Wypadek? Nie trać głowy!

Jak podaje GUS, w Polsce w 2011 roku uległo wypadkom przy pracy 97 tys. osób. Ulegają im także osoby z niepełnosprawnością, zatrudnione na otwartym i chronionym rynku pracy.

Wypadki pracowników z niepełnosprawnością zdarzają się m.in. podczas obsługi urządzeń i maszyn, a co trzeci jest wynikiem upadku, potknięcia bądź poślizgnięcia. Ich przyczyną może być też zasłabnięcie, zaburzenie świadomości i równowagi, zaburzenie rytmu serca, zawał serca, udar, utrata przytomności, atak epilepsji i inne. Do wypadku może dojść także z powodu niewłaściwych rozwiązań technicznych w zakładzie, utrudniających poruszanie się. Zbyt wysoki próg, wąskie drzwi, brak poręczy bądź ich złe umieszczenie, źle zaprojektowana pochylnia, śliskie schody, brak uchwytów w toalecie albo przy pochylni mogą doprowadzić do wypadku. Może się on skończyć urazem, uszkodzeniem ciała, śmiercią albo utratą zdolności do pracy. Wypadki przy pracy to też konsekwencja nieprawidłowych zachowań i błędów ludzkich.

Fot.: www.sxc.hu

Niezależnie od przyczyny wypadek to zawsze osobista tragedia. U osoby z niepełnosprawnością zwiększa on jeszcze ryzyko, że nie będzie możliwy powrót do pracy. Dlatego ważne jest, aby możliwie najlepiej zabezpieczać się przed wypadkami. Niezbędne więc jest przestrzeganie przepisów i zasad BHP, uczestniczenie w okresowych szkoleniach, przestrzeganie instrukcji obsługi maszyn i urządzeń, dbanie o ich stan i konserwację zgodnie z zaleceniami producenta. Ponadto przestrzeganie zarządzeń, poleceń i wskazówek przełożonych dotyczących wykonywanej pracy. Ważnym elementem bezpieczeństwa w pracy jest dbanie o zdrowie,poddawanie się okresowym badaniom lekarskim i stosowanie się do zaleceń. Dotyczy to także powiadomienia pracodawcy o niepełnosprawności lub chorobie, aby mógł odpowiednio dostosować stanowisko i ustalić zakres pracy.

Ważnym elementem bezpieczeństwa w pracy jest także zwracanie uwagi na odpowiednią odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej. Należy też kierować się rozsądkiem wynikającym z doświadczenia.

Na co zwrócić uwagę w razie wypadku?

Po pierwsze: O wypadku niezwłocznie powiadamiamy przełożonego – pracodawcę. Tylko w taki sposób zobowiązujemy go do rozpoczęcia procedury powypadkowej, a sobie damy szansę na rzetelne ustalenie jego okoliczności i przyczyn oraz uzyskanie świadczeń – renty z tytułu niezdolności do pracy, jednorazowego odszkodowania, pokrycia kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych lub zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne. Jeśli nie możemy tego zrobić, poprośmy kogoś z rodziny lub świadka wypadku. Najlepiej powiadomienie złożyć także w formie pisemnej (w dwóch egzemplarzach, drugie do potwierdzenia odbioru), w którym opisujemy, co się stało, komu i gdzie – z datą i własnym podpisem. Pracodawca ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić o każdym wypadku ciężkim, zbiorowym lub śmiertelnym Okręgowego Inspektora Pracy i prokuratora. Jeśli jesteś ofiarą wypadku ciężkiego lub zbiorowego, wyślij kopię zgłoszenia do właściwego Okręgowego Inspektoratu Pracy PIP.

Po drugie: Choć na pracodawcy ciąży obowiązek zabezpieczenia miejsca wypadku do czasu oględzin, powinniśmy je sfotografować (kogoś poprosić) albo wykonać szkic miejsca. Opisanie zdarzenia i okoliczności wypadku pozwoli zapamiętać szczegóły, które mogą się przydać w postępowaniu. Zachowajmy te zapiski i zdjęcia. Jeśli pracodawca będzie chciał z nich skorzystać, przekażmy kopie za pisemnym potwierdzeniem.

Po trzecie: Należy zdobyć opinię lekarza o skutkach wypadku i dostarczyć ją pracodawcy (potwierdzenie).

Fot.: www.sxc.hu

Po czwarte: Pracując na etacie, warto skorzystać z prawa wglądu do protokołu powypadkowego. Sporządza go zespół powypadkowy, powołany przez pracodawcę do zbadania przyczyn, zebrania dowodów i ustalenia, czy wypadek miał związek z pracą. Pomoże to w skutecznej obronie przed ew. bezprawnym postępowaniem pracodawcy.

Protokół musi powstać w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia o wypadku. Choć przepisy tego nie określają, warto sporządzić go w trzech egzemplarzach: dla poszkodowanego, podmiotu ustalającego okoliczności wypadku i ZUS. Jeśli ustalenie przyczyn trwa dłużej niż 14 dni, musi być w protokole podana uzasadniona tego przyczyna. Niestety, zdarza się, że powołany zespół przystępuje do procedury z nieuzasadnioną zwłoką, nie dotrzymuje innych terminów postępowania, w protokole pomija okoliczności, które mogłyby postawić pracodawcę w złym świetle bądź zespół ma nieprawidłowy skład (por. ramka poniżej). Jeśli pracujesz na umowę o dzieło lub zlecenie, wtedy zamiast protokołu powypadkowego sporządzana jest karta wypadku.

Po piąte: Jako poszkodowany masz prawo kontrolować pracę zespołu powypadkowego, zapoznać się z aktami, kopiować je, robić notatki. Możesz też wnosić pisemne uwagi do protokołu, za potwierdzeniem odbioru (ale nie później niż 5 dni od daty zapoznania się). Jeśli zespół postawi tezę w protokole powypadkowym lub karcie wypadku, że nie był to wypadek przy pracy, musi to uzasadnić i wskazać dowody. Zapoznaj się z załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 14, poz. 80), który podaje szczegółowo wszystkie elementy składowe wypadku przy pracy i możliwe okoliczności takich zdarzeń, które zespół powypadkowy powinien wziąć pod uwagę w postępowaniu. Wiedza ta ułatwi ci sformułowanie zastrzeżeń do protokołu. Zgłoszone zastrzeżenia pracodawca musi wyczerpująco wyjaśnić i po nich sporządzić nowy protokół.

Po szóste: Jeśli w protokole powypadkowym pracodawca nie uzna zdarzenia za wypadek przy pracy, mimo że spełniało kryteria, lub jeśli je uznał, ale zataił okoliczności czyniące go za to odpowiedzialnym (abyś nie domagał się odszkodowania, zwrotu kosztów leczenia, zadośćuczynienia czy renty), możesz wnieść sprawę do sądu, do wydziału ubezpieczeń społecznych.

Po siódme: Jeśli brakuje ci informacji albo sił, aby walczyć z nierzetelnym dochodzeniem powypadkowym, możesz poprosić o pomoc specjalistów w swoim inspektoracie pracy (www.pip.gov.pl).

Po ósme: Pamiętaj, że masz prawo powrotu do pracy po wypadku przy pracy i zakończonej rehabilitacji. Nawet gdy wystąpiłeś z roszczeniem do pracodawcy o odszkodowanie, zwrot kosztów leczenia czy rentę oraz straciłeś zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku. Zgodnie z art. 14 i 23 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko z podstawowym zapleczem socjalnym. Musi to zrobić nie później niż w trzy miesiące od daty zgłoszenia gotowości przystąpienia do pracy. Gotowość tę należy zgłosić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną, co oznacza miesiąc od uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności (lub odpowiedniego). Jeżeli pracodawca nie wydzieli lub nie zorganizuje w przepisowym terminie stanowiska pracy, obowiązany jest dokonać, w dniu rozwiązania stosunku pracy z tą osobą, wpłaty do PFRON 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia pracownika. Jeżeli poszkodowany wyraża gotowość powrotu do pracy, to pracodawca ma obowiązek zatrudnienia go w ramach nowo utworzonych warunków. Pracodawca jest zwolniony z ww. obowiązków, jeżeli wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów BHP przez pracownika z jego winy lub w wyniku nietrzeźwości.

Skład zespołu powypadkowego

W skład zespołu powypadkowego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy i społeczny inspektor pracy – gdy pracodawca zatrudnia więcej niż 100 osób. Gdy zatrudnia do 100 pracowników, w skład zespołu wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu zostało powierzone wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy. Jeżeli u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy, wówczas w skład zespołu, zamiast społecznego inspektora pracy, wchodzi przedstawiciel pracowników. Musi mieć aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie BHP.

Konsultacja: mgr inż. Józef Fijołek, st. inspektor pracy, Państwowa Inspekcja Pracy

Dowiedz się więcej

Definicja wypadku przy pracy

Wypadek w drodze do i z pracy

Uprawnienia poszkodowanych

Wzory dokumentów powypadkowych

Dokumentacja powypadkowa on-line

Świadczenia

Materiał przygotowany na zlecenie ZUS