Co dalej z opiekunami?

13.03.2014

Autor: Beata Rędziak
Źródło: inf. własna

Niedługo do Sejmu trafi projekt ustawy przywracający wsparcie finansowe opiekunom dorosłych osób z niepełnosprawnością. Zapisy projektu wywołują jednak kontrowersje.

Projekt ustawy, która reguluje zasady przyznawania wsparcia finansowego opiekunom osób z niepełnosprawnością, zostanie przekazany do Sejmu w drugiej połowie marca br. – poinformowało nas biuro prasowe Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS). Ma być on realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego (TK) z 5 grudnia 2013 r., który uznał, że utrata prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, dotycząca od 1 lipca ub.r. ok. 140 tys. osób, jest niezgodna z Konstytucją RP. Trybunał ogłosił, że przywrócenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego tym, którzy nie mieli go po 30 czerwca 2013 r., wymaga natychmiastowej interwencji ustawodawcy.

Co zakłada projekt?

Projekt ustawy przyznającej prawo do zasiłków opiekunom osób z niepełnosprawnością, którzy utracili świadczenia pielęgnacyjne po 30 czerwca 2013 r., został 5 lutego br. przekazany przez MPiPS do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych oraz podany do publicznej wiadomości, a 28 lutego otrzymał go Komitet Rady Ministrów. Główne założenia projektu to:

zasiłek dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością, który miał wcześniej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, wyniesie 520 zł miesięcznie za okresy po 30 czerwca 2013 r.,
zasiłki będą wypłacane z wyrównaniem za okres przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy,
wyrównane zostaną również składki na ubezpieczenie społeczne,
zasiłek nie będzie przysługiwał jedynie za okresy, w których opiekunowie otrzymywali specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne lub gdy na osobę wymagającą opieki przyznano prawo do specjalnego zasiłku lub świadczenia innej osobie,
jeśli świadczenie było wypłacane do 30 czerwca 2013 r., organ, który wypłacał świadczenia, poinformuje osoby, którym to prawo wygasło, o możliwości złożenia wniosku o przyznanie zasiłku oraz o warunkach jego uzyskania; ma na to 14 dni od wejścia ustawy w życie,
zasiłki będą wypłacane na wniosek; na złożenie wniosku opiekunowie będą mieli 4 miesiące od wejścia ustawy w życie,
podczas ustalania prawa do zasiłku ośrodek pomocy społecznej przeprowadzi wywiad środowiskowy, który będzie aktualizowany co 6 miesięcy,
za osoby pobierające zasiłek będą opłacane składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe; takie osoby będą również podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Projekt cementuje podział opiekunów

Proponowane przez MPiPS rozwiązania wzbudzają duży sprzeciw części środowiska osób opiekujących się osobami z niepełnosprawnością. Przede wszystkim, według nich, propozycje te nie realizują wyroku Trybunału.

– Ustawodawca winien wrócić do stanu prawnego, jaki był przed wyrokiem TK, a tak nie jest – został stworzony nowy byt – zasiłek dla opiekunów, który nie jest wprost umocowany w ustawie o świadczeniach rodzinnych – mówi Mirosław Sobolewski, przewodniczący Rady Przedstawicieli Stowarzyszenia Opiekunów Osób Niepełnosprawnych „STOP Wykluczeniom”. Podkreśla on również, że zmiana nie dotyczy tylko nazewnictwa, ale też kwoty, gdyż świadczenie pielęgnacyjne do 1 lipca ub. r. wynosiło 620 zł, teraz zaś będzie to 520 zł. – Projekt ustawy utwierdza także podział na opiekunów dzieci i osób dorosłych; pierwsi i tak dostają dodatkowe 200 zł więcej, czyli w sumie 820 zł – zwraca uwagę Sobolewski.

Fot.: www.sxc.hu

Sam zajmuje się 80-letnią matką po dwóch udarach mózgu. Był zarejestrowany w urzędzie pracy, ale zrezygnował z tego statusu, aby podjąć się opieki, ale też w związku z tym nie uzyskał prawa do pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego od 1 lipca ub.r. Utrzymuje się z renty rodzinnej, którą pobiera jego matka, poza tym dostaje 271 zł dla osoby samodzielnie prowadzącej gospodarstwo domowe.

– Wójt odmówił mi ubezpieczenia społecznego, nie mam więc zapewnionej opieki medycznej. Bardzo ciężko jest zapewnić odpowiedni poziom opieki mamie i utrzymać się. Zamierzam poczekać do końca marca i zwrócę się do Prokuratury Generalnej z zapytaniem, czy takie praktyki państwa nie mają charakteru ludobójczego – mówi Mirosław Sobolewski.

