Normalne dla g/Głuchych, ciekawostki dla osób słyszących

Większość osób wie, że w naszym społeczeństwie oprócz osób słyszących, są też osoby g/Głuche. Nieraz nasz wzrok zatrzymał się na „machających” dłońmi osobach, ale czy zastanawialiśmy się głębiej: kim są Ci ludzie? W jaki sposób funkcjonują w codzienności? Dlaczego tak, a nie inaczej? Dowiedz się o tym, co jest dla g/Głuchych normalne, ale nie do końca znane dla osób słyszących.

Znak migowy jest jak drugie imię

Osoby posługujące się Polskim Językiem Migowym przedstawiają się imieniem i nazwiskiem, a później mówią o swoim znaku migowym. Dla przykładu: Nazywam się Dominika Kopańska, a mój znak migowy to „włosy”. Dlaczego akurat włosy? Taki znak został mi nadany przez społeczność osób g/Głuchych, którzy uznali, że moje włosy są moim znakiem rozpoznawczym – są u mnie czymś najbardziej charakterystycznym.

Nadanie znaku migowego nie jest przypadkowe. W języku migowym przedstawia się za pomocą daktylografii, czyli alfabetu palcowego. Podczas przedstawiania się muszę literować D-o-m-i-n-i-k-a K-o-p-a-ń-s-k-a. Jednak, gdy już środowisko osób g/Głuchych mnie poznało, używam wśród nich już tylko mojego znaku migowego.

Kiedy piszemy „głuchy”, a kiedy „Głuchy”?

Mówiąc o osobie głuchej pisanej z małej litery „g”, mówimy o osobie, która nie słyszy. Natomiast, gdy wspominamy o osobie Głuchej pisanej z wielkiej litery „G” – mówimy o osobie, która utożsamia się ze społecznością osób Głuchych, mającą swój własny polski język migowy i kulturę.

Co oznacza „czysty” Głuchy?

Jest to idiom, który oznacza tylko tyle, że pewna osoba biegle zna PJM i przebywa wyłącznie w środowisku osób głuchych.

To, że słychać dźwięk – nie znaczy, że słychać słowa

Osoby słabosłyszące mają ograniczony odbiór mowy przez naturalną drogę słuchową, ale z pomocą sprzętów wspomagających słyszenie np. aparat słuchowy, implant ślimakowy, w jakiś sposób radzą sobie w życiu codziennym. Większość osób słabosłyszących nie jest w stanie zrozumieć komunikatów, nie widząc jednocześnie ruchu warg. Albo nie jest w stanie zrozumieć dźwięków, np. z komunikatu na dworcach PKP o opóźniającym się pociągu. Jak to możliwe?

Jako osoba słabosłysząca taki komunikat odbieram jako jakiś dźwięk, który wydobywa się z nadajnika, ale nie jestem w stanie w żaden sposób zrozumieć słów, które są wypowiadane. Najlepiej jest po prostu widzieć usta osoby, która się wypowiada, to nam pomaga. Podsumowując, aparaty słuchowe nie sprawiają, że odzyskałam słuch, tylko umożliwiają mi odbieranie zniekształconej mowy czy innych wszelkich dźwięków występujących w środowisku.

Czy istnieje jeden wspólny język migowy?

Nie, język migowy nie jest uniwersalnym językiem, ponieważ każdy z języków migowych na świecie czymś się od siebie różni, np. strukturą gramatyczną, znakami.

Każdy kraj ma swój język migowy, np. PJM (polski język migowy), USL (Ukraiński język migowy), ASL (amerykański język migowy), BSL (Brytyjski język migowy), LIS (włoski język migowy), itd. W obrębie danego kraju istnieją również regionalizmy w języku migowym, podobnie jak w języku werbalnym.

Pisanie na kartkach nie zawsze jest pomocne

Polski język migowy (PJM) ma inną strukturę gramatyczną niż język polski mówiony. Wiele pojęć występujących w języku polskim nie istnieje w PJM. Stąd zdarza się, że osoba g/Głucha nie wie, co jest napisane na kartce, mimo że osobom słyszącym wydaje się, że powinna. Właśnie, niekoniecznie.

