Wsparcie zatrudnienia

Osoby z niepełnosprawnością mogą w Polsce skorzystać z wielu form pomocy, ułatwiających wejście na rynek pracy. Mają szansę stać się aktywne zawodowo.

Do podjęcia zatrudnienia mają przyczynić się także programy aktywizacji społecznej dla osób z niepełnosprawnością, dotyczące włączania społecznego, wychodzenia z izolacji, podnoszenia aktywności, nabywania umiejętności i uczenia się samodzielności.

Aktywizacja zawodowa stała się najbardziej pożądanym skutkiem aktywizacji społecznej, gdyż pracuje tylko ok. 600 tys. osób z ponad 2 mln ludzi będących w wieku produkcyjnym i mających orzeczenie o niepełnosprawności. Nadal więc potrzeba programów pomagających w znalezieniu pracy – od nabycia umiejętności, przez podniesienie kwalifikacji, po wsparcie w znalezieniu pracodawcy, założeniu działalności gospodarczej i utrzymaniu pracy. Programy prowadzą samorządy, PFRON, organizacje, fundacje i wiele innych instytucji.

Razem z rentą

Znaczącym wsparciem było podniesienie w ubiegłym roku przez Sejm RP wysokości kwoty pozwalającej dorobić do renty socjalnej. Pobierający ją mogą pracować bez obawy utraty lub zawieszenia świadczenia i osiągać przychód do 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za dany kwartał roku. W lipcu 2013 r. wynosiło ono 3830 zł brutto, zatem 70 proc. tej kwoty to 2681 zł brutto. Pamiętać jednak należy, że do przychodu wlicza się m.in. zasiłek opiekuńczy, macierzyński, chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne i wyrównawcze, zasiłek wyrównawczy i dodatek wyrównawczy, honoraria z działalności twórczej i artystycznej, przychody z umów zlecenia, wynajmowania i dzierżawy.

Fot.: Piotr Stanisławski

Osoby pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy (najniższa to 831,15 zł) mogą także – bez obawy zmniejszenia lub zawieszenia renty – osiągać przychody nieprzekraczające 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Obie renty ulegają zawieszeniu, jeśli dodatkowy przychód przekracza 130 proc., a zmniejszeniu – gdy wynosi od 70 proc. do 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Samodzielnie

Wiele osób z niepełnosprawnością potrzebuje sprzętu umożliwiającego poruszanie się. Wózek elektryczny jest nieodzowny dla tych osób, które nie mogą korzystać z wózka ręcznego. Mogą one zostać zaopatrzone w elektryczny wózek dzięki programowi PFRON „Aktywny Samorząd” (dawniej Pegaz), obszar C (likwidacja barier w poruszaniu się). Podstawowym warunkiem jest aktywność, ale nie ma gwarancji, że dofinansowanie zostanie przyznane. Preferowane są wnioski osób aktywnych zawodowo, poszukujących pracy, podnoszących kwalifikacje i tych, którym wózek poprawi jakość pracy. Na zakup elektrycznego wózka można otrzymać 7 tys. zł dofinansowania, z opcją zwiększenia do 20 tys. zł – jeśli ekspert PFRON potwierdzi taką konieczność lub wyższe dofinansowanie umożliwi zakup wózka dopasowanego do indywidualnych potrzeb zdrowotnych. Można też otrzymać środki na utrzymanie sprawności technicznej wózka (2 tys. zł), a po 3 latach ubiegać się o wsparcie w zakupie nowego.

O swoich siłach

Osoby po amputacjach nóg mogą otrzymać pomoc w zakupie protez – nawet 26 tys. zł – na protezy z nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi, w zależności od rodzaju amputacji. Dofinansowanie do zwykłych protez jest znacznie niższe. Osoby po amputacjach mogą liczyć na pomoc finansową na utrzymanie sprawności technicznej protez, maksymalnie do 30 proc. kwoty dofinansowania otrzymanego na zakup protez. Wyższe dofinansowanie jest możliwe tylko w przypadkach, gdy proteza bezpośrednio umożliwia nabycie zdolności do pracy (po decyzji eksperta PFRON).

