Usługi opiekuńcze

Bywa, że osoby chore, starsze, z niepełnosprawnością potrzebują w codziennym życiu pomocy innych, a nie mogą liczyć na pomoc członków rodziny, znajomych lub sąsiadów. Dlatego, zgodnie z przepisami, osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.

Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, gdy rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.

Usługi opiekuńcze

Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Co trzeba zrobić by skorzystać z usług opiekuńczych?

Starając się o jakiekolwiek świadczenie z pomocy społecznej nie trzeba wypełniać specjalnych wniosków czy formularzy. Wystarczy ustnie lub telefonicznie zgłosić taką potrzebę. W przepisach nie określono formy prośby, a zatem może być zgłoszona pracownikowi socjalnemu w dowolnej formie.

W każdym wypadku warto szczegółowo opisać sytuację oraz jakiego wsparcia oczekujemy. Pozwoli to pracownikowi socjalnemu ocenić sytuację. W ciągu 14 dni roboczych pracownik socjalny powinien przeprowadzić wywiad środowiskowy. W szczególnych sytuacjach, gdy np. zgłosimy do ośrodka pomocy społecznej sprawę naszego samotnego, niepełnosprawnego sąsiada, który bardzo pilnie wymaga pomocy, wywiad powinien być przeprowadzony w ciągu 2 dni.

Czym jest wywiad środowiskowy?

Wiele osób obawia się wizyty pracownika socjalnego w swoim domu. Jednak wywiad środowiskowy z jednej strony jest warunkiem koniecznym do wydania decyzji o udzieleniu wsparcia, a z drugiej - jest formą rozmowy, w czasie której doświadczony pracownik socjalny jest w stanie ocenić sytuację rodzinną, osobistą czy materialną.

Po przeprowadzonym wywiadzie powstały w oparciu o niego dokument zostaje podpisany zarówno przez osobę zainteresowaną, jak i pracownika ośrodka pomocy społecznej.

UWAGA! Pomoc może być udzielona jedynie wówczas, jeśli wyrażona zostanie zgoda:

• na przeprowadzenie wywiadu,
• na udostępnienie koniecznych dokumentów,
• na udzielenie pomocy.

Ustawa o pomocy społecznej nie wymienia dokumentów, które należy złożyć wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy. Ponieważ jednak pracownik socjalny w czasie wywiadu poznaje sytuację osoby ubiegającej się o pomoc, może prosić o okazanie dokumentów. Najważniejsze z nich to:

• dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość,
• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub książeczka zdrowia dziecka (do wglądu),
• w przypadku cudzoziemców dokument określający status w Polsce,
• decyzja w sprawie przyznania renty, emerytury, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, renty socjalnej itp.,
• orzeczenie o niepełnosprawności,
• zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło itp.,
• w przypadku osób uczących się - zaświadczenie o kontynuowaniu nauki w gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej, szkole ponadpodstawowej lub wyższej,
• w przypadku rolników - zaświadczenie urzędu gminy o powierzchni gospodarstwa rolnego (w hektarach przeliczeniowych) oraz dowód opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników,
• w przypadku osób bezrobotnych - decyzja starosty o uznaniu za osobę bezrobotną, o przyznaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia szkoleniowego, stypendium, dodatku aktywizacyjnego albo oświadczenia o pozostawaniu w ewidencji bezrobotnych lub poszukujących pracy.

W czasie wywiadu środowiskowego pracownik ustali także, jaki zakres usług opiekuńczych jest konieczny.

Na jaką pomoc można liczyć?

Zakres i wymiar usług jest opracowywany indywidualnie i dostosowany do potrzeb potrzebującego na podstawie wspomnianego wywiadu przez inspektora ds. usług.

Można wyróżnić następujące zakresy udzielanej pomocy w ramach usług opiekuńczych:

• pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb, tj. zakup niezbędnych art. spożywczych, higienicznych i przemysłowych, pomoc w utrzymaniu higieny osobistej (mycie, zmiana pampersa, pomoc w ubieraniu), załatwianie wizyt lekarskich, gotowanie czy przynoszenie posiłków, utrzymanie porządku i wiele innych,
• opieka higieniczna (dotyczy osób leżących lub poruszających się na wózku), czyli toaleta chorego w łóżku, mycie głowy, golenie, zmiana bielizny osobistej i pościelowej, pomoc w usprawnianiu chorego itp.,
• zlecona przez lekarza pielęgnacja,
• zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

Usługi opiekuńcze są zwykle świadczone przez firmy zewnętrzne, z którymi w wyniku przeprowadzonych przetargów ośrodki pomocy społecznej podpisały umowy. Zakres usług, a także ich standard może być różny w poszczególnych ośrodkach pomocy społecznej.

Jaki jest koszt takiej pomocy?

Pomoc usługowa jest udzielana bez względu na dochód osoby lub rodziny, natomiast odpłatność za korzystanie z pomocy usługowej jest uzależniona od dochodu osoby lub rodziny. Każda zgłaszana sprawa dotycząca udzielenia pomocy jest rozpatrywana indywidualnie.

Wysokość odpłatności za usługi opiekuńcze ustalana jest w drodze uchwały rady miasta lub gminy i jest zależna od sytuacji materialnej podopiecznego.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

Dla kogo są przeznaczone specjalistyczne usługi opiekuńcze?

Specjalistyczne usługi opiekuńcze przeznaczone są dla osób:

• z zaburzeniami psychicznymi, czyli osób chorujących psychicznie (wykazujących zaburzenia psychotyczne),
• z niepełnosprawnością intelektualną,
• wykazujących inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone są w miejscu zamieszkania chorego przez wykwalifikowany personel (w przepisach ściśle określone jest, jakie kwalifikacje musi mieć kadra) np. psychologa, pedagoga, logopedę, pracownika socjalnego, terapeutę zajęciowego, asystenta osoby niepełnosprawnej, rehabilitanta, pielęgniarkę, którzy mają doświadczenie w pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi lub niepełnosprawnością intelektualną.

Działania terapeutyczne w środowisku mają doprowadzić do zminimalizowania skutków niepełnosprawności w sferze zdrowia psychicznego, poprawienia jakości życia oraz nabycia umiejętności społecznego funkcjonowania w środowisku rodzinno-społecznym.

Jakie są formy specjalitycznych usług opiekuńczych?

Rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych to m.in.:

Uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym:

1. kształtowanie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i umiejętności społecznego funkcjonowania, motywowanie do aktywności, leczenia i rehabilitacji, prowadzenie treningów umiejętności samoobsługi i umiejętności społecznych oraz wspieranie, także w formie asystowania, w codziennych czynnościach życiowych, w szczególności takich jak:

• samoobsługa, zwłaszcza wykonywanie czynności gospodarczych i porządkowych, w tym umiejętności utrzymania i prowadzenia domu,
• dbałość o higienę i wygląd,
• utrzymanie kontaktów z domownikami, rówieśnikami, w miejscu nauki i pracy oraz ze społecznością lokalną,
• wspólne organizowanie i spędzanie czasu wolnego,
• korzystanie z usług różnych instytucji;

2. interwencje i pomoc rodzinie, w tym:

• pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach kryzysowych - poradnictwo specjalistyczne, interwencje kryzysowe, wsparcie psychologiczne, rozmowy terapeutyczne,
• ułatwienie dostępu do edukacji i kultury,
• doradztwo, koordynacja działań innych służb na rzecz rodziny, której członkiem jest osoba uzyskująca pomoc w formie specjalistycznych usług,
• kształtowanie pozytywnych relacji osoby wspieranej z osobami bliskimi,
• współpraca z rodziną,
• kształtowanie odpowiednich postaw wobec osoby chorującej lub z niepełnosprawnością;

3. pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, w tym:

• w uzyskaniu świadczeń socjalnych, emerytalno-rentowych,
• w wypełnianiu dokumentów urzędowych;

4. wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, w tym zwłaszcza:

• w szukaniu informacji o pracy, pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, w szczególności uczestnictwo w zajęciach warsztatów terapii zajęciowej, zakładach aktywności zawodowej, środowiskowych domach samopomocy, centrach i klubach integracji społecznej, klubach pracy,
• w kompletowaniu dokumentów potrzebnych do zatrudnienia,
• w przygotowaniu do rozmowy z pracodawcą, wspieranie i asystowanie w kontaktach pracodawcą,
• w rozwiązywaniu problemów psychicznych, wynikających z pracy lub jej braku;

5. pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, w tym:

• nauka planowania budżetu, asystowanie przy ponoszeniu wydatków,
• pomoc w uzyskaniu ulg w opłatach,
• zwiększanie umiejętności gospodarowania własnym budżetem oraz usamodzielnienie finansowe.

Pielęgnacja - jako wspieranie procesu leczenia, w tym:

• pomoc w dostępie do świadczeń zdrowotnych,
• uzgadnianie i pilnowanie terminów wizyt lekarskich, badań diagnostycznych,
• pomoc w wykupowaniu lub zamawianiu leków w aptece,
• pilnowanie przyjmowania leków oraz obserwowanie ewentualnych skutków ubocznych ich stosowania,
• w szczególnie uzasadnionych przypadkach: zmiana opatrunków, pomoc w użyciu środków pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych, a także w utrzymaniu higieny,
• pomoc w dotarciu do placówek służby zdrowia,
• pomoc w dotarciu do placówek rehabilitacyjnych.

Rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu w zakresie nieobjętym przepisami Ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.):

• zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii,
• współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno-terapeutycznego zmierzającego do wielostronnej aktywizacji osoby korzystającej ze specjalistycznych usług.

Pomoc mieszkaniowa, w tym:

• w uzyskaniu mieszkania, negocjowaniu i wnoszeniu opłat,
• w organizacji drobnych remontów, adaptacji, naprawach, likwidacji barier architektonicznych,
• kształtowanie właściwych relacji osoby uzyskującej pomoc z sąsiadami i gospodarzem domu.

Zapewnienie dzieciom i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rehabilitacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie mają możliwości uzyskania dostępu do zajęć, o których mowa w art. 7 Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.).

Kto decyduje, jaka forma pomocy jest potrzebna?

Zakres i forma udzielanej pomocy wynika z opracowanego przez zespół terapeutyczno-diagnostyczny Indywidualnego Programu Terapeutycznego, który jest dostosowany do potrzeb i możliwości psychofizycznych osób korzystających z tej formy pomocy.

Ile kosztują specjalistyczne usługi opiekuńcze?

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są udzielane bez względu na dochód osoby lub rodziny, natomiast odpłatność za korzystanie z pomocy usługowej jest uzależniona od dochodu osoby lub rodziny. Każda zgłaszana sprawa dotycząca udzielenia pomocy jest rozpatrywana indywidualnie.

Odpłatność za specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi ustala się na wniosek osoby zainteresowanej lub jej opiekuna, w zależności od posiadanego dochodu na osobę w rodzinie. Minimalny poziom dochodu, od którego jest obliczana odpłatność, odpowiada aktualnie obowiązującemu kryterium dochodowemu osoby samotnie gospodarującej, o którym mowa w art. 8 ust. I pkt I Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. 189 poz 1597 i1598)