Danuta Janoszka z Rudy Śląskiej również straciła 1 lipca ub.r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. – Opiekuję się leżącym mężem, który ma chorobę Alzheimera, afazję i początki choroby Parkinsona. Mąż ma znaczny stopień niepełnosprawności, więc świadczenie miałam przyznane na stałe. Gdyby nie pomoc rodziny i fundacji, dzięki której dostałam specjalistyczne łóżko i podnośnik, byłoby bardzo ciężko – opowiada. Miesięczny koszt leków, pieluchomajtek i zapewnienia mężowi odpowiedniej opieki wycenia na blisko 1000 zł. – W aptece bywam częściej niż w sklepie spożywczym – podsumowuje.

Zasiłek, nie świadczenie

Z zarzutem, że proponowane zmiany nie realizują wyroku TK, nie zgadza się Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Jego przedstawiciele argumentują, odnosząc się do analizy wyroku Trybunału przez Rządowe Centrum Legislacji, że: „wykonanie wyroku może nastąpić bądź poprzez wprowadzenie stosownych zmian do ustawy o świadczeniach rodzinnych – w sposób, który pozwoli na wyeliminowanie niekonstytucyjności mającej swe źródło w art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej, bądź przez wprowadzenie rozwiązań, które rekompensowałyby utratę prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w ustawie incydentalnej. Niezależnie od przyjętego sposobu wykonania (…) wyroku Trybunału Konstytucyjnego, istotne jest, aby na gruncie wprowadzonych regulacji ukształtowany został mechanizm rekompensaty adekwatnej do utraconych uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego (w tym przez ustanowienie substytucyjnego świadczenia)”.

– Mając na uwadze powyższe, wątpliwości budzi stwierdzenie, że projekt nie może być uznany za realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2013 r. – podsumowuje przedstawiciel biura prasowego resortu pracy.

Mężczyzna na wózku przechodzi przez przejście

MPiPS wyjaśnia także kwestię nomenklatury przyjętej w ustawie wykonującej wyrok Trybunału Konstytucyjnego, tłumacząc, dlaczego w projekcie mówi się o zasiłku dla opiekunów, a nie – jak poprzednio – o świadczeniu pielęgnacyjnym:

„Pojęcie świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2013 r. funkcjonuje w systemie prawnym jako określenie innego świadczenia, różniącego się pod względem podmiotowym i przedmiotowym od tego, do którego uprawnione były osoby, których dotyczy wyrok Trybunału. Obecnie świadczenie pielęgnacyjne jest to świadczenie, które przysługuje osobom sprawującym opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, którego niepełnosprawność powstała odpowiednio do 18. lub 25. roku życia w przypadku kontynuowania nauki. Zgodnie więc z postanowieniem §10 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej, stosując określone w nim reguły konsekwencji terminologicznej, zakazane jest stosowanie tych samych terminów (określeń) dla różnych pojęć”.

Co z odsetkami?

Obawy opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością wzbudza także fakt, że zasiłek dla opiekunów nie uwzględnia odsetek. Również zdaniem Rządowego Centrum Legislacji (RCL) zasiłek za czas od 1 lipca ub. r. do dnia wejścia w życie nowej ustawy powinien wziąć je pod uwagę. Zarówno według RCL, jak i Ministerstwa Spraw Zagranicznych może to naruszać zasady Konstytucji RP oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Odsetki nie zostały jednak przewidziane podczas prac nad projektem, o czym informuje minister Jarosław Duda w piśmie przedkładającym projekt Komitetowi Rady Ministrów.

Fot.: www.sxc.hu

„Wypłata zasiłków dla opiekunów łącznie z ustawowymi odsetkami wymagałaby zabezpieczenia na ten cel dodatkowych 61,6 mln zł. Mając na uwadze powyższe, konieczne wydaje się przeanalizowanie możliwości budżetowych państwa w tym zakresie” – pisał pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych.

W drugiej połowie marca projekt ustawy ma trafić do Sejmu.

Komentarz

janina z niepełnosprawnością i zupełna sierota...

Janina

16.03.2014, 16:57

Jestem od urodzenia z niesprawnością przez całe życie - w każdej chwili i potrzebie - jestem zależna od drugiej osoby. Ponadto jestem zupełną sierotą, więc opiekuje się mną moja bratowa przez 24 godziny na dobę ponieważ wymaga tego moja sytuacja i egzystencja życiowa W związku z tym: uważam że powinno się przyznać zasiłek lub świadczenia faktycznemu opiekunowi to jest osobie, która naprawdę ( nie fikcyjnie) się opiekuje. Tak jest w moim przypadku! Co powinno się brać pod uwagę... i komisyjnie przyznawać zasiłek lub świadczenia.