Przez Centrum do życia w aktywności

05.09.2014

Autor: Piotr Stanisławski
Źródło: Integracja 3/2014

Integracja od 20 lat pracuje na rzecz społeczności osób z niepełnosprawnością w Polsce. Ważnym rozdziałem w tej historii było otworzenie Centrów Integracja, pomagających lepiej funkcjonować na co dzień...

Pamiętam tamte chwile. W 1999 roku Integracja była już znana wielu osobom z niepełnosprawnością dzięki magazynowi „Integracja” i kilku ogólnopolskim kampaniom społecznym, które zwróciły uwagę na ich sytuację. Mały zespół Integracji miał dużo pracy z odpowiadaniem na wiele listów i odbieraniem telefonów Czytelników proszących o pomoc, nagłośnienie problemów, wyjaśnienie zawiłych lub niezrozumiałych spraw, o poradę czy interwencję. Prośby napływały z całej Polski w ogromnym tempie, z każdym miesiącem.

Dla wielu osób z niepełnosprawnością Integracja stała się głosem, który mówił w ich imieniu. Nierzadko była pierwszym miejscem, do którego zwrócili się po poradę i gdzie
otrzymali inspirację do podjęcia aktywności. Wtedy, 15 lat temu, podczas jednego z cotygodniowych spotkań zespołu, Piotr Pawłowski, założyciel Integracji, powiedział: „Musimy być bliżej ludzi”.

Mężczyzna na wózku siedzi przy komputerze
Centra Integracja to miejsca pracy i spotkań osób pełnosprawnych i z różnymi niepełnosprawnościami, fot. Piotr Stanisławski

To pragnienie i postanowienie urzeczywistniło się rok później w postaci otwartego przez Integrację w Warszawie Centrum Informacyjnego dla Osób Niepełnosprawnych. Nie było tajemnicą, że jakość życia tych osób w dużej mierze zależy od dostępu do informacji i wiedzy, jak korzystać ze swoich możliwości i praw.

Pierwsze Centrum...

Nie było w Polsce ośrodków informacyjnych dla osób z niepełnosprawnością. Aż nadszedł 2003 rok – Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych. Otwarcia tak potrzebnego miastu Centrum dokonali ówcześni: Prezydent Warszawy: Lech Kaczyński oraz Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Jolanta Banach, w obecności dziennikarzy, przedstawicieli PFRON i wielu organizacji.

Otwarcie Centrum Integracja w Warszawie. W środku logo Centrum, po prawej ówczesny prezydent Warszawy Lech Kaczyński, po lewej ówczesna Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Jolanta Banach i ówczesny prezes zarządu PFRON Roman Sroczyński
Otwarcia Centrum Integracja w Warszawie dokonali ówcześni: Prezydent Warszawy, Lech Kaczyński, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Jolanta Banach, i prezes Zarządu PFRON, Roman Sroczyński, fot. archiwum redakcji

Powołanie Centrum okazało się strzałem w dziesiątkę. Popularność, jaką się cieszyło u osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, przerosła nasze najśmielsze oczekiwania. Nowo zatrudnieni pracownicy na pełnych etatach, w tym prawnik i psycholog, nie mieli chwili wytchnienia. Podobnie jak pierwsza dyrektor Centrum, Katarzyna Cichosz. Codziennie obsługiwali grupy interesantów i odbierali dziesiątki telefonów. W pierwszym miesiącu Centrum odwiedziło blisko 1000 osób! Niebawem uruchomiona została ogólnopolska infolinia (801 801 015 – działa do dziś), z której korzystali głównie mieszkańcy spoza Warszawy, gdyż najtrudniej żyje się poza dużymi miastami. Wśród wielu pytań i próśb nie brakowało także tych o pomoc w rozwiązaniu konkretnego życiowego problemu.

Tak było w przypadku pani Marii, która w swoim mieście nie mogła znaleźć szkoły dla niepełnosprawnej córki. Odmówili jej wszyscy dyrektorzy. Pracownicy Centrum skontaktowali
się w urzędzie miasta z osobą odpowiedzialną za edukację i przedstawili sprawę. W ciągu tygodnia dla córki pani Marii znaleziono szkołę.

