Ciąża u kobiet z padaczką. 5 faktów, o których powinniście wiedzieć

Wokół padaczki narosło wiele mitów. Jednym z nich jest ten dotyczący macierzyństwa. Wbrew powszechnie panującym przekonaniom, ciąża u pacjentek zmagających się z epilepsją w większości przypadków nie różni się od tej u zupełnie zdrowych kobiet. Z powodzeniem mogą one planować powiększenie rodziny i urodzić zdrowe dziecko. O czym warto pamiętać?

1. Ścisła opieka neurologiczna oraz planowanie ciąży to podstawa

Na padaczkę choruje około 1 proc. społeczeństwa. W Polsce to około 400 tysięcy osób, z czego połowę z nich stanowią kobiety. Wiele pacjentek obawia się, że ich choroba będzie przeszkodą w zajściu w ciążę i urodzeniu zdrowego dziecka. Nic bardziej mylnego.

- W przypadku kobiet chorujących na epilepsję niezwykle ważne jest odpowiednie przygotowanie do starań o dziecko. Kluczem jest zajście w ciążę w optymalnym momencie, kiedy stosowane leczenie przeciwpadaczkowe jest prawidłowo dobrane pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa – mówi Maja Kopytek-Beuzen, epileptolog z Centrum Neurologii, Padaczki i Psychiatrii Neurosphera.

Ciąża u pacjentki z padaczką powinna zostać zaplanowana. W trakcie przygotowań kobieta powinna pozostawać pod systematyczną opieką neurologa i ginekologa.

O czym należy pamiętać?

• Leczenie przeciwpadaczkowe jest czynnikiem ryzyka obniżenia stężenia folianów we krwi. Tymczasem kwas foliowy jest potrzebny do prawidłowego rozwoju płodu – dlatego co najmniej przez 3 miesiące przed rozpoczęciem starań o dziecko powinno się zacząć go suplementować.
• Przed ciążą neurolog weryfikuje skuteczność i bezpieczeństwo stosowanego leczenia przeciwpadaczkowego, w razie potrzeby wprowadza zmiany w leczeniu, a następnie obserwuje ich efekt. Ten etap może wymagać czasu, dlatego należy poinformować swojego neurologa o planach starania się o dziecko jak najwcześniej.
• Zmiany hormonalne zachodzące podczas ciąży mogą powodować wahania stężenia leków przeciwpadaczkowych we krwi mamy. Neurolog decyduje o wykonaniu pomiaru poziomu leku przeciwpadaczkowego we krwi przed ciążą, a następnie w każdym z jej trzech trymestrów.

2. Badania EEG i VEEG są bezpieczne

EEG (elektroencefalografia) i VEEG (elektroencefalografia videometryczna) to jedne z podstawowych badań, które wykonuje się przy diagnostyce epilepsji i już po jej rozpoznaniu, aby mieć stałą kontrolę nad stanem zdrowia pacjentki. Polegają na zbadaniu bioelektrycznej czynności mózgu. Nie ma przeciwwskazań do wykonywania badań EEG w ciąży. Każdorazowo decyzję o potrzebie wykonania badania podejmuje lekarz neurolog prowadzący ciężarną pacjentkę.

3. Poród naturalny jest możliwy

Wiele kobiet obawia się, że ze względu na swoją chorobę nie będą mogły urodzić siłami natury. Jednak w rzeczywistości jest na to ogromna szansa. Poza określonymi sytuacjami klinicznymi nie ma żadnych przeciwwskazań, aby dziecko przyszło na świat w ten sposób. Przeprowadzenie cesarskiego cięcia rozważa się np. kiedy w ostatnim trymestrze ciąży zwiększa się liczba napadów padaczkowych lub kiedy w przeszłości występował u pacjentki stan padaczkowy.

