Korzyści z zatrudniania osób z niepełnosprawnością

Pracodawcy, którzy zatrudniają osoby z niepełnosprawnością, mogą liczyć na szereg korzyści. Aby je uzyskać, muszą jednak poznać warunki i niezbędne procedury.

1. Korzyści finansowe dla:

1. pracodawców, którzy zatrudniają na etatach do 25 osób

• brak jakiejkolwiek sprawozdawczości do PFRON związanej z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych – oprócz wysyłanych miesięcznych wniosków o dofinansowanie do PFRON,
• niezależnie od liczby zatrudnionych osób z niepełnosprawnością, pracodawca ma prawo co miesiąc występować do PFRON o zwrot kosztów miesięcznego wynagrodzenia dla pracowników niepełnosprawnych, ale tylko po spełnieniu warunków wymienionych w art. 26a ustawy o rehabilitacji, m.in. takich jak: zgłoszenie pracownika w PFRON, wykazania na niego efektu zachęty, ponoszenia za niego terminowo i w całości kosztów płacy, wypłaty wynagrodzenia na jego konto bankowe lub przekazem, pozostawanie w dobrej sytuacji ekonomicznej.

Warunki, które musi spełniać pracodawca, by dostać dofinansowanie:

• zgłosić tych pracowników do PFRON i wysłać dokumenty zgłoszeniowe, czyli wnioski INF-D-P dla każdego pracownika z osobna,
• ponieść koszty płacy za każdego niepełnosprawnego pracownika, aby później dostać dofinansowanie. Musi zatem wypłacić pracownikowi wynagrodzenie: albo na jego konto bankowe, albo przekazem pocztowym (Uwaga! To bardzo ważny warunek po 1 grudnia 2012 r.),
• po wypłaceniu wynagrodzenia doliczyć składki leżące po stronie pracodawcy (emerytalna, rentowa i wypadkowa) oraz doliczyć obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych (obowiązkowe są wtedy, gdy pracownica nie skończyła 55 lat, mężczyzna zaś 60 lat bądź nie są to pracownicy, którzy wracają z urlopów macierzyńskich i wychowawczych),
• wysłać wniosek do 25. dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, za które pracodawca wypłacił wynagrodzenia i chce uzyskać dofinansowanie z PFRON. Fundusz ma 25 dni na wypłatę pracodawcy dofinansowania do wynagrodzeń.

Ważne! Pracodawca nie może być w trudnej sytuacji ekonomicznej. Nie może mieć także żadnych zobowiązań w PFRON, które przekroczyłyby 100 zł.

Edyta Sieradzka, wiceprezes OBPON.ORG

Zatrudniając nowego pracownika niepełnosprawnego, pracodawca musi wykazać efekt zachęty, tzn. w miesiącu, kiedy zatrudnia nową osobę niepełnosprawną, musi wykazać wzrost zatrudnienia dzięki niej ogółem.

2. pracodawców, który zatrudniają powyżej 25 osób i mają wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością co najmniej 6 proc.

Aby starać się o miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń osób z orzeczeniem, pracodawca musi mieć 6-procentowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych. W tym przypadku stopień ich niepełnosprawności nie ma znaczenia. Procedury uzyskania dofinansowania są identyczne jak w punkcie a.

Ważne! Ta grupa pracodawców ma już obowiązkową sprawozdawczość do PFRON, gdyż poprzez system e-pfron musi co miesiąc wysyłać informację INF-1, uwzględniającą wskaźniki zatrudnienia i udowodnienie 6-proc. wskaźnika osób niepełnosprawnych.

3. pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej (zpchr)

W zpchr 50 proc. zatrudnionych ogółem muszą stanowić osoby z niepełnosprawnością, a 20 proc. ogółu –  osoby ze stopniami niepełnosprawności znacznym i umiarkowanym. Ewentualnie status zpchr może uzyskać także pracodawca, który wykaże się co najmniej 30-proc. wskaźnikiem osób niewidomych lub chorych psychicznie albo upośledzonych umysłowo w stopniu znacznym lub umiarkowanym.

