprzeczności z art. 17 ust. 3 ustawy, który określa jego wysokość jednoznacznie kwotowo i nie pozwala organowi administracji na jej samodzielne ustalanie. Ponadto ta droga powoduje komplikacje w ustaleniu kwoty świadczenia, np. w sytuacji otrzymania przez opiekuna 13 emerytury oraz w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Dlatego właśnie WSA w Poznaniu uważa, że opiekun powinien dokonać wyboru korzystniejszego dla niego wsparcia i jeśli jest nim świadczenie pielęgnacyjne (bo jest wyższe), to powinien wystąpić do ZUS o zawieszenie emerytury.
W związku z tym, jeśli z OPS i następnie z Kolegium Odwoławczego otrzyma Pani odmowę, proszę odwołać się do sądu, powyższe przykłady pokazują, że sądy przychylnie traktują takie odwołanie. Przy każdym odwołaniu należy pamiętać o terminach. Postępowanie sądowe jest bezpłatne. W razie wątpliwości może Pani skorzystać z darmowej porady prawnej.
Z poważaniem,
Anita Siemaszko, prawnik