Takie pośrednictwo stało się częścią pracy Centrum. To było pionierskie przedsięwzięcie prowadzone przez organizację pozarządową. Podobny sukces odnotował portal www.niepelnosprawni.pl, uruchomiony przy Centrum. Szybko stał się najpopularniejszym serwisem poświęconym niepełnosprawności. Z zamieszczanych na nim aktualnych informacji, artykułów i porad, korzysta co miesiąc ok. 200 tys. internautów!

Uśmiechnięta kobieta przy laptopie
Klienci Centrów Integracja korzystają z porad doradców zawodowych, ale też sami aktywnie szukają ofert, fot. Piotr Stanisławski

Cztery miasta

Duża popularność warszawskiego Centrum Informacyjnego i wzrastająca liczba kontaktów osób mieszkających poza stolicą pokazały, jak bardzo potrzebne są takie placówki. To oznaczało tylko jedno: podobne Centra w kraju.

- Nie mieliśmy wyjścia – mówi Piotr Pawłowski. – Postanowiliśmy stworzyć sieć Centrów Informacyjnych Integracji, które obsługiwać będą osoby mieszkające w różnych regionach kraju. Otworzyliśmy Centra w Gdyni, Krakowie, Zielonej Górze i Katowicach (adresy poniżej).

Zespół Integracji powiększył się o kilkadziesiąt osób. Zmiany następowały szybciej, niż ktokolwiek mógł przewidzieć. Działanie Centrów Integracja pokazało, jak wiele osób i rodzin potrzebuje kompleksowych porad, jak dużo wśród nich jest biernych zawodowo i jak wielu pracodawców boi się ich zatrudnić. Panował obustronny strach.

Obawy te miały zburzyć utworzone w Centrach Integracja działy aktywizacji zawodowej z agencją poradnictwa zawodowego, pośrednictwa pracy i doradztwa personalnego. Zatrudnieni doradcy zawodowi i konsultanci pomagali osobom z niepełnosprawnością przygotować się do wejścia na rynek pracy, przekwalifikowania się i zdobycia nowych umiejętności, a pracodawcom przygotować odpowiednich kandydatów.

Dwie panie przeglądają CV
Centra Integracja mają w ofercie warsztaty i szkolenia, a ich pracownicy zawsze pomagają przygotować dokumenty dla pracodawców, fot. Piotr Stanisławski

Wyniki, jakie osiągały Centra Integracja, zawstydzały miejscowe urzędy pracy. Średnio co trzecia osoba z niepełnosprawnością, która poszukiwała pracy przez Centrum, znajdowała ją. W niektórych latach nawet 1000 osób trafiało lub wracało na rynek pracy. Dzisiaj działania Centrów uzupełnia serwis Integracji – www.sprawniwpracy.pl.

- W Centrum sprawdzono, co potrafię i co mogłabym robić – mówi pani Barbara, która po niepowodzeniach ze znalezieniem zatrudnienia przez urząd pracy zwróciła się do Centrum Integracja. – Przez miesiąc korzystałam ze szkoleń i warsztatów aktywnego poszukiwania pracy, prezentowania siebie i swoich umiejętności. Jeszcze przed ich ukończeniem pojawiła się w bazie Centrum oferta pracy dla recepcjonistki. Tydzień później byłam po rozmowie kwalifikacyjnej, w której dobrze wypadłam i podpisałam umowę.

Sieć

Dziś Centra Integracja są w rzeczywistości centrami aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością, przygotowując je, szkoląc i pośrednicząc w znalezieniu pracy. Pani Anna z Krakowa zadzwoniła, aby dowiedzieć się, czy syn ma prawo do dodatkowej zniżki na wózek. Gdy powiedziała, że syn nie pracuje, bo trudno mu znaleźć pracę, pracownik Centrum zaproponował jej i synowi spotkanie w Centrum.

– Syn wziął udział w szkoleniu i poszukiwaniu pracy – mówi pani Anna. – Po dwóch miesiącach dostał ofertę pracy w małym zakładzie papierniczym. Cieszy się z pracy tak jak ja, odżył, ma kolegów, a połowę zarobionych pieniędzy odkłada na wyjazdy wakacyjne. Kiedy nie pracował, nie miał żadnych pasji.

