Wsparcie materialne dla studentów

Coraz więcej osób z niepełnosprawnością rozpoczyna naukę w szkołach wyższych. Tak jak wszyscy studenci, mogą oni korzystać z rozmaitych form wsparcia. Ponadto coraz częściej szkoły wyższe są przystosowane do potrzeb studentów z niepełnosprawnością. W wielu uczelniach są powołani pełnomocnicy ds. niepełnosprawnych studentów oraz działają biura ds. osób niepełnosprawnych, które służą wsparciem osobom z niepełnosprawnością.

AKTUALIZACJA: 25.09.2015

Pomoc ma różny charakter i zasięg – zależy to od możliwości uczelni. W największych uczelniach, takich jak np. Uniwersytet Warszawski, pomoc jest znaczna: oferuje się m.in. transport na uczelnię, pomoc asystencką dla osób mających problem z poruszaniem się, materiały w alfabecie Braille’a czy druku powiększonym, usługi tłumacza języka migowego, wypożyczalnię elektronicznego sprzętu przenośnego itp.

Komu przysługuje pomoc?

W Polsce osoby studiujące mogą ubiegać się o pomoc materialną.

Prawo do pomocy materialnej przysługuje:

• studentom uczelni publicznych i niepublicznych funkcjonujących na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym(z późn. zm.);
• studentom uczelni Kościoła Katolickiego oraz Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie.

Prawo do ww. pomocy przysługuje tym, którzy kształcą się na studiach:

• stacjonarnych
• niestacjonarnych
• pierwszego stopnia
• drugiego stopnia
• jednolitych magisterskich

niezależnie od wieku.

Ważne! Prawo do pomocy materialnej nie przysługuje studentom będącym: kandydatami na żołnierzy zawodowych, żołnierzami zawodowymi oraz funkcjonariuszami służb państwowych.

Wnioski o pomoc materialną studenci składają na uczelniach, w których studiują. Szczegółowe informacje można uzyskać w dziekanacie.

W ramach sytemu pomocy materialnej student może ubiegać się o następujące świadczenia:

• stypendium socjalne;
• stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych;
• stypendium rektora dla najlepszych studentów;
• stypendium ministra za wybitne osiągnięcia;
• zapomogi.

Ważne! Można otrzymywać różne rodzaje stypendiów oraz zapomogę łącznie, jeżeli spełnione są kryteria określone dla każdego ze świadczeń. Student może więc otrzymywać np. stypendium rektora dla najlepszych studentów razem ze stypendium ministra za wybitne osiągnięcia. Łączna miesięczna wysokość stypendium socjalnego oraz stypendium rektora dla najlepszych studentów nie może przekroczyć 90 proc. najniższego wynagrodzenia zasadniczego asystenta, które zostało ustalone w przepisach o wynagrodzeniu nauczycieli akademickich; w 2015 r. wynosi ono 2450 zł.

Otrzymanie powyższych świadczeń nie wyklucza również prawa studenta do otrzymywania stypendium przyznawanego przez organy samorządu terytorialnego oraz pracodawców, a także pochodzącego ze środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Pomoc stypendialna w danym roku akademickim wypłacana jest przez okres 10 miesięcy, a gdy ostatni rok studiów, zgodnie z planem studiów, trwa jeden semestr – do pięciu miesięcy.

Stypendia i zapomogi można otrzymywać w okresie studiów pierwszego i drugiego stopnia albo jednolitych studiów magisterskich. Natomiast stypendium rektora dla najlepszych studentów i stypendium ministra za wybitne osiągnięcia można otrzymać dopiero po zaliczeniu pierwszego roku studiów. Wyjątkiem jest możliwość ubiegania się o te stypendia przez studentów pierwszego roku studiów drugiego stopnia, którzy rozpoczęli je w terminie roku kalendarzowego od daty ukończenia studiów pierwszego stopnia. W tym przypadku stypendia są przyznawane i wypłacane przez nową uczelnię.

Stypendium socjalne

Stypendium socjalne jest przeznaczone dla studentów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Co należy rozumieć przez trudną sytuację? Oznacza to, że dochód na osobę w rodzinie studenta nie może przekroczyć progu dochodu na osobę w rodzinie ustalonego w uczelni. Zgodnie z przepisami, próg dochodu ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego. Nie jest to jednak dowolna kwota, przepisy jasno określają sposób jej wyliczenia.

Obecnie, tj. od 1 października 2015 r., jeśli w rodzinie studenta dochód (netto) nie przekracza kwoty 668,20 zł na osobę, ma on ustawowo zapewnione otrzymanie stypendium socjalnego. Stypendium może także otrzymać student, gdy w jego rodzinie dochód na osobę jest wyższy, a rektor określi wyższy próg dochodu. Ustawowo student nie może otrzymać stypendium socjalnego, jeśli dochód w jego rodzinie przekracza kwotę 895,70 zł, a od 1 listopada 2015 r. kwota ta wzrośnie do 1043,90 zł.

Z tytułu zamieszkania w domu studenckim lub obiekcie innym niż dom studencki (wraz z niepracującym małżonkiem lub dzieckiem) studentowi studiów stacjonarnych, który znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, może zostać zostać zwiększone stypendium socjalne, jeżeli codzienny dojazd z miejsca stałego zamieszkania do uczelni uniemożliwiałby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie.

Stypendium socjalne jest przyznawane na semestr lub rok akademicki.

Stypendia specjalne

Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych

przyznawane jest studentom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności (lub równoważne), wydane przez właściwy organ. Stypendium to przyznawane jest niezależnie od dochodu studenta. Zwykle wnioski można złożyć elektronicznie. Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych jest przyznawane na semestr lub rok akademicki (w okresie ważności orzeczenia).