Jednak u większości kobiet nie ma żadnych neurologicznych przeciwwskazań do porodu naturalnego. Wskazane jest stworzenie jak najbardziej komfortowych warunków dla rodzącej poprzez redukcję czynników ryzyka napadów, takich jak zmęczenie, ból i stres. Ulga w bólu poprzez zastosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego zmniejsza poziom stresu i pozwala odpocząć mamie w trakcie długiego porodu.

4. Pomoc w okresie poporodowym

Okres poporodowy to czas, w którym każda kobieta potrzebuje wsparcia, zwłaszcza podczas nocnej opieki nad dzieckiem. Jest ono szczególnie ważne w przypadku pacjentek chorujących na padaczkę. Przebyty poród, natłok nowych obowiązków związanych z opieką nad dzieckiem, nocne pobudki na zmianę pieluszki i karmienie powodują kumulację zmęczenia.

Przewlekłe niewyspanie może doprowadzić do wystąpienia napadu. Świeżo upieczona mama musi mieć zatem zapewnione od 4 do 6 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

- Czas po porodzie jest wyjątkowy, ale i bardzo wymagający. Nie tylko dla świeżo upieczonych mam. Dlatego zawsze proszę moje pacjentki, aby w trzecim trymestrze ciąży na wizytach lekarskich pojawiały się ze swoimi partnerami. Pozwoli im to odpowiednio zaplanować opiekę i przygotować się do nowego etapu w życiu – wyjaśnia lek. Maja Kopytek-Beuzen.

5. Karmienie piersią? Tak!

Kolejnym mitem jest to, że kobiety z padaczką nie mogą karmić piersią. Mamy obawiają się, że przyjmowane przez nie leki będą miały niekorzystny wpływ na dziecko. Nic bardziej mylnego. Taki sposób odżywiania noworodka jest rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Epileptologii (PTE) i Polskie Towarzystwo Ginekologii.

Według PTE kobiety, które przyjmują leki przeciwpadaczkowe w ciąży, powinny być zachęcane do karmienia piersią. Zarówno pokarm matki, jak i sam proces karmienia odgrywają bowiem ważną rolę w rozwoju niemowląt.

W zależności od ilości i typu stosowanych leków przeciwpadaczkowych, lekarz neurolog doradzi najbardziej optymalny sposób karmienia dziecka. W pewnych sytuacjach, kiedy wyłączne karmienie piersią nie jest możliwe, często istnieje możliwość karmienia mieszanego.

Pamiętajmy, że leki przeciwpadaczkowe powinny być przyjmowane bezpośrednio po karmieniu lub bezpośrednio przed najdłuższym okresem snu dziecka. Warto również przed porodem omówić zasady bezpieczeństwa dotyczące opieki nad noworodkiem – jedną z ważniejszych jest zalecenie karmienia w pozycji leżącej na dużym łóżku lub na podłodze.

Każdorazowo temat karmienia dziecka powinien być przedyskutowany z neurologiem jeszcze w trakcie trwania ciąży.

Zwiększanie świadomości na temat padaczki – w tym również w kwestiach macierzyństwa u kobiet zmagających się z tą chorobą – jest częścią akcji #ZrozumiećPadaczkę stworzonej przez Centrum Neurologii, Padaczki i Psychiatrii Neurosphera. Więcej informacji na temat ciąży u kobiet zmagających się z epilepsją można znaleźć na stronie internetowej.

Tekst powstał w ramach akcji #ZrozumiećPadaczkę stworzonej przez Centrum Neurologii, Padaczki i Psychiatrii Neurosphera, które specjalizuje się w leczeniu tej choroby już od 25 lat.

Jednym z osiągnięć kliniki jest stworzenie Neuroterminala – portalu pacjenta, który pozwala na utrzymanie stałego kontaktu z lekarzem, stacjonarne lub zdalne leczenie oraz ustalenie osobistego planu opieki dla osób chorujących na padaczkę.

Neuroterminal to także innowacyjny, przełomowy system wykorzystujący sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe, dzięki którym wspiera lekarza w postawieniu odpowiedniej diagnozy oraz decyzji co do zastosowania skutecznej terapii.