Ważne! od 1 kwietnia 2014 r. pomoc publiczna w zakresie dofinansowania do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników jest identyczna dla każdego pracodawcy – zarówno na otwartym, jak i na chronionym rynku pracy.

Kwoty maksymalnego dofinansowania są uzależnione tylko i wyłącznie od wymiaru czasu pracy, schorzeń szczególnych oraz od tego czy pracownik jest zatrudniony powyżej 1 etatu u innego pracodawcy, gdyż dofinansowanie przysługuje tylko do pełnego wymiaru czasu pracy oraz od kosztów płacy, tj. jego limitu w wysokości 75 proc.

Przykład. Jeśli Y jest zatrudniony na cały etat w firmie A, dorabia w firmie B na pół etatu, to firma B, która zatrudniła go jako druga, nie dostanie już dofinansowania do jego wynagrodzenia.

Kwota dofinansowania nie jest uzależniona od płacy minimalnej i dla poszczególnych stopni niepełnosprawności wynosi odpowiednio:

• stopień znaczny – 1950 zł
• stopień umiarkowany – 1200 zł
• stopień lekki – 450 zł

Ponadto kwoty mogą być podwyższone w każdym stopniu dla pracowników ze schorzeniami specjalnymi (choroba psychiczna – 02-P, epilepsja – 06-E, upośledzenie umysłowe – 01-U, całościowe zaburzenia rozwojowe – 12-C; wyjątek: pracownicy niewidomi 04-O – zwiększone dofinansowanie dla stopnia znacznego i umiarkowanego) o:

• 1200 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 3150 zł),
• 900 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 2100 zł),
• 600 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 1050 zł).

Ważne! Te schorzenia od 1 stycznia 2011 r. mają wynikać z orzeczeń, a nie z zaświadczeń od lekarzy.

Edyta Sieradzka, wiceprezes OBPON.ORG

Maksymalne kwoty dofinansowania w szczególności są uzależnione od limitów kosztów płacy, bo pomoc nie może przekroczyć 75 proc. kosztów płacy dla pracodawców, którzy wykonują działalność gospodarczą (tak mówi rozporządzenie KE), a dla fundacji, stowarzyszeń, w których dofinansowanie nie stanowi pomocy publicznej i nie prowadzą one działalności – do 90 proc. Ta pomoc jest najbardziej namacalna i praktyczna, bo co miesiąc pracodawca dostaje w jej ramach pieniądze, a nie np. pewien rodzaj zwolnień. Należy jednak pamiętać, że musi on przechowywać dokumenty przez okres 10 lat, licząc ten termin zawsze od daty otrzymania dofinansowań za konkrety miesiąc.

2. Zwrot dodatkowych kosztów administracyjnych (art. 32) – dotyczy tylko zpchr

Wsparcie to polega na tym, że w przypadku, gdy pracodawca mający status zpchr zatrudnia albo osobę niepełnosprawną albo sprawną, która wykonuje pracę związaną np. z obsługą księgową osób z niepełnosprawnością w firmie, to może on złożyć do oddziału PFRON wniosek o zwrot dodatkowych kwot wynikających z obsługi i związanych z zatrudnieniem niepełnosprawnych pracowników.

3. Dofinansowanie do budowy i modernizacji zakładu oraz zakup samochodu na dowóz do pracy osób z niepełnosprawnością – dotyczy tylko zpchr

Uwaga! Możliwość modernizacji zakładu funkcjonuje od 1 stycznia 2015 r. Obecnie pracodawcy mogą także składać wnioski do oddziałów PFRON na koszty budowy i transportowe. Warunkiem uzyskania wsparcia jest posiadanie statusu zpchr w okresie trwania umowy z PFRON, ale obecnie z informacji uzyskanych od pracodawców wynika, iż każdy oddział Funduszu zawiera umowy na inny okres. Zpchr nie będzie mógł także zejść ze wskaźnika zatrudnienia osób z orzeczeniem mniej niż 10 proc. Nie będzie także mógł mieć żadnych zobowiązań publiczno-prawnych (ZUS, US) ani u swoich klientów.

Ważne! Ww. ograniczenia w trakcie trwania umowy dotyczą również kosztów administracyjnych, opisanych w pkt 2.

