Dlaczego osoby z niepełnosprawnością i ich opiekunowie nie są szczepieni w pierwszej kolejności? RPO pyta Ministra Zdrowia

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich piszą osoby z niepełnosprawnością oraz ich opiekunowie, skarżąc się, że nie są przewidziani do szczepień przeciwko SARS-CoV-2 w pierwszej kolejności. Tymczasem w grupie podwyższonego ryzyka są choćby osoby ze schorzeniami układu krążeniowo-oddechowego, a także osoby, które z uwagi na trudności poznawcze posiadają obniżoną zdolność do dbania o higienę i profilaktykę zdrowotną. O kwestię tę 30 grudnia 2020 r. ministra zdrowia Adama Niedzielskiego zapytał w piśmie Maciej Taborowski, zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich.

Rzecznik wyraził w piśmie zadowolenie z powodu szybkiego wdrażania Narodowego Programu Szczepień przeciw SARS-CoV-2, jego wątpliwości budzi jednak określenie grup priorytetowych, które będą zaszczepione w jednym z pierwszych etapów szkoleń. Chodzi o nieuwzględnienie w nich osób z niepełnosprawnością oraz ich opiekunów.

W etapie 0 przewidziani są jedynie m.in. pracownicy domów pomocy społecznych, a w etapie I ich mieszkańcy, a także pensjonariusze zakładów opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i innych miejsc stacjonarnego pobytu.

Pandemia jak wyrok

W piśmie podkreślono, że „osoby z niepełnosprawnościami znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zakażeniem koronawirusem i jego skutkami. W szczególności osoby, u których przyczyną niepełnosprawności są schorzenia układu krążeniowo-oddechowego, współwystępujące schorzenia różnych układów organizmu, czyli osoby z tzw. niepełnosprawnością sprzężoną oraz ze schorzeniami powodującymi znaczące osłabienie odporności, a także osoby, które z uwagi na trudności poznawcze posiadają obniżoną zdolność do dbania o higienę i profilaktykę zdrowotną”.

Dalej w piśmie czytamy, że: „Obawy Rzecznika są związane z napływającymi do niego sygnałami zaniepokojonych obywateli z niepełnosprawnościami, którzy w pełnym napięciu oczekują na możliwość powrotu do normalniejszego życia bez strachu, zmartwień i ograniczeń, które paraliżują ich życie w ostatnim trudnym czasie. W przeciwieństwie do osób pełnosprawnych, które mogą jakoś funkcjonować w życiu społecznym – z uwzględnieniem pewnych ograniczeń, osoby z niepełnosprawnościami żywią obawę, że nie będą jeszcze długo uczestniczyć w życiu społecznym oraz nie będą mogły wrócić do pracy, nauki, rehabilitacji, czy w miarę normalnego życia. Nie wspominając już o tym, że w trosce o swoje zdrowie jeszcze długo nie zobaczą swoich lekarzy. Wiele z tych osób będzie jeszcze długo zamkniętych w domach, bo w przeciwieństwie do pełnosprawnych osób, pandemia SARS-CoV-2 będzie dla nich wyrokiem”.

Zastępca Rzecznika podkreśla, że obawy te potęgują prognozy, zgodnie z którymi szczepienia przewidziane są dla nich odbywać się będą nawet pod koniec 2021 roku, co oznacza dla nich kolejny rok życia w zamknięciu, pozbawiając prawa do normalnego życia i godnego traktowania.

Co z opiekunami?

Rzecznik zwrócił też uwagę na brak uwzględnienia w którymś z pierwszych etapów Narodowego Programu Szczepień opiekunów osób z niepełnosprawnością.

„Powyższe może powodować trudności w opiece nad osobą z niepełnosprawnościami w przypadku np. zakażenia SARS-CoV-2 lub śmierci jej jedynego opiekuna – czytamy w piśmie. – W pierwszym przypadku, gdy u jedynego opiekuna zostanie potwierdzone zakażenie, jego podopieczny automatycznie otrzyma decyzję o kwarantannie. Powyższa sytuacja może stanowić trudności w zapewnieniu właściwej opieki i pielęgnacji dla osoby z niepełnosprawnością” – dodał zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich, powołując się na opublikowany na początku pandemii na portalu Niepelnosprawni.pl artykuł „Koronawirus. Co, jeśli zachoruje jedyny opiekun?”. Podkreślił, że w przypadku śmierci jedynego opiekuna, osoba z niepełnosprawnością może pozostać bez opieki.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Zdrowia z prośbą o zajęcie stanowiska w tej sprawie.

Całe pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Zdrowia dostępne jest na stronie RPO (plik PDF, 143 KB).