Seksualność i uczuciowość osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi

Życie seksualne i relacje uczuciowe osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN) są często ograniczane przez bariery społeczne i technologiczne. By uatrakcyjnić ich relacje, trzeba z pewnością zgłębić tę tematykę i odpowiedzieć na wiele pytań.  

Z pomocą przychodzi badanie, przedstawione na łamach czasopisma „Augmentative and Alternative Communication”. Naukowcy z Flinders University w Australii zbadali doświadczenia osób z CCN na tym polu. Uczestnicy studium od dzieciństwa mieli niepełnosprawność ruchową i zaburzenia komunikacyjne; to m.in. ludzie, którzy nie mogą mówić albo mają problemy z rozumieniem mowy. By wyrażać swoje potrzeby w relacjach z innymi, korzystają z tzw. komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC).

Dane i statystyki

W ciągu ostatnich dekad ukazało się wiele prac naukowych nt. życia seksualnego osób z niepełnosprawnościami, przeważnie z niepełnosprawnością nabytą i intelektualną. W Polsce zajmował się tym np. prof. Zbigniew Izdebski; z jego badania obejmującego 800 osób niepełnosprawnych wynika, iż 25% z nich jest bardzo zadowolonych ze swojego życia seksualnego, 38% ocenia je „dobrze”, a co drugi przyznaje, że partner(ka) w pełni akceptuje jego niepełnosprawność.

Inne ciekawe badanie, na grupie 69 osób z niepełnosprawnością fizyczną, przeprowadził D. Radomski. 65% z nich uznało seks za ważną część związku partnerskiego, a 10% mówiło o obojętnym stosunku do życia seksualnego.

Uczucia w liczbach

Inicjacji seksualnej nie odbyło 43,5% ankietowanych, przeważnie nastolatków. Spośród 56,5% badanych, którzy mają już za sobą swój „pierwszy raz”, 45,7% uznało go za „satysfakcjonujący”, zaś 6% za „nieudany”. Pozostałe 48,3% niejednoznacznie oceniło to przeżycie. Jedna czwarta ankietowanych przyznała, że współżyje kilka razy w tygodniu, rzadziej niż raz w miesiącu seks uprawiało 4,8%.

13% procent kobiet i 21% mężczyzn wyznało, że często przeżywa orgazm, a 16% kobiet przeżywała go rzadko. W 6,4% przypadków satysfakcja w czasie seksu była mniejsza z powodu problemów z przyjęciem odpowiedniej pozycji, w 4,8% z powodu zaburzeń erekcji, a w 1,6% ze względu na ból w obrębie narządów płciowych.

Wśród badanych, 27,4% nie było w żadnym związku partnerskim, zaś 37% pozostawało w udanym związku. Zdaniem 19,3% osób ich uczucie zostało odrzucone z powodu niepełnosprawności. Jedna trzecia chciałaby mieć za swych partnerów osoby pełnosprawne, 6% osoby z niepełnosprawnością, a dla 55% było to obojętne. W 21% przypadków partnerami badanych były osoby pełnosprawne, a w 24% osoby z niepełnosprawnościami. Spośród badanych 43,5% stwierdziło (tu wyniki są zbliżone do tych prof. Izdebskiego), iż druga połówka w pełni akceptuje ich niepełnosprawność. Ponadto, co drugi respondent chciałby korzystać z porad seksuologicznych.

Znane są też doświadczenia ludzi z niepełnosprawnością intelektualną. Aktywność seksualna tych z lekką i umiarkowaną niepełnosprawnością intelektualną jest - co wykazali naukowcy - zbliżona do aktywności pozostałej części społeczeństwa, jest natomiast mniejsza w grupie z głębszą niepełnosprawnością intelektualną.

Widać więc, że ludzie ci są raczej zadowoleni z życia intymnego. Dr Darryl Sellwood z Flinders University zwraca jednak uwagę, że osoby z CCN zwykle pomija się w tego typu badaniach. Wpadł więc na pomysł, by przyjrzeć się bliżej ich relacjom intymnym.

Traktowane jak dzieci

- Osoby z CCN są nieraz błędnie postrzegane jako aseksualne i traktowane jak dzieci, które nie mogą być dopuszczane do wiedzy o seksie i nie powinny seksu uprawiać - wyjaśnia Sellwood, który sam ma CCN; dobrze więc rozumie problemy tych ludzi.

Przechodząc do meritum: jedną z głównych barier, utrudniających życie intymne i uczuciowe osób z CCN, jest ableizm. - Mężczyzna podszedł do mnie na koncercie i zaprosił do tańca. Moi przyjaciele i ochrona przepędziła go, a ja nie zdążyłam się nawet przedstawić. […] Czułam się wtedy jak ktoś, kto zrobił coś złego - mówi Jasmine, uczestniczka badania. Nadopiekuńczość przyjaciół uniemożliwiła jej więc flirt, który mógłby doprowadzić do - kto wie? - trwałej relacji.

Nadopiekuńczy bywają też rodzice; z kolei pracownicy opieki mogą uniemożliwiać ludziom z CCN wyrażanie ich seksualności. Pani Amelia, która tak jak jej narzeczony porusza się na wózku, musiała przekonać osobistych opiekunów, by położyli ją i jej chłopaka do łóżka. Katie prosiła o to samo - wspomina, iż pomoc taka była rzadko udzielana. - Pracownicy nie byli chętni ze względu na wyznawane wartości - mówi. Z drugiej strony są sytuacje, gdy opiekun może być wówczas wsparciem.

Inne bariery to: brak dostępu do urządzeń komunikacyjnych w czasie seksu oraz niepełna edukacja seksualna w szkole.

Pomimo tych trudności, wielu osobom z zaburzeniami komunikacyjnymi i niepełnosprawnością ruchową udaje się zbudować trwałe relacje i prowadzić życie seksualne, z którego są zadowoleni.