4. Zakładowy fundusz rehabilitacyjny

Tworzony jest w zpchr lub byłych zakładach pracy chronionej. W jego ramach pracodawca ma obowiązek finansowania np. rehabilitacji dla zatrudnionych osób niepełnosprawnych.

5. Obniżanie wpłat na PFRON

Warto pamiętać, że niebagatelną korzyścią z zatrudniania osób z niepełnosprawnością jest zmniejszenie tzw. kar pracodawców na PFRON za zbyt mały wskaźnik zatrudnienia osób z orzeczeniem. Każda firma, która obsadza powyżej 25 etatów, zatrudniając nowego pracownika z niepełnosprawnością, zmniejsza wpłaty na Fundusz. W praktyce oznacza to, że te pieniądze zostają w jej kasie.

6. Zwrot kosztów przystosowania stanowiska dla osób z niepełnosprawnością (art. 26)

O taki zwrot mogą ubiegać się firmy z otwartego i chronionego rynku pracy. Do końca 2014 r. pracodawca musiał zatrudnić osobę bezrobotną lub poszukującą pracy, niepozostającą w zatrudnieniu, skierowaną do pracy przez urząd pracy lub dostosować stanowisko dla osoby, która w trakcie zatrudnienia u niego nabyła niepełnosprawność. Pracodawca występuje wtedy do starosty z wnioskiem: albo o zwrot kosztów adaptacji pomieszczeń zakładu, albo o zakup urządzeń ułatwiających wykonywanie pracy osobom niepełnosprawnym, albo o zakup oprogramowania wykorzystywanego przez takie osoby.

Ważne! Od 1 stycznia 2015 r. ta pomoc przysługuje także osobom niepełnosprawnym już zatrudnionym. Maksymalna wysokość pomocy na dostosowanie stanowiska wynosi 20-krotność przeciętnego wynagrodzenia (tj. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następującego po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego).

7. Wyposażenie stanowiska pracy

Procedura starania się o to wsparcie jest taka sama, jak wyżej. Różnica polega tylko na tym, że w tym przypadku osoba niepełnosprawna, która ma zostać zatrudniona, musi być bezrobotna lub poszukująca pracy i zwrot tych kosztów jest objęty regułą pomocy de minimis oraz maksymalna wysokość pomocy na wyposażenie jednego stanowiska wynosi piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia (tj. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następującego po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego).

8. Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika, który będzie pomagał w pracy osobie z orzeczeniem

Wsparcie uzależnione jest od płacy minimalnej, nie może także przekroczyć 20 godzin w miesiącu.

Uwaga! Od 1 stycznia 2015 r. pracodawca będzie mógł także starać się o dofinansowanie kosztów szkolenia tego asystenta osoby niepełnosprawnej w pracy.

9. Obniżenie wpłat na PFRON

Dla pracodawców, którzy wpłacają obowiązkowe wpłaty na PFRON, możliwością obniżenia składki jest również podpisanie umowy z firmą, która jest tzw. sprzedającym na podstawie art. 22 ustawy o rehabilitacji – i udzieli im ulg we wpłatach na PFRON, jeśli taka firma zatrudni odpowiednią grupę osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym.

Zwrot kosztów szkolenia pracowników niepełnosprawnych (art. 41)

Edyta Sieradzka, wiceprezes OBPON

Nie znam firmy, która występowałaby o zwrot kosztów szkolenia pracownika z niepełnosprawnością. A jest to pomoc warta uwagi, szczególnie dla firm z otwartego rynku pracy, które przecież nie mają zakładowych funduszy rehabilitacji, a chcą wysłać pracownika na szkolenie, np. przeszkolić go w obsłudze nowej maszyny. Takie wsparcie mogłoby być sfinansowane z artykułu 41. ustawy o rehabilitacji. Pracodawca występuje o takie dofinansowanie do starosty. Dotychczas wysokość takiej dotacji wynosiła 80 proc. zwrotu kosztów szkolenia, a od 1 stycznia 2015 r. to 70 proc.

Warto pamiętać, że zatrudnianie osób z niepełnosprawnością przynosi firmom korzyści wizerunkowe – firmy te zyskują lojalnych pracowników i mogą szczycić się polityką odpowiedzialnego biznesu.