Czy możemy lepiej porozumiewać się z innymi?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego ludzie Cię unikają albo, dlaczego nie potrafisz spokojnie wyjaśnić swoich racji, dlaczego z jednymi osobami łatwo nawiązujesz kontakt, a z innymi idzie Ci jak po grudzie? Może warto przyjrzeć się temu, w jaki sposób porozumiewasz się z innymi ludźmi. To, w jaki sposób komunikujemy się z innymi wpływa na to czy ludzie chcą z nami przebywać, dzielić się swoimi troskami i radościami.

Niektóre sposoby formułowania wypowiedzi mogą powodować trudności w porozumiewaniu się. Nieumiejętne komunikowanie się pogarsza relacje z innymi, wywołuje negatywne uczucia u rozmówców (złość, irytacja, gniew, rozżalenie itp.). Czasami nie zdajemy sobie sprawy z błędów, jakie popełniamy w tracie rozmów z innymi.

Co utrudnia porozumiewanie się z innymi?

1. niedostatecznie uważne słuchanie:
   • niedopuszczanie innych do głosu, przerywanie, zajmowanie się innymi rzeczami itp.
2. brak "wspólnego języka" :
   • rozmówca używa naukowego albo zawodowego żargonu , brak uzgodnienia znaczeń poszczególnych pojęć (zwłaszcza abstrakcyjnych),
3. negatywny stosunek do rozmówcy
   • z góry zakładamy, że z tą osobą na pewno nie dojdziemy do porozumienia - często działa to jak samospełniająca się przepowiednia;
4. niewłaściwe miejsce lub/i czas rozmowy:
   • jesteśmy spóźnieni, nie mamy czasu na rozmowę, ale nie potrafimy tego powiedzieć naszemu rozmówcy, udajemy, że go słuchamy, nerwowo spoglądając na zegarek,
   • wkoło jest głośno, ciągle ktoś lub coś przerywa rozmowę,
5. przekazywanie sprzecznych komunikatów, nasze "ciało" nie odzwierciedla tego co mówimy:
   • mówimy, że wszystko jest w porządku a ze złości zaciskamy pięści,
   • mówimy podniesionym tonem twierdząc, że jesteśmy spokojni.

W sztuce porozumiewania się dużą rolę odgrywa umiejętność słuchania. Ludzie, którzy potrafią słuchać innych zazwyczaj otoczeni są gronem przyjaciół. Umieć słuchać oznacza aktywne pełne zaangażowania wysłuchanie tego, co chce powiedzieć nam nasz rozmówca. Bierne odsłuchanie drugiej strony zazwyczaj nie wystarcza by się skutecznie porozumieć. Pozornie może wydawać się, że w porozumiewaniu ważne jest tylko mówienie, sposób formułowania wypowiedzi. To jest ważne, ale słuchanie jest równie ważną, choć niedocenianą umiejętnością. Uważnie słuchając dajemy w pełni wypowiedzieć się rozmówcy. To sprawia, że lepiej możemy go poznać i zrozumieć. Słuchając, z jednej strony okazujemy rozmówcy nasze zainteresowanie, z drugiej zaś pomagamy mu uporządkować jego myśli, uczucia.

Istnieje kilka podstawowych zasad uważnego słuchania. Słuchając warto korzystać z tzw. parafrazy, która jest podstawową metodą aktywnego słuchania. Polega ona  na powtórzeniu własnymi słowami najistotniejszych treści wypowiedzi rozmówcy z jednoczesnym sprawdzeniem czy dobrze zrozumieliśmy intencje i treść jego wypowiedzi.

Poprzez parafrazę dajemy wyraźny sygnał

Parafraza zaczyna się najczęściej zwrotami typu: "czy dobrze rozumiem, że…", "z tego, co mówisz zrozumiałem, że…", "o ile cię dobrze zrozumiałem, sądzisz, że…".

Jeżeli chcemy, aby nasz partner chciał powiedział więcej o sobie, aby czuł się bezpiecznie w kontakcie z nami - powinniśmy "dostroić się" do jego potrzeb i możliwości, wejść w specyficzny rytm jego ciała, siły i tempa mówienia oraz używać dlań zrozumiałego języka. Oznacza to, że staramy się przyjąć podobną postawę ciała do naszego rozmówcy, dostosowujemy nasze tempo i siłę mówienia do sposobu mówienia partnera. Używamy podobnego, zrozumiałego języka dla rozmówcy.

Osoba słuchająca może prowadzić i kierować rozmową. Czasami zdarza się, że rozmówca zalewa nas wieloma chaotycznymi wypowiedziami. W takich sytuacjach, by nie zgubić wątku rozmowy warto prosić o powrót do tematu oraz systematycznie stosować parafrazę.

Słuchając warto potwierdzać, że słuchasz i podążasz za tokiem wypowiedzi. Np.: poprzez dawanie sygnałów dźwiękowych takich, jak aha, uhm, tak - ważne, by były naturalne.

Mowa ciała - komunikacja niewerbalna

Dużą rolę w porozumiewaniu się odgrywa komunikacja niewerbalna czyli "mowa ciała". Odnosi się ona do sposobu, w jaki się wypowiadamy. Błędna interpretacja mowy ciała może być źródłem nieporozumień między ludźmi. Aby tego uniknąć warto zwracać uwagę na to nie tylko, co mówimy, ale i jak mówimy.

Postawa

W czasie rozmowy spróbuj przybierać swobodną zrelaksowaną postawę, tak by było ci wygodnie. Nie trzymaj się sztywno jak posąg, staraj się odprężyć. Unikaj kołysania lub chwiania się, gdyż to może rozpraszać Twojego rozmówcę. Staraj się, aby Twoje ciało było ustawione przodem do rozmówcy.

Kontakt wzrokowy

W czasie rozmowy należy zainicjować i podtrzymywać kontakt wzrokowy. Utrzymywanie przez Ciebie kontaktu wzrokowego jest dla Twojego rozmówcy sygnałem, że podążasz za tym, co ci przekazuje i chcesz kontynuować rozmowę.

Pamiętaj! Nadużywanie kontaktu wzrokowego może przeszkadzać, tak samo, jak zaniedbywanie go. Staraj się znaleźć złoty środek.

Wyraz twarzy

Twój wyraz twarzy powinien być zgodny z tym, co mówisz. Zadbaj o miły wyraz swojej twarzy. Jeśli zwykle odruchowo krzywisz się lub marszczysz brwi Twój rozmówca może to mylnie zinterpretować, jako wyraz braku akceptacji lub irytacji wywołany jego wypowiedzią.

Ton głosu

Ton twojego głosu pomaga w porozumiewaniu się, gdy jest pewny, ciepły i odprężony, kiedy mówisz wyraźnie, nie mamrocząc, nie krzycząc ani nie szepcząc.

Kiwanie głową

Kiwnięcie głową jest łatwym i skutecznym zachowaniem niewerbalnym, dającym partnerowi znać, że go słuchasz i podążasz za treścią rozmowy.

Ruchy rąk i gestykulacja

Odpowiednio użyta gestykulacja rąk może być dobrym sposobem na wzmocnienie przekazu słownego. Jednakże zbyt intensywna może rozpraszać rozmówcę lub koncentrować go na ruchach Twoich rąk, zamiast na temacie rozmowy. Podejdź do gestykulacji, jako do pomocy w wyrażaniu myśli, nie traktuj jej jako sposobu na "zrobienie czegoś z rękami".

Osobista przestrzeń

Ważne jest, byś w czasie rozmowy utrzymywał odpowiednią odległość między Tobą i Twoim rozmówcą; tak abyście nie znajdowali się ani za blisko, ani za daleko od siebie. Każdy człowiek ma swoją "osobistą przestrzeń". Jeśli zostanie ona przekroczona rozmówca może odczuwać niepokój i zamiast koncentrować się na rozmowie, będzie starał się odsunąć. Właściwa odległość to, co najmniej 60 cm - trzydzieści centymetrów dla Ciebie i trzydzieści dla Twojego rozmówcy.

Ważnym aspektem komunikacji niewerbalnej jest jej spójność. Kontakt wzrokowy, gestykulacja, ton głosu powinny być do siebie dopasowane. Brak takiego dopasowania utrudnia komunikację.

By lepiej i skuteczniej porozumiewać się z innymi pamiętaj o następujących zasadach:

1. nie oceniaj, nie uogólniaj, nie interpretuj, nie dawaj "dobrych rad";
2. dbaj o prostotę i przejrzystość języka, używaj podobnego, zrozumiałego języka dla rozmówcy;
3. unikaj "gadulstwa", stosuj zasadę "minimum słów - maksimum treści;
4. unikaj wszystkiego co mogłoby rozmówcę zniechęcić lub wywołać w nim poczucie zagrożenia np.:
   • słuchanie w milczeniu z "kamienną twarzą",
   • unikanie kontaktu wzrokowego,
   • nerwowe spoglądanie na zegarek, rozglądanie się wkoło,
   • zadawanie pytań zamkniętych - na które można odpowiedzieć tylko "tak" lub "nie",
5. sprawdzaj poprzez zadawanie pytań, czy to co mówisz jest zrozumiałe;
6. dostosuj tempo i ton głosu do sposobu mówienia partnera;
7. uważnie słuchaj drugiej strony i pokazuj, że to robisz;
8. nie wyciągaj na siłę informacji;
9. zadbaj o komfort rozmowy:
   • sprawdź czy ty i twój rozmówca dysponujecie odpowiednią ilością czasu, jeśli któraś ze stron nie ma czasu wspólnie uzgodnijcie termin, który pozwoli wam na spokojną rozmowę,
   • ważne jest miejsce - jeśli chcemy porozmawiać z kimś o swoich problemach miejsce powinno być bezpieczne, nie powinny przebywać tam trzecie osoby, nie powinny dzwonić telefony,

Jeśli z powodu choroby albo innych przyczyn nie możesz korzystać z omawianych tutaj wskazówek zastanów się, co możesz zrobić by Twoja komunikacja z innymi dawała Ci zadowolenie. Szanuj swoje ograniczenia, mów otwarcie o swoich trudnościach, kłopotach związanych z porozumiewaniem się. Rozwijaj te umiejętności, które jesteś wstanie rozwijać. Każdy z nas może doskonalić swoje umiejętności w zakresie porozumiewania się. Rozmowy z innymi mogą przynosić nam wiele radości. Sprawiać, że będziemy mogli lepiej poznawać siebie, jak i innych ludzi.

Jeżeli chcesz pogadać z psychologiem lub nurtuje cię jakieś zagadnienie z tej dziedziny możesz skontaktwać się telefonicznie lub listownie z Centrum Informacyjnym dla Osób Niepełnosprawnych .