Domy Pomocy Społecznej

Wiele osób starszych, przewlekle chorych i z niepełnosprawnością wymaga pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Osoby te mogą korzystać z usług opiekuńczych, ale czasem pomoc doraźna jest niewystarczająca. Jedną z form zapewnienia opieki całodobowej jest pobyt w domu pomocy społecznej.

Domy Pomocy Społecznej (DPS) podlegają Powiatowym Centrom Pomocy Rodzinie (PCPR).

Można wyróżnić kilka typów DPS, dla:

• osób w podeszłym wieku,
• osób przewlekle somatycznie chorych,
• osób przewlekle psychicznie chorych,
• dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną,
• dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną,
• osób z niepełnosprawnyością fizyczną.

Jak starać się o miejsce w DPS?

Aby osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, należy zgłosić do Ośrodka Pomocy Społecznej w miejscu zamieszkania lub pobytu tej osoby wniosek o umieszczenie w DPS. Tak jak w przypadku wszystkich świadczeń, zgłoszenie to może mieć formę ustną lub pisemną. Po otrzymaniu wniosku, pracownik socjalny rozpocznie procedurę, m.in. zostanie przeprowadzony wywiad środowiskowy.

Wywiad przeprowadzany jest w ciągu 14 dni od daty otrzymania informacji o potrzebie przyznania świadczeń lub o zmianie sytuacji osobistej i majątkowej osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń. W sytuacjach wymagających bezzwłocznego przyznania świadczeń, wywiad przeprowadza się nie później niż w ciągu 2 dni od daty otrzymania informacji. Wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby zainteresowanej lub rodziny albo w miejscu jej pobytu.

UWAGA! Procedurę tę można rozpocząć na wniosek osoby ubiegającej się, jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna albo z urzędu. Co to oznacza w praktyce? Że taki wniosek może złożyć osoba zainteresowana, jej rodzice, opiekunowie (w przypadku dzieci) lub opiekunowie prawni (w przypadku osób ubezwłasnowolnionych).

Warto wiedzieć, że w przypadku konieczności skierowania do DPS osoby, która wymaga opieki, ale nie może sama złożyć wniosku ze względu na swój stan zdrowia, np. zaawansowaną chorobę Alzheimera, niezbędne jest przeprowadzenie procedury ubezwłasnowolnienia (całkowitego lub częściowego) lub uzyskanie zgody sądu na umieszczenie chorego w placówce bez jego zgody.

Od czego zależy decyzja?

Dokumentację kompletuje ośrodek pomocy społecznej, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o miejsce w DPS. Całość dokumentacji, wraz ze stanowiskiem ośrodka pomocy społecznej, przekazywana jest do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w celu wydania stosownej decyzji.

UWAGA! Od decyzji przysługuje prawo wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w terminie 14 dni od daty doręczenia.

Przy podejmowaniu decyzji o umieszczeniu osoby w DPS brana jest pod uwagę sytuacja osoby kierowanej. Osoba samotna, wymagająca całkowitej opieki, będzie skierowana do DPS w pierwszej kolejności.

Osoba skierowana do DPS może wybrać sobie konkretną placówkę, jednak musi wówczas liczyć się z dłuższym czasem oczekiwania na miejsce.

UWAGA! Termin i zasady załatwiania wniosku reguluje Kodeks postępowania administracyjnego.

Jakie dokumenty są potrzebne?

W całej procedurze wymagane są następujące dokumenty (niezbędne druki dostępne są w siedzibach ośrodków pomocy społecznej):

1. wywiad rodzinny (środowiskowy) u osoby ubiegającej się o miejsce w DPS (przeprowadzony przez pracownika socjalnego),
2. zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
3. opinia ośrodka pomocy społecznej dotycząca stopnia sprawności osoby ubiegającej się o skierowanie do DPS,
4. decyzja o przyznaniu zasiłku stałego lub decyzja organu rentowo–emerytalnego ustalającego wysokość renty lub emerytury,
5. wywiad rodzinny (środowiskowy) u osób zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za DPS lub umowa partycypowania w tej opłacie,
6. zgoda na zbieranie i przetwarzanie danych osobowych,
7. zgoda osoby ubiegającej się, jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego na ponoszenie opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej oraz w przypadku, gdy osoba zobowiązana do ponoszenia opłaty nie pokrywa należności w kasie lub na konto domu - zgoda na potrącanie opłaty ze świadczenia emerytalnego lub rentowego przez właściwy organ emerytalno-rentowy,
8. w przypadku umieszczania w DPS osób ubezwłasnowolnionych:

• postanowienie sądu o ubezwłasnowolnieniu,
• postanowienie sądu o ustanowieniu opiekuna lub kuratora,
• postanowienie sądu zezwalające opiekunowi na umieszczenie osoby ubezwłasnowolnionej w domu pomocy społecznej.

Kto płaci za pobyt w DPS?

Trzeba pamiętać, że pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny.

Zobowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są – w kolejności:

1. mieszkaniec DPS, a w przypadku osób małoletnich – przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
2. małżonek (zstępni przed wstępnymi),
3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.

Opłata zostaje ustalona w decyzji wydanej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy kierującej do domu pomocy społecznej. Odpłatność ustalana jest do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.

1. Mieszkaniec DPS – nie więcej niż 70 proc. dochodu

Należy zaznaczyć, iż przepisy nakładają na mieszkańca obowiązek ponoszenia odpłatności do wysokości 70 proc. posiadanego dochodu (które to pojęcie szczegółowo definiuje art. 8 Ustawy o pomocy społecznej) i nie przewidują konieczności ponoszenia opłat z tytułu posiadanego majątku.

Jeżeli dochód ubiegającej się osoby nie jest wystarczający do pokrycia opłaty za pobyt w domu, wówczas badana jest sytuacja finansowa członków jej najbliższej rodziny.

2. Małżonek - zstępni przed wstępnymi

Jeżeli małżonek nie żyje, do ponoszenia opłat zobowiązane są dzieci. Ze względu na dobry status materialny, dzieci mogą dofinansować dobrowolnie różnicę do pełnej odpłatności (od 70 proc. – odpłatność mieszkańca).
 
Osoba samotnie gospodarująca dofinansowuje pobyt członka rodziny w DPS, jeżeli jej dochód jest wyższy niż 300 proc. kryterium dochodowego, tj. 542 zł x 300 proc. = 1 626 zł.
 
Natomiast osoba gospodarująca w rodzinie obowiązana jest do dofinansowania pobytu w DPS swojego członka rodziny, jeżeli dochód na osobę w rodzinie jest wyższy niż 300 proc. kryterium dochodowego, tj. 456 zł x 300  proc. = 1368 zł na os. w rodzinie.

W każdym jednak z tych przypadków kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty za pobyt w DPS nie może być niższa niż 250 proc. kryterium dochodowego (odpowiednio: dla osoby samotnie gospodarującej lub osoby w rodzinie).

Wysokość zobowiązań finansowych ustalona jest w umowie zawartej przez wymienionych wyżej członków rodziny z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której opłata dotyczy. Ważna jest jednak sytuacja materialna osób zobowiązanych do partycypowania w kosztach utrzymania w DPS.

W niektórych sytuacjach członkowie rodziny mogą być zwolnieni częściowo lub całkowicie z opłat w DPS. Dzieje się tak wtedy, gdy:

• wnoszą opłaty za pobyt innych członków rodziny w DPS, ośrodku wsparcia lub innej placówce,
• występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych,
• małżonkowie, zstępni, wstępni, utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia, osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

3. Gmina

Do wnoszenia opłaty zobowiązana jest gmina, z której dana osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości stanowiącej różnicę między średnim kosztem utrzymania w DPS a opłatami wnoszonymi przez zobligowane osoby (małżonek, zstępni, wstępni).

Należy jednak podkreślić, że zobligowane osoby: małżonek, wstępni przed zstępnymi i gmina nie mają obowiązku opłaty, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Mieszkaniec domu, a także inna osoba obowiązana do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby, nie ponoszą opłat za okres nieobecności mieszkańca domu nieprzekraczającej 21 dni w roku kalendarzowym.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2004 r., Nr 64, poz. 593 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2012, poz. 964)