O wyższości darowizny...

Wielu z nas uważa, że przekazując 1 procent podatku podczas wypełniania corocznego PIT-a, wystarczająco dzieli się swymi pieniędzmi z potrzebującymi. Tymczasem przekazujemy im to, co i tak należy do państwa. Jeśli chcemy być darczyńcami, przekazujmy darowizny. Zyskają organizacje, które potrzebują wsparcia przez cały rok, ale i my jako podatnicy, gdyż zapłacimy mniejszy podatek.

Co roku ze stron gazet, billboardów, ekranu komputera i telewizora spoglądają na nas smutne oczy dzieci, osób chorych, psów ze schroniska, czasem zagrożonych gatunków zwierząt. Nierzadko towarzyszą im celebryci, którzy opowiadają o tym, jak bardzo potrzebne do ratowania świata są nasze pieniądze. Pytanie, czy rzeczywiście pieniądze z jednego procenta są nasze i czy przekazując je, stajemy się darczyńcami?

1 procent ≠ filantropia

Wpisując odpowiedni numer KRS podczas corocznego zeznania podatkowego, nie przekazujemy swoich pieniędzy, tylko te należące do państwa pozwalającego nam wskazać organizację, którą chcemy wesprzeć. Udzielamy więc pomocy wynikającej niejako z przymusu – tych pieniędzy i tak już nie mamy... zostało nam tylko prawo do skierowania ich do tych, których uważamy za najbardziej potrzebujących. Oczywiście sama idea 1 procenta jest szczytna, bo pozwala obywatelom na częściowe kontrolowanie tego, jak wydatkowane są pieniądze z podatków. Pomaga wspierać III sektor, czyli organizacje działające na rzecz dobra wspólnego, które w wielu dziedzinach „wyręczają” państwo, udzielają pomocy i wsparcia najbardziej potrzebującym.

Niestety, ponieważ wielu Polaków myli 1 procent z darowizną, przekazując go, czują się zwolnieni z obowiązku faktycznego dzielenia się pieniędzmi z potrzebującymi.

- Od czasu wprowadzenia 1 procenta rzadziej przekazujemy darowizny, co obniża naszą bezinteresowną filantropię – traktujemy 1 procent jako darowiznę, choć darowizną nie jest – wyjaśnia Renata Niecikowska z portalu NGO.pl. – Prawnie to jest coś zupełnie innego.

Darowiznę daję z własnej kieszeni, a 1 procent mogę „zabrać” państwu i dać tylko organizacji mającej status pożytku publicznego – dodaje ekspertka.

Na pierwszy rzut oka sytuacja wygląda optymistycznie. Z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor wynika, że aż 74 procent Polek i Polaków w 2013 r. przekazało pieniądze lub dary rzeczowe na rzecz lub za pośrednictwem organizacji w formie darowizny. Niestety, czynimy to najczęściej tylko raz w roku, np. zapełniając puszki przy okazji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

Jeśli zaś przyjrzymy się danym Ministerstwa Finansów, to okazuje się, że formalne darowizny przekazuje organizacjom zaledwie 300 tys. podatników – osób fizycznych i ok. 6 tys. firm. To nie za wiele, biorąc pod uwagę, że 1 procent przekazało w 2013 r. 11,5 mln podatników.

Podstawa prawna*

W zeznaniu za miniony rok podatkowy podatnik może odliczyć darowizny przekazane na cele pożytku publicznego. Odliczenia dokonać można na rzecz organizacji, ale tylko realizującej cele pożytku publicznego, o których mowa w Art. 3 ust. 2 i 3 Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, lub na rzecz organizacji realizujących równoważne cele, określonych w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych.

Darowizna ≠ tylko pieniądze

Darowizny mogą udzielać osoby prywatne i prawne, czyli np. firmy lub organizacje. Przedmiotem darowizny mogą być poza pieniędzmi inne