Czy mogę zamienić emeryturę na świadczenie pielęgnacyjne?
Czy istnieje szansa zamiany emerytury na świadczenie pielęgnacyjne? Córka ma 31 lat i upośledzona jest w stopniu znacznym. Na EWK przeszłam w 1997 r po wykorzystaniu 6-letniego urlopu bezpłatnego, na emeryturę w 2013 r. Moja emerytura wynosi 1457 zł natomiast świadczenie pielęgnacyjne jest wyższe, tak więc od czasu wprowadzenia świadczeń co miesiąc ja i moja córka pozbawione jesteśmy kwoty ok. 400 zł miesięcznie. Proszę o wytłumaczenie, dlaczego matki dzieci niepełnosprawnych mające obecnie powyżej 65 lat i więcej, nie musiały przechodzić na własną emeryturę, która im prawnie przysługuje, a pozostały przy świadczeniu.
Szanowna Pani,
gdy tacy opiekunowie jak Pani, czyli osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty (z wyjątkiem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy) zgłaszają się do gminy z wnioskiem o świadczenie pielęgnacyjne otrzymują decyzje odmowne. Organy pomocy społecznej powołują się w odmowach przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.). Przez długi czas pozytywnego rezultatu nie dawało opiekunom korzystanie z drogi odwoławczej, bo sądy oddalały ich skargi.
Ta sytuacja zmieniła się dopiero wraz z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 20 lutego 2019 r. (sygn. akt II SA/Go 833/18), który jako pierwszy uwzględnił skargę matki będącej na emeryturze. Sąd uznał bowiem, że wykładnia, która pozbawia opiekuna na emeryturze całości świadczenia pielęgnacyjnego, narusza zasadę równego traktowania. Jego zdaniem, aby ta zasada była realizowana, opiekun powinien otrzymywać różnicę między wysokością świadczenia pielęgnacyjnego a jego emeryturą.
W tym samym kierunku poszły wyroki również innych WSA, m.in. w Gdańsku, Krakowie i Rzeszowie. Natomiast odmienne stanowisko w takich sprawach zajął WSA w Poznaniu (np. sygn. akt II SA/Po 805/19, 662/19, 1012/19). Jego zdaniem wypłata świadczenia pielęgnacyjnego w formie wyrównania stoi w sprzeczności z art. 17 ust. 3 ustawy, który określa jego wysokość jednoznacznie kwotowo i nie pozwala organowi administracji na jej samodzielne ustalanie. WSA w Poznaniu uważa, że opiekun powinien dokonać wyboru korzystniejszego dla niego wsparcia i jeśli jest nim świadczenie pielęgnacyjne (bo jest wyższe), to powinien wystąpić do ZUS o zawieszenie emerytury.
Jeśli z OPS i następnie z Kolegium Odwoławczego otrzyma Pani odmowę, proszę odwołać się do sądu, przykłady wskazują, że sądy przychylnie traktują takie odwołania, choć jednocześnie trzeba podkreślić iż wyroki sądowe zapadały w indywidualnych sprawach więc nie zawsze odwołanie jest gwarancją sukcesu. Niektóre sądy bowiem podnoszą kwestię wieku jako przeszkody niepozwalającej na przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Ta nowa interpretacja jest prezentowana przede wszystkim w orzeczeniach WSA w Gliwicach (nie następuje wymagana rezygnacja z zatrudnienia skoro opiekun nie jest w stanie go podjąć ze względu na wiek). Jednak dopóki nie ma innego sposobu, odwołanie jest jedynym dostępnym. Przy każdym odwołaniu należy pamiętać o terminach. Postępowanie sądowe jest bezpłatne.
W razie wątpliwości może Pani skorzystać z darmowej porady prawnej.
Z poważaniem,
Anita Siemaszko, prawnik