Fot.: www.sxc.hu

Dofinansowanie do nowoczesnych protez mogą otrzymać osoby w wieku aktywności zawodowej lub emeryci – jeśli pracują. Na wsparcie finansowe przy zakupie sprzętu elektronicznego mogą liczyć osoby niewidome (nawet 30 tys. zł na sprzęt z oprogramowaniem, z czego na urządzenia brajlowskie 20 tys. zł) i osoby niedowidzące do 10 tys. zł oraz po amputacjach kończyn górnych (5 tys. zł). Osoby te mogą też starać się o dofinansowanie szkoleń z zakresu obsługi nabytego sprzętu, z możliwością zwiększenia dofinansowania o 100 proc. w indywidualnych przypadkach – 2 tys. zł, a osoby głuchoniewidome – 4 tys. zł.
Na pomoc finansową mogą liczyć osoby aktywne zawodowo ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które opiekują się własnym dzieckiem bądź są prawnym opiekunem dziecka. Aby utrzymać aktywność zawodową, mogą otrzymać 200 zł wsparcia miesięcznie (maks. 2200 zł w roku).

Na własną rękę

Osoby z niepełnosprawnością, które chciałyby dojeżdżać do pracy dostosowanym pojazdem, mogą otrzymać pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do samochodu, w wysokości 5 tys. zł. Wsparcie realizowane jest w ramach programu likwidacji barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową („Aktywny Samorząd”, obszar A – likwidacja bariery transportowej). Kandydaci na kierowców mogą starać się o dofinansowanie kursu na prawo jazdy i egzaminu (1500 zł) i kosztów związanych z zakwaterowaniem i dojazdem, jeśli kurs odbywa się poza miejscem zamieszkania (600 zł).

Prowadzący albo podejmujący działalność gospodarczą lub rolniczą mogą uzyskać maks. 15-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w II kwartale 2013 r. – 3612,51 zł). W przypadku działalności rolniczej dotacja nie może przekroczyć 7500 euro. Ponadto można otrzymać refundację obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne, jak też skorzystać z dofinansowania do 50 proc. oprocentowania kredytu na kontynuowanie działalności.

Czas na staż

Wśród programów PFRON wspierających aktywność zawodową jest też Junior, skierowany do bezrobotnych absolwentów. Umożliwia odbycie stażu i znalezienie pracy. Środki przekazywane są w formie dofinansowania jako świadczenie na rehabilitację zawodową tylko tym, którzy zostali skierowani na staż przez Powiatowe Urzędy Pracy.

Fot.: Piotr Stanisławski

Wysokość dofinansowania ustalają Urzędy w zależności od stopnia niepełnosprawności absolwenta – od 30 do 50 proc. najniższego wynagrodzenia i jest ono wypłacane niezależnie od stypendium. Stażyści są wspierani także przez doradców zawodowych, m.in. w przełamywaniu obaw i określaniu predyspozycji.

Pracodawca wspierany

Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne mogą otrzymać dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników z Systemu Obsługi Dofinansowania i Refundacji (SODiR). Dofinansowanie na pracownika zatrudnionego w zakładzie pracy chronionej wynosi obecnie 180 proc. najniższego wynagrodzenia – dla posiadającego znaczny stopień niepełnosprawności, 100 proc. – umiarkowany i 40 proc. – lekki. Przedsiębiorcy otwartego rynku otrzymują 70 proc. tych kwot. Ponadto pracodawcy mogą otrzymać m.in. zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy – maks. za każde stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej do 20-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale; zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej (do 15-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia); zwrot kosztów szkolenia pracownika niepełnosprawnego; zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy. Mogą także liczyć na różne ulgi i odliczenia podatkowe.
 

Materiał przygotowany na zlecenie ZUS