„Powroty” – poznaj historię alternatywną

Książka reprezentuje znany i popularny gatunek historii alternatywnych. Jest to twórczość z pogranicza fantastyki i publicystyki historycznej. Najbardziej znaną pozycją tego rodzaju jest „Człowiek z wysokiego zamku” Philipa K. Dicka, czyli powieść o podbitej przez Niemców i Japończyków Ameryce. W Polsce w tym nurcie tworzy m.in. Marcin Wolski. Jest to gatunek trudny, gdyż wymaga od pisarza zarówno talentu pisarskiego, jak i niemałej wiedzy historycznej. Duetowi Pietrasiewicz-Bogaczyk nie brakuje ani jednego, ani drugiego.

 

 

Bohaterem wydanej przez Narodowe Centrum Kultury w serii „Zwrotnice czasu. Historie alternatywne” powieści jest Piotr Zarzeczański, mężczyzna żyjący we współczesnej Polsce, który otrzymuje od przybysza z Iraku tajemniczą lampę o potężnej sile. Przedmiot ten, zamiast spełniającego życzenia Dżina, skrywał moc przenoszenia w czasie. Piotr postanawia przy jej pomocy skorygować historię Polski. Decyduje się przenieść się do 1939 roku i przekazać marszałkowi Rydzowi-Śmigłemu informacje o podpisaniu paktu Ribbentrop–Mołotow oraz planowanym rozbiorze Polski.

 

 

Doprowadza tym samym całkowitej zmiany historii naszego kraju. Po powrocie do swoich czasów odkrywa, jak wielkiego spustoszenia dokonał, zmieniając bieg historii. By nie zdradzać fabuły, powiedzmy tylko, że książka jest swego rodzaju polemiką z modną ostatnimi laty teorią, że Polska powinna wejść w sojusz z III Rzeszą. Jej zwolennicy głoszą, że uniknęlibyśmy wtedy zarówno okupacji hitlerowskiej, jak i komunizmu, stając się przy tym jednym z europejskich mocarstw. Obaj autorzy, dokonując analizy faktów historycznych, udowadniają, że będącą sojusznikiem Hitlera Polskę spotkałby los o wiele gorszy, niż ten, który przypadł jej w udziale w naszej wersji historii.

 

 

Książka jest napisana tak, by dogodzić zarówno miłośnikom fantastyki naukowej, amatorom historii, jak i ludziom, którzy zwyczajnie lubią kontakt z dobrze napisaną literaturą popularną. Mamy tu zarówno wartką, pełną zwrotów akcję, która dosłownie nie pozwala oderwać się od czytania, ciekawe postacie – zarówno historyczne, jak i fikcyjne, ale też refleksję na temat historii. Jest to warte podkreślenia o tyle, że dobre powieści, których fabuła rozgrywa się w alternatywnej rzeczywistości, zdarzają się niezwykle rzadko. Ich autorzy często lekceważą fakty lub interpretują je w oderwaniu od rzeczywistości, co sprawia, że tego rodzaju utwory to w najlepszym razie zaledwie dobrze sklecone czytadła.

 

W przypadku „Powrotów” obaj autorzy naprawdę postarali się, by snuta przez nich opowieść była nie tylko wciągająca, ale i nie odbiegała od realiów historycznych. Widać ogromną pracę włożoną w analizę źródeł. Pozwoliło to autorom uniknąć pomieszania wyrwanych z kontekstu faktów historycznych z wybujałą fantazją pisarską. Dzięki temu czytelnik ma wrażenie spójności i z łatwością daje się wciągnąć w losy głównego bohatera. Autorzy w interesujący sposób podeszli też do paradoksów i wątpliwości związanych z ideą podróży w czasie. Wszystko więc, co Piotr Zarzeczański robi w przeszłości, ma ogromny wpływ na jego teraźniejszość. Dzięki konsekwentnemu trzymaniu się tej zasady nie ma w „Powrotach” nieścisłości fabularnych i paradoksów logicznych, które są częstą wadą książek i filmów o podróżach w czasie.

 

Duetowi Pietrasiewicz-Bogaczyk udała się nie lada sztuka. Tworząc w trudnej materii, jaką są historie alternatywne, stworzyli powieść, którą nie tylko świetnie się czyta, ale która też na długo zostaje w pamięci i może stanowić niezły pretekst do dyskusji na temat polityki i historii. Zaletą jest też otwarte i zaskakujące zakończenie – pozwala mieć nadzieję na drugą część, którą miejmy nadzieję znajdziemy za jakiś czas na księgarnianych półkach.