Orzeczenia wydawane zaocznie są mniej korzystne? Dane tego nie potwierdzają

Do naszej redakcji wpływa wiele pytań dotyczących zaocznego trybu wydawania orzeczeń o niepełnosprawności podczas pandemii, okresu, na jaki są one wydawane, a także honorowania przez instytucje orzeczeń automatycznie z mocy prawa przedłużanych w tym czasie. Zapytaliśmy o wyjaśnienie Małgorzatę Rajczyk, przewodniczącą Powiatowego Zespołu ds. Orzekana o Niepełnosprawności w Opolu.

Wśród naszych Czytelników wiele emocji budzi niejednokrotnie zaoczny tryb wydawania orzeczeń o niepełnosprawności w okresie pandemii COVID-19. Wielu z nich wydaje się, że orzeczenia wydawane w ten sposób są dla nich mniej korzystne.

- Tryb zaoczny wydawania orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności został dopuszczony do stosowania w nadzwyczajnej sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy – wyjaśnia Małgorzata Rajczyk. – Przed ogłoszeniem stanu epidemii był stosowany w ściśle określonych przepisami przypadkach i nie było odstępstw, aby „uznaniowo” wydać orzeczenie zaocznie. Z chwilą pojawienia się możliwości zakażeń na posiedzeniach składów orzekających, jak we wszystkich skupiskach ludzi, zwłaszcza tych ze zwiększonej grupy ryzyka zdrowotnego, trzeba było „przejść” na tryb zaoczny, aby osobom niepełnosprawnym umożliwić korzystanie z praw wynikających z posiadania orzeczenia – dotyczyło to zwłaszcza osób orzekanych pierwszorazowo.

Wartości niemal identyczne

- O tym, czy taki tryb wydawania orzeczeń jest korzystny dla osób niepełnosprawnych, trudno decydować – podkreśla Małgorzata Rajczyk. – Z jednej strony procedura jest szybsza i znacznie uproszczona, z drugiej strony może pojawić się przeświadczenie wśród wnioskodawców, że zostało się potraktowanym niesprawiedliwie i gdyby było się osobiście na posiedzeniu składu orzekającego, to decyzja byłaby korzystniejsza. Wydaje się, że jedynym obiektywnym wskaźnikiem jest liczba złożonych odwołań od orzeczeń w tych samych okresach rok do roku. I tak, w okresie od kwietnia do końca września w ubiegłym roku odwołania złożyło 10,22 proc. orzekanych, a w roku bieżącym – kiedy orzeczenia są wydawane zaocznie – 10,01 proc. w Opolu i całym powiecie opolskim. Są to wartości niemal identyczne i nie można stwierdzić, że więcej osób orzekanych w trybie zaocznym, bez badania, jest niezadowolonych z rozstrzygnięcia.

Równocześnie przewodnicząca opolskiego PZON radzi osobom orzekającym się, które obawiają się takiego trybu postępowania, co można zrobić w takiej sytuacji.

- Możemy podpowiedzieć osobom niepełnosprawnym, które obawiają się takiego zaocznego załatwienia sprawy, że zawsze, kiedy już złożą wniosek do powiatowego zespołu, mogą wystąpić z prośbą o zawieszenie postępowania do czasu, kiedy będzie możliwe przeprowadzenie bezpośredniego badania – zaznacza.

Orzeczenia wydawane na krótszy okres?

Wiele osób w tym czasie zwraca także uwagę na krótszy okres, na który obecnie wydawane są orzeczenia, np. tylko roku, gdy w poprzednich latach było to 2-3 lata.

- Co do okresu, na jaki wydawane są orzeczenia – jedynym kryterium jest stan zdrowia osoby orzekanej i przewidywany czas trwania naruszenia sprawności organizmu – podkreśla Małgorzata Rajczyk. – Może się zdarzyć, zwłaszcza w chorobach neurologicznych, kardiologicznych czy szeroko rozumianej internie, że orzeczenie wydane jest na czas określony, np. jednego roku, gdyż stan zdrowia może ulec szeroko rozumianej zmianie (polepszeniu lub pogorszeniu) i wtedy należy wydać orzeczenie zgodne z aktualnym stanem funkcjonalnym. Należy podkreślić, że w czasie orzekania zaocznego ewentualne wątpliwości orzecznicze są rozstrzygane na korzyść osoby.

Innym jeszcze problemem poruszanym przez naszych Czytelników jest to, czy wszystkie instytucje muszą honorować orzeczenie automatycznie przedłużone w okresie pandemii i czy trzeba przedkładać jakieś dodatkowe dokumenty czy zaświadczenia?

- Ustawa „covidowa” jest wiążąca dla wszystkich organów i nie trzeba przedstawiać żadnych dodatkowych dokumentów – deklaruje szefowa zespołu w Opolu. – Może się jednak zdarzyć, że dany urząd poprosi o zaświadczenie, że ważność orzeczenia jest automatycznie przedłużona. Wówczas powiatowe zespoły mają obowiązek w terminie 7 dni wydać osobie, która o takie zaświadczenie się zwróci, dokument poświadczający fakt przedłużenia ważności orzeczenia.