Co to jest system językowo - migowy?

System językowo - migowy (SJM) jest kalką języka polskiego, czyli w pełni odpowiada strukturze języka polskiego mówionego. Osoba posługująca się tym systemem jednocześnie mówi to, co miga, odmieniając bezokoliczniki. Inaczej to wygląda w PJM.

Dla przykładu:

• D-o-m-i-n-i-k-a, czy pójdziesz ze mną do sklepu? (SJM)
• Nazywam się Dominika Kopańska (SJM)
• Ile masz lat? (SJM)
• Jak się czujesz? (SJM)

Natomiast w PJM sytuacja z takimi samymi zdaniami wygląda następująco:

• D-o-m-i-n-i-k-a (lub znak „włosy”), ty ja razem sklep pójść?
• Ja nazywać Dominika Kopańska.
• Ty wiek ile? (PJM)
• Ty czujesz? (PJM)

Symbole osób Głuchych

Motyl

Ogólnie przyjętym i międzynarodowym symbolem osób g/Głuchych jest motyl występujący najczęściej w kolorze niebieskim. Motyle są głuche, a porównanie języka migowego do ich barwnych i trzepocących skrzydeł dopełnia znaczenia tego symbolu.

Dłonie

Często pojawia się też motyw rąk, które są podstawowym narzędziem komunikacyjnym w języku migowym, którego używają g/Głusi.

Przekreślone ucho

Przekreślone ucho rozpatruje osoby g/Głuche jako grupę posiadającą pewne braki, dysfunkcje czy ubytki. Wiele osób g/Głuchych nie czuje się osobami niepełnosprawnymi.

Inne ważne pojęcia 

• Dziecko CODA – słyszące dziecko niesłyszących rodziców (ang. Children of Deaf Adults)
• Audyzm – negatywny stosunek osób słyszących do osób g/Głuchych
• Oralizm – pojęcie to odnosi się do etapu szkolnictwa osób g/Głuchych, podczas którego w wielu szkołach zakazywano używania języka migowego, nawet podczas przerw szkolnych. Za próbowanie rozmawiania językiem migowym osoby g/Głuche spotykały się z karami lub biciem.

Kilka ciekawostek

Brawa – oklaski

W momencie oklaskiwania zwyczajne oklaski zastąpione zostają oklaskami wizualnymi, przypominającymi wkręcanie żarówki. Jak wykonać ten gest? Należy unieść obie ręce,rozłożyć palce i kręcić rękoma, tak jakby się chciało wkręcić żarówkę.

Gest „Smacznego”

Gdybyśmy chcieli życzyć smacznego osobom g/Głuchym, to wystarczy siedząc przy stole stuknąć dwukrotnie kostkami zamkniętej dłoni w stół.  

Otwartość

Głusi nie mają problemu z przestrzenią prywatną, dlatego też nie mają zwyczaju zwracać się do nowo poznanych osób per Pan/Pani. Od razu przechodzą na „Ty”.

Sztuka osób g/Głuchych na świecie i w Polsce

Sztuka Głuchych wywodzi się z Ameryki, gdzie kultura tej grupy jest mocno rozwinięta. Najczęstszymi motywami Głuchych artystów są: dłonie, język migowy, usta – oralizm, oczy. Do najbardziej znanych Głuchych amerykańskich artystów należy: Susan Dupor, Nancy Rourke, Chuck Baird.

W Polsce sztuka Głuchych jest również obecna, istnieje Grupa Artystów Głuchych, do których między innymi należą: Danuta Giergun, Olgierd Koczorowski i Monika Kozub.

Główną domeną osób Głuchych jest malarstwo, ale to wcale nie oznacza, że inne odmiany sztuki są tym osobom obce. Oprócz malarstwa polscy Głusi artyści aktywnie uczestniczą tworząc m.in muzykę – UNMUTE czy poezję miganą, która w polskim języku migowym ma pewne określone zasady.