Eksmisja osoby z niepełnosprawnością za długi bez prawa do lokalu socjalnego. Skarga nadzwyczajna RPO

Gmina wypowiedziała bezrobotnemu mężczyźnie z niepełnosprawnością oraz jego żonie prawo do najmu lokalu socjalnego z powodu trzymiesięcznego zalegania z opłatami. Sąd orzekł eksmisję bez zbadania ich sytuacji materialnej i zdrowotnej. Z wyrokiem tym nie zgadza się Rzecznik Praw Obywatelskich, który złożył w tej sprawie skargę nadzwyczajną.

Mężczyzna z niepełnosprawnością i jego żona zalegali z opłatami za czynsz i media za trzy miesiące. Gmina wysłała ostateczne wezwanie do zapłaty i uprzedziła o zamiarze wypowiedzenia najmu. Po 14 dniach od otrzymania wezwania małżeństwo wezwano do opuszczenia lokalu, czego oni nie zrobili. Gmina wniosła zatem do sądu pozew z żądaniem eksmisji.

Wyrok zaoczny

Sąd wezwał pozwanych do stawiennictwa i wskazania, czy którekolwiek z nich jest osobą bezrobotną, rencistą albo emerytem spełniającą kryteria do świadczenia z pomocy społecznej, osobą obłożenie chorą, niepełnosprawną, sprawującą opiekę i wspólnie zamieszkałą z osobą niepełnosprawną.

Pozwani jednak nie odbierali przesyłek sądowych, nie stawili się na rozprawie w 2015 r. i nie wiedzieli o postępowaniu sądowym. Sąd wydał wyrok zaoczny, orzekając eksmisję małżeństwa i ustalając, że nie przysługuje im prawo do lokalu socjalnego.

Jak zauważa RPO, bez postępowania dowodowego nie można orzec eksmisji zaocznie, gdyż sąd musi ustalić sytuację rodzinną, zdrowotną i majątkową pozwanego. Zatem pozbawiono osobę z niepełnosprawnością przysługującego mu prawa do lokalu socjalnego, oferując jedynie miejsce w placówce dla osób bezdomnych.

RPO, wnosząc skargę nadzwyczajną, zauważa, że postępowanie sądowe przeprowadzono wadliwie. RPO podkreśla, że m.in. naruszono ustawę o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Bez postępowania dowodowego

„Polegało to na tym, że wbrew jednoznacznej dyspozycji tego przepisu, sąd przed wydaniem wyroku zaocznego nie przeprowadził obligatoryjnego postępowania dowodowego dla ustalenia sytuacji osobistej i majątkowej pozwanych. W konsekwencji ustalił, że pozwanemu (osobie z niepełnosprawnością) i jego żonie nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego” – czytamy na stronie RPO.

Naruszone przepisy

Naruszono także zasadę wolności i praw człowieka, zasadę zaufania do państwa i prawa do sądu.

„Uchybienia sądu pozbawiły ochrony przed bezdomnością osobę bezrobotną, legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności, należącą do grupy szczególnie chronionej prawem przed eksmisją na bruk. Zaniechanie sądu podważyło zaufanie do organów państwa – skoro prawo to może być odbierane jako iluzoryczne” – czytamy na stronie RPO.

Więcej informacji na stronie RPO.