Na zdjęciu dwie młode kobiety. Jedna drugiej przekazuje papiery
Szybka i profesjonalna obsługa to jeden z atutów Centrów, podkreślany przez beneficjentów, fot. Piotr Stanisławski

Centra Integracja od 11 lat służą osobom z niepełnosprawnością poradą, pomagają stać się bardziej samodzielnymi oraz wejść na rynek pracy. Jak jest ona ważna, wiedzą rodziny osób, które ją podjęły. Wraz z nią przejęły część odpowiedzialności za swoje życie, zaczęły żyć wśród ludzi i układać plany na przyszłość.

Zmiana, która cieszy

Kiedy podjąłem decyzję, żeby uruchomić pierwsze Centrum Integracja, wiedziałem, że w momencie kiedy pojawia się w rodzinie dziecko z niepełnosprawnością lub ktoś wskutek wypadku „nabywa” niepełnosprawności, człowiek staje się całkowicie bezradny. Zaczyna szukać pomocy, stukać do drzwi, które się nie otwierają... Sam to przeżywałem i doświadczyłem takich sytuacji, kiedy moi rodzice próbowali otrzymać (było to ponad 30 lat temu) jakąkolwiek informację. Cieszę się, że teraz jest inaczej.

Piotr Pawłowski, Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji i redaktor naczelny „Integracji”

Publikacje Integracji

Kilkanaście lat funkcjonowania Centrów Integracja zaowocowało wieloma bezpłatnymi publikacjami, które wydaliśmy dla osób i o osobach z niepełnosprawnością – informacyjnych, poradniczych i prawnych.

Największa ich liczba pojawiła się w serii „Biblioteczka dla Osób Niepełnosprawnych”, kolejne w serii „Biblioteczka Przyjaciół Integracji” oraz serii „Mała Integracja”. Warto wymienić najważniejsze książki i broszury Integracji (które w formatach pdf do druku znajdują się na www.integracja.org oraz www.niepelnosprawni.pl).

Obejmują kwestie:

rodzinne i społeczne: „Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością”, „Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością”, „Poradnik dla rodziców dziecka z niepełnosprawnością”, „Rodzina. Normalność w niepełnosprawności”, „Wsparcie dziecka z niepełnosprawnością w rodzinie i szkole”;
poradnicze i socjalne: „Jak skorzystać z pomocy społecznej”, „Co powinieneś wiedzieć o rentach i emeryturach”, „Ochrona praw niepełnosprawnego konsumenta”, „Odszkodowania, poradnik osoby poszkodowanej”, „Jak zapewnić opiekę Twoim bliskim”;
dotyczące pracy: „ABC dla pracownika z niepełnosprawnością i pracodawcy”, „Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy”, „Aktywnie szukam pracy”, „Od rehabilitacji do pracy”, „Praca bez barier. Jak znaleźć pracę?”, „Cel: zdobyć i utrzymać pracę”, „Jak rozpocząć i prowadzić własną działalność gospodarczą”;
edukacyjne: „Płytka wyobraźnia – scenariusz lekcji”, „ABC parkowania na kopertach”, „Razem w szkole”, „Sprawni w pracy”.

Integracja wydała także szereg publikacji o tematyce architektonicznej, m.in. „Projektowanie bez barier – wytyczne”, „Planowanie dostępności – prawo w praktyce”, „Mieszkanie dostępne dla osób z dysfunkcjami wzroku”, „Mieszkanie dostępne dla osób z dysfunkcją narządu ruchu”, „Dostosowanie budynków użyteczności publicznej – teoria i narzędzia”, „Projektowanie dla wszystkich”, „Projektowanie uniwersalne – Sztokholm dla wszystkich”, „Jak dostosować budynek”, „Jak utrzymać i dostosować twoje mieszkanie”.

Nasze publikacje uzupełniły też dwa przewodniki turystyczne po Warszawie i Krakowie, z informacjami o dostosowanych miejscach, obiektach turystycznych, hotelach i liniach komunikacyjnych, album z okazji 5-lecia Konkursu „Człowiek bez barier”, książka „Architekci zmian” o liderach zmian społecznych na całym świecie, oraz podręcznik dla redaktorów stron i serwisów internetowych, aby wiedzieli, jak pisać i tworzyć treści dostępne dla wszystkich.