Stypendium rektora dla najlepszych studentów

jest przeznaczone dla studentów, którzy uzyskali za rok studiów wysoką średnią ocen lub posiadają osiągnięcia naukowe, artystyczne lub wysokie wyniki sportowe we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym.

Regulamin jest ustalany przez rektora uczelni wyższej i określa szczegółowe warunki, jakie muszą zostać spełnione, by stypendium otrzymać. Stypendium rektora dla najlepszych studentów przyznawane jest na semestr lub rok akademicki.

Stypendium ministra za wybitne osiągnięcia

może otrzymać student szczególnie wyróżniający się w nauce lub posiadający wybitne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe. Szczegółowe informacje dotyczące ubiegania się o stypendium ministra za wybitne osiągnięcia w roku akademickim 2015/2016 można znaleźć na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Przyznawane jest ono na rok akademicki, z wyjątkiem przypadku, gdy ostatni rok studiów, zgodnie z planem studiów, trwa jeden semestr. Stypendium jest wypłacane jednorazowo do 15 grudnia danego roku.

Stypendia ministra za wybitne osiągnięcia przyznawane są przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (także dla studentów uczelni nadzorowanych przez inne resorty) na wniosek rektora uczelni, zaopiniowany przez radę podstawowej jednostki organizacyjnej, a w przypadku uczelni nieposiadającej podstawowej jednostki organizacyjnej – przez senat uczelni.

Zapomoga

Zapomogę może otrzymać student, który z przyczyn losowych znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej. Świadczenie to nie przysługuje, jeśli trudna sytuacja materialna nie jest spowodowana zdarzeniem losowym – w takim przypadku można ubiegać się o stypendium socjalne. Zdarzeniem losowym może być np. śmierć lub ciężka choroba członka rodziny, klęski żywiołowe (np. pożar, powódź) i inne zdarzenia losowe, w wyniku których student znalazł się w przejściowej trudnej sytuacji. Zapomoga jest świadczeniem jednorazowym, a decyzję o jej przyznaniu można otrzymać dwa razy w roku akademickim.

Szczegółowy regulamin ustalania wysokości, kwestie przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów, w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania świadczeń, wzory wniosków o przyznanie świadczeń, wzór oświadczenia o niepobieraniu świadczeń na innym kierunku studiów oraz sposób udokumentowania sytuacji materialnej studenta ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego. Dlatego szczegółowe informacje można uzyskać w swoim dziekanacie.

Pomoc stypendialna w danym roku akademickim wypłacana jest przez okres 10 miesięcy, a gdy ostatni rok studiów, zgodnie z planem studiów, trwa jeden semestr – do pięciu miesięcy.

Studentowi, który po ukończeniu jednego kierunku studiów kontynuuje naukę na drugim kierunku studiów, nie przysługują świadczenia pomocy materialnej dla studentów. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy student kontynuuje studia po ukończeniu studiów pierwszego stopnia w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, jednakże nie dłużej niż przez okres trzech lat. Zgodnie z tym przepisem pomoc materialna nie przysługuje studentom, którzy ukończyli już jeden kierunek studiów z tytułem zawodowym magistra lub równorzędnym albo studentom, którzy po ukończeniu studiów pierwszego stopnia kontynuują naukę na kolejnych studiach pierwszego stopnia.

Wszystkie świadczenia pomocy materialnej dla studentów, oprócz stypendium ministra, przyznawane są przez organy uczelni, tj. dziekana i rektora. Na wniosek właściwego organu samorządu studenckiego dziekan lub rektor przekazują uprawnienia do przyznawania świadczeń odpowiednio komisji stypendialnej lub odwoławczej komisji stypendialnej. Komisje te składają się z przedstawicieli studentów i pracowników uczelni. W komisjach tych większość składu stanowią studenci.

Ważne! Stypendia i zapomogi przyznawane są na wniosek studenta. Wniosek o przyznanie świadczeń składa się do organu uczelni przyznającego pomoc materialną albo komisji stypendialnej.

Decyzja o przyznaniu albo odmowie przyznania świadczenia pomocy materialnej wydawana jest w formie decyzji administracyjnej, doręczanej studentowi z pouczeniem o przysługujących od tej decyzji środkach odwoławczych. Decyzja odmowna wymaga uzasadnienia. Student, który nie zgadza się z decyzją, może złożyć – w terminie czternastu dni od dnia jej otrzymania – odwołanie do rektora lub odwoławczej komisji stypendialnej albo złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w przypadku decyzji podjętej w pierwszej instancji przez rektora lub odwoławczą komisję stypendialną. Ostateczna decyzja podjęta w postępowaniu odwoławczym może być przez studenta zaskarżona do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Inne stypendia

Warto także wspomnieć, że studenci mogą także ubiegać się o stypendia wypłacane przez:

• jednostki samorządu terytorialnego, np. gminy, powiaty, województwa,
• fundacje, np. Fundację Konrada Adenauera (absolwenci szkół wyższych i doktoranci),
• instytucje, np. stypendium m.st. Warszawy im. Jana Pawła II.

W takim wypadku szczegółowe informacje można uzyskać w instytucji lub fundacji przyznającej stypendium.

Pomocna w poszukiwaniu innych instytucji fundujących stypendia może być też np. wyszukiwarka mojestypendium.pl.

Studenci z niepełnosprawnością mogą także korzystać z dofinansowania w ramach programu PFRON „Aktywny samorząd”, moduł II – Pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.),
• rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłacania studentom stypendiów ministra za wybitne osiągnięcia (Dz. U. Nr 214, poz. 1270).
• szczegółowy regulamin ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów ustalany przez rektora w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego.