Pomoc finansowa dla przedsiębiorstw społecznych. Jak się o nią starać?

Osoby niewidome pracujące w jedynej takiej w Polsce Restauracji Different? Nowoczesne Centrum Diagnostyki i Terapii Małych Dzieci dla osób z autyzmem Fundacji SYNAPSIS? Te i setki innych inicjatyw podmiotów ekonomii społecznej (PES) były możliwe dzięki programowi tanich pożyczek realizowanemu w całej Polsce przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Kto i na jakich zasadach może skorzystać z programu wsparcia PES, wyjaśniamy w dziesięciu krokach w naszym poradniku.

I. Ekonomia społeczna – czym jest?

„Ekonomia społeczna i solidarna to sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność ekonomiczną i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz rozwojowi lokalnemu” – definiuje na swojej stronie Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Podmiotami ekonomii społecznej są: 

• przedsiębiorstwa społeczne – w tym spółdzielnie socjalne i inne podmioty, które zatrudniają co najmniej 50% osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym osoby niepełnosprawne i bezrobotne lub 30% osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
• podmioty reintegracyjne czyli np. Zakłady Aktywności Zawodowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej, których głównym działaniem jest reintegracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
• podmioty działające w sferze pożytku publicznego np. stowarzyszenia, fundacje.
• podmioty sfery gospodarczej utworzone w związku z realizacją celu społecznego, czyli spółki non-profit i  spółdzielnie, których celem jest zatrudnienie tj. spółdzielnie pracy, inwalidów i niewidomych, działające w oparciu o Prawo spółdzielcze.

II. Program wsparcia podmiotów ekonomii społecznej realizowany przez BGK

Bank Gospodarstwa Krajowego od 2012 r. realizuje programy wsparcia podmiotów ekonomii społecznej, które polegają na udzielaniu im tanich pożyczek. Aktualny program działa w całej Polsce i ściśle wiąże się z misją BGK – wspierania zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. 

Program wspiera przedsiębiorstwa społeczne, które mają ograniczone możliwości korzystania z oferty banków komercyjnych. Kondycja finansowa tych firm wynika ze specyfiki ich działalności – cele  społeczne są ważniejsze od ekonomicznych. Firmy te są mniej konkurencyjne, czasem zatrudniają osoby, które nie odnajdują się na rynku pracy, m.in. osoby z niepełnosprawnościami fizycznymi lub intelektualnymi, czy osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Taka pożyczka stanowi więc jedyną możliwość wsparcia finansowego. 

Bank Gospodarstwa Krajowego pełni w programie rolę menadżera funduszu działającego na podstawie umowy zawartej z Ministrem Rodziny i Polityki Społecznej. BGK w trybie przetargu wybiera pośredników finansowych, którzy udzielają pożyczek. Środki pochodzą z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020.

III. Kto może starać się o pożyczkę w programie wsparcia PES

O pożyczkę mogą starać się podmioty ekonomii społecznej będące mikro, małym lub średnim przedsiębiorstwem:

• spółdzielnie socjalne;
• organizacje pozarządowe;
• spółdzielnie pracy, inwalidów i niewidomych;
• kościelne osoby prawne;
• spółki non-profit;
• podmioty reintegracyjne: Centra Integracji Społecznej (CIS), Kluby Integracji Społecznej (KIS), Zakłady Aktywności Zawodowej (ZAZ), Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ).

Są dwa rodzaje pożyczki dla PES:

• Pożyczka na start – dla start-upów społecznych, które rozpoczęły działalność nie wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem podpisania umowy pożyczki. 
• Pożyczka na rozwój – dla PES działających na rynku dłużej niż rok.

IV. Na co można pożyczyć pieniądze 

Pożyczkę można przeznaczyć m.in. na:

• rozpoczęcie działalności i pokrycie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa społecznego we wczesnej fazie rozwoju;
• zakup nowych, odtworzenie zużytych lub modernizację istniejących środków trwałych związanych z prowadzoną lub planowaną działalnością, jak np.: zakup wyposażenia, maszyn, urządzeń, aparatów, w tym środków transportu bezpośrednio związanych z działalnością PES;
• bieżącą działalność przedsiębiorstwa np.: pokrycie części kosztów zatrudnienia personelu, kosztów administracyjnych, kosztów zakupu drobnego wyposażenia itp.;
• rozszerzenie działalności PES jak np. inwestycja w działania zwiększające osiągane przychody, w tym także finansowanie przedsięwzięć mających na celu rozpoczęcie nowej działalności;
• nowe miejsca pracy;
• nowe rozwiązania technologiczne;
• pokrycie kosztów niezbędnych do zachowania płynności finansowej i operacyjnej.

V. Jakie warunki musi spełnić pożyczkobiorca

Ubiegający się o pożyczkę muszą:

• posiadać osobowość prawną (w przypadku podmiotów reintegracyjnych pożyczkobiorcą może być tylko organ prowadzący taki podmiot);
• spełniać kryterium mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy;
• ich organem prowadzącym nie może być jednostka samorządu terytorialnego;
• mieć realne plany, czyli przedsięwzięcie, na które pożyczają pieniądze musi być finansowo wykonalne;
• wykazać realne źródła spłaty zobowiązań;
• nie mieć zaległości wobec Urzędu Skarbowego i ZUS;
• przedsięwzięcia finansowane z pożyczki muszą generować społeczne korzyści.

VI. Pożyczka na start

Pożyczka na start dotyczy PES, które działają na rynku krótko, do 12 miesięcy.

• Kwota pożyczki – do 100 tys. zł.
• Można zaciągnąć maksymalnie dwie pożyczki. Ich łączna wartość nie może być większa niż 200 tys. zł, w tym jedna z nich musi być przeznaczona na utworzenie miejsc pracy.
• Maksymalny okres pożyczki – 5 lat,
• Karencja w spłacie do 6 miesięcy.
• Wymagane zabezpieczenia to np. weksel in blanco z deklaracją wekslową.

VII. Pożyczka na rozwój

Pożyczka na rozwój dotyczy PES, które działają na rynku dłużej niż 12 miesięcy.

• Maksymalna kwota pożyczki – do 500 tys. zł.
• Można zaciągnąć więcej niż jedną pożyczkę, pod warunkiem, że ich łączna wartość nie przekroczy 1 mln PLN.
• Maksymalny okres pożyczki – 7 lat, karencja w spłacie do 6 miesięcy.
• Wymagane zabezpieczenia to np. weksel in blanco z deklaracją wekslową.

VIII. Koszt pożyczki

• Za udzielenie i obsługę pożyczki nie ma opłat i prowizji.
• Oprocentowanie pożyczki na start ze środków EFS oraz dotacji celowej budżetu państwa – na poziomie stopy redyskonta weksli NBP z możliwością obniżenia do 1/2 stopy redyskonta weksli NBP w przypadku, gdy celem/jednym z celów realizowanego przedsięwzięcia jest tworzenie nowego miejsca pracy. 
• Oprocentowanie pożyczki na rozwój (uzależnione od kwoty pożyczki):

1. dla pożyczki do 100 tys. zł udzielanych ze środków EFS oraz dotacji celowej budżetu państwa – na poziomie stopy redyskonta weksli NBP z możliwością obniżenia do 1/2 stopy redyskonta weksli NBP, gdy w ramach realizowanego przedsięwzięcia tworzone jest miejsce pracy. W przypadku finansowania ze środków własnych pośrednika, obniżka oprocentowania udzielana jest w formie dotacji na spłatę części odsetek. 
2. dla pożyczki powyżej 100 tys. zł ze środków EFS oraz dotacji celowej budżetu państwa – na poziomie rynkowym (oprocentowanie zaproponowane przez pośrednika w przetargu). Oprocentowanie może ulec obniżeniu do poziomu stopy redyskonta weksli NBP w przypadku utworzenia miejsc pracy.

• Do 30.06.2021 r. obowiązują ułatwienia dla PES korzystających z preferencyjnych pożyczek w związku z epidemią koronawirusa.

IX. Pośrednicy finansowi

​Pośrednicy finansowi wybrani przez BGK udzielają pożyczek w całej Polsce. Obecnie są to:

• Towarzystwo Inwestycji Społeczno - Ekonomicznych S.A. udziela pożyczek na terenie województw: wielkopolskiego, dolnośląskiego, opolskiego, lubuskiego, kujawsko - pomorskiego, łódzkiego, mazowieckiego, pomorskiego, warmińsko - mazurskiego, zachodniopomorskiego, małopolskiego, śląskiego, świętokrzyskiego. 
• Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości w Suwałkach udziela pożyczek na terenie województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego. 
• Fundusz Regionu Wałbrzyskiego udzielał pożyczek do 31 grudnia 2019 roku, na terenie województw: dolnośląskiego, lubuskiego, wielkopolskiego i opolskiego. Obecnie Fundusz przyjmuje wnioski pożyczkobiorców o zmianę parametrów pożyczki, w formie aneksu do umowy, w związku z COVID-19.

Warunkiem ubiegania się o pożyczkę jest złożenie wniosku o pożyczkę u pośrednika finansowego działającego na danym terenie.

X. Kiedy PES nie może skorzystać z pożyczki

Pożyczka nie może być udzielona podmiotowi, który:

• na etapie udzielania pożyczki był wpisany jako nierzetelny dłużnik w bazie biura informacji gospodarczej;
• ma zaległości w ZUS/KRUS/US;
• ma zaległości w spłacie pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania finansowego powyżej 3 miesięcy w okresie ostatniego roku;
• wobec którego jest prowadzona egzekucja;
• jest zobowiązany do zwrotu pomocy publicznej;
• korzystał już ze środków publicznych na przedsięwzięcie, które zamierza sfinansować pożyczką (unikanie podwójnego dofinansowania).

Ważne

Pożyczka nie może spłacać zobowiązań z innego kredytu lub pożyczki udzielonych ze środków publicznych, w szczególności z Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój.

Więcej informacji o programie wspierania PES na stronie BGK.