Ciekawa Warszawa. Muzea dla wszystkich

W cyklu o ciekawych miejscach w Warszawie, a równocześnie unikatowych w skali kraju nie może zabraknąć trzech wyjątkowych muzeów: Historii Żydów Polskich POLIN, Powstania Warszawskiego i Muzeum Warszawy. Wyjątkowość tych miejsc potwierdzają także działania placówek na rzecz dostępności ich oferty dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Muzeum POLIN

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN już od kilku lat realizuje z powodzeniem program „Muzeum dostępne”. Przede wszystkim informacje o udogodnieniach i ofercie placówki dla osób z niepełnosprawnościami szczegółowo opisane są na stronie internetowej www.polin.pl – także dla osób niesłyszących w Polskim Języku Migowym (PJM). Osoby z niepełnosprawnością mogą skorzystać z biletów ulgowych na wystawy, a ich asystent jest zwolniony z opłaty. Grupy osób z niepełnosprawnościami mogą zaś bezpłatnie zwiedzać obiekt z przewodnikiem. Możliwe jest także skorzystanie w czasie zwiedzania muzeum z pomocy asystenta.

Dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności: narządów ruchu, wzroku, słuchu, dla osób ze spektrum autyzmu lub z indywidualnymi potrzebami edukacyjnymi przygotowane są szczegółowe opisy na stronie internetowej. Na przykład dla osób z niepełnosprawnością narządu wzroku dostępna jest audiodeskrypcja wystawy stałej i czasowej wgrana na audioprzewodniki. Tyflografiki wybranych obiektów z wystawy stałej wraz z opisami w alfabecie Braille’a znajdują się w Centrum Informacji Historycznej. Opisy tyflografik można też pobrać ze strony Muzeum. Osoby o indywidualnych potrzebach edukacyjnych mogą skorzystać z bezpłatnych warsztatów oraz odbyć wirtualny spacer po wystawie stałej. Dla osób ze spektrum autyzmu został przygotowany „Przedprzewodnik”, który przybliża przebieg wizyty w Muzeum POLIN i pokazuje, czego można się spodziewać w trakcie odwiedzin. „Przedprzewodnik” jest także dostępy na stronie internetowej.

Pracownicy Muzeum przechodzą wewnętrzne szkolenia m.in. na tematy: savoir vivre’u wobec osób z niepełnosprawnością, obsługi osób ze spektrum autyzmu i tworzenia dostępnych komunikatów.

- Nauczenie kadry Muzeum, która do tej pory nie miała zbyt często do czynienia z tą tematyką oraz kontaktów z osobami z niepełnosprawnością, było dla mnie wyzwaniem – przyznaje Wioleta Jóźwiak, koordynatorka ds. dostępności w Muzeum POLIN, która porusza się na wózku. – Organizujemy od niedawna wydarzenia dla rodzin z dziećmi z niepełnosprawnością, ale naszą ideą jest to, aby cała rodzina mogła wziąć udział w takim wydarzeniu, a więc: rodzice, dziecko niepełnosprawne, ale także pełnosprawne rodzeństwo. W grupie mamy osoby z różnymi niepełnosprawnościami, np. dzieci z zaburzeniami zachowania typu ADHD czy autyzmem, dzieci niemówiące, niesłyszące i na wózkach, ale też z niepełnosprawnością intelektualną. Przy rekrutacji rodzice często mówią o swoich obawach, o tym, że chcieliby wziąć udział w wydarzeniu, ale boją się, że z ich dzieckiem to się nie uda. Wynika to z ich doświadczeń, gdyż byli wcześniej wypraszani z miejsc kultury, gdy ich dziecko np. krzyknęło. Po spotkaniach u nas dziękują i chcą przyjść po raz kolejny – dodaje koordynatorka.

Dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności mogą w jednej grupie wraz z dziećmi pełnosprawnymi uczestniczyć w różnego rodzaju zajęciach i aktywnościach.

- Atrakcje są wypoziomowane, jest ich kilka. Jest warsztat merytoryczny, na którym dzieci sprawne intelektualnie korzystają z wiedzy, ale są też aktywności prostsze, np. żeby wykonać pracę plastyczną, a dzieci z trudnościami manualnymi mogą na przykład pobawić się w piasku kinetycznym i skorzystać z sensorycznych zabaw – wylicza Wioleta Jóźwiak i zaznacza przy tym, że w takich zajęciach bierze udział większa liczba asystentów i przeszkolonych pracowników Muzeum.

Przykładem takich zajęć są „Poranne Ptaszki”, czyli wydarzenie dla dzieci ze spektrum autyzmu, podczas którego codzienny zgiełk, dźwięki i światła w muzeum są ograniczone, przez co tworzy się przestrzeń przyjazną dla osób wrażliwych na bodźce sensoryczne. Dużym zainteresowaniem cieszyły się wydarzenia rodzinne skierowane do dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną. Do tej pory zrealizowano je dwukrotnie; były to: Dzień Matki połączony ze zwiedzaniem wystawy czasowej z animatorami, warsztatami twórczymi, wspólnym czytaniem „Króla Maciusia Pierwszego”, a także Rosz ha-Szana, zajęcia multisensoryczne (warsztaty twórcze i kulinarne) dla rodzin z dziećmi z niepełnosprawnością.

13 września odbył się spacer sensoryczny ulicami Muranowa, a 20 września zajęcia „Poranne Ptaszki”.

Zwiedzanie Muzeum w czasie pandemii odbywa się z zachowaniem zasad reżimu sanitarnego. 

Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum Powstania Warszawskiego otwarte w 2004 r. jako samorządowa instytucja kultury m.st. Warszawy, w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, nie mogło powstać w żadnym innym mieście. Ściśle związane z historią Warszawy oddaje hołd wszystkim, którzy oddali życie w walce o wolną Polskę. Młodym pokoleniom przybliża w nietuzinkowy sposób tę ważną część naszej historii. Nie wyklucza również osób z niepełnosprawnością, niestrudzenie starając się dostosować swoją ofertę do coraz większej liczby osób z różnymi potrzebami.

Osoby z niepełnosprawnością mogą skorzystać z zakupu biletu ulgowego, a ich asystenci nie ponoszą żadnego kosztu wstępu do Muzeum. Przed zwiedzaniem jest możliwość wypożyczenia wózka dla osoby z niepełnosprawnością ruchową. Osoby niewidzące mogą rezerwować zwiedzanie Muzeum z przewodnikiem. Osoby niesłyszące mogą skorzystać ze zwiedzania z przewodnikiem oraz tłumaczem języka migowego, którego należy wcześniej zamówić.

„Na czas pandemii zwiedzanie ekspozycji z wykorzystaniem dotychczas udostępnianych audioprzewodników z wgraną audiodeskrypcją zostało zawieszone do odwołania. Nowa ścieżka dźwiękowa, wprowadzona na trasie zwiedzania, nie zawiera audiodeskrypcji. Zalecamy więc, by osoby z niepełnosprawnością wzroku, zwiedzały Muzeum w towarzystwie opiekuna i/lub przewodnika” – czytamy na stronie Muzeum.

- Ekspozycja Muzeum Powstania Warszawskiego jest w większości interaktywna i jako taka uruchamia wrażliwość i aktywność osób z niepełnosprawnościami – mówi Donata Ałaszewska z Muzeum.

Udogodnienia dla osób z niepełnosprawnością opisane są na stronie internetowej placówki.

- Prowadzimy dalsze prace nad udogodnieniem zwiedzania osobom z niepełnosprawnością, obecnie w sposób szczególny skierowane do osób głuchych. Planujemy stworzyć „Przedprzewodnik” dla osób z niepełnosprawnością intelektualną lub spektrum autyzmu oraz warsztaty dla tych grup zwiedzających. Prace nad udostępnianiem ekspozycji trwają w naszej instytucji od lat, część rozwiązań – mimo dołożonych starań – okazuje się nietrafiona, dlatego staramy się wprowadzić na ich miejsce nowe rozwiązania. Jest to proces – zaznacza Maria Pszczółkowska z Muzeum Powstania Warszawskiego.

Muzeum Warszawy

Muzeum Warszawy jest samorządową instytucją kultury m.st. Warszawy, z bogatą już historią. Po raz pierwszy udostępniono zwiedzającym wyremontowane piwnice w 2012 r. Obiekt zlokalizowany jest przy Rynku Starego Miasta nr 28-42 i przy ul. Nowomiejskiej nr 4, 6, 8, na terenie obszaru pomnika historii „Warszawa-zespół miasta z Traktem Królewskim i Wilanowem”. Istotnym elementem Muzeum jest pierzeja północna Rynku Starego Miasta, najlepiej zachowana po zniszczeniach II wojny światowej, oraz autentyczne, częściowo dwukondygnacyjne piwnice i trzy unikatowe dla Starego Miasta zachowane drewniane polichromowane stropy z poł. XVII i XVIII w.

Realizowane są tu lekcje muzealne dla osób z niepełnosprawnością oraz oprowadzanie po wystawie głównej osób ze specjalnymi potrzebami. Platforma mobilna pomiędzy dwiema kamienicami umożliwia poruszanie się po muzeum osobom na wózkach. W trzech kamienicach znajdują się dostosowane toalety z systemem przywoławczym. Prawdopodobnie po raz pierwszy w Polsce zastosowano tu schodowindy i platformy chowane w podłodze. Windy wyposażone są w sygnalizację dźwiękową, a wszystkie stanowiska obsługujące zwiedzających mają obniżone lady. Osoby z niepełnosprawnością słuchu mogą skorzystać z przewodnika po wystawie z wgranymi filmami w PJM. Bezpłatnie dostępne są mapy tyflograficzne każdego piętra Muzeum, opatrzone opisami w druku powiększonym i w alfabecie Braille’a. Dostępna jest też audiodeskrypcja wybranych eksponatów i teksty uproszczone dla osób ze spektrum autyzmu i z niepełnosprawnością intelektualną. Strona internetowa Muzeum jest dostosowana do potrzeb osób niedowidzących.

W strefie wejścia jest też dostępna bezpłatnie mapa dla osób z niepełnosprawnością ruchową, nienarzucająca trasy zwiedzania. Zostały w niej zaznaczone wszystkie dostępności (windy, rampy), jak i utrudnienia (schody i pojedyncze stopnie) w przestrzeni Muzeum. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnością ruchu, najlepiej znające swoje możliwości, same decydują, która droga zwiedzania jest dla nich odpowiednia.

Ponadto w strefie wejścia jest dostępna broszura w tekście łatwym do czytania i rozumienia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. To odpowiednik ulotki informacyjnej o siedzibie głównej, jak również o lokalizacji pozostałych oddziałów Muzeum.

- Zorganizowaliśmy trzykrotnie oprowadzanie kuratorskie z tłumaczeniem na PJM w ramach wydarzeń towarzyszących wystawie czasowej „Nieba i ziemi nie widać. Warszawiacy o wrześniu 1939”. W kinie Syrena mamy w stałej ofercie film dokumentalny „Warszawa nie zapomni” w wersji z PJM i z audiodeskrypcją. Z kolei ścieżka zwiedzania „Dotknij Warszawy” została stworzona dla osób z niepełnosprawnością narządu wzroku, które mogą dotknąć poszczególnych obiektów. Od wielu lat współpracujemy ze szpitalem psychiatrycznym w Drewnicy, organizując spotkania, warsztaty i lekcje edukacyjne dla osób będących pod jego opieką – mówi Katarzyna Szafrańska, główna specjalistka ds. dostępności Muzeum Warszawy.

Placówka współpracuje także z Fundacją Kultury bez Barier w projekcie „Posmakuj Warszawy”, którego celem jest promocja oferty kulturalnej dla osób z niepełnosprawnościami.

- W czasie pandemii pracujemy wspólnie z Fundacją Wielozmysły nad spacerem pt. „Stare Miasto na wiele zmysłów” w ramach projektu „Patriotyzm Jutra”. To spacer dedykowany osobom z niepełnosprawnością wzroku i rodzin z dziećmi. Uzupełnieniem spaceru są materiały tyflograficzne oraz audiodeskrypcje wybranych obiektów – mówi Katarzyna Szafrańska.

W 2020 r. trwają prace nad przewodnikiem przed wizytą w Muzeum dla osób ze spektrum autyzmu.

Indywidualne wejście do Muzeum dla osób z niepełnosprawnością i ich asystentów jest bezpłatne.

W 2017 r. w konkursie Integracji „Warszawska inwestycja bez barier” Muzeum otrzymało wyróżnienie. W IV edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta m.st. Warszawy otrzymało nagrodę w kategorii „Najlepsza rewitalizacja”. W 2019 r. zaś Muzeum zostało wyróżnione w konkursie Integracji „Lider Dostępności” w kategorii „Obiekt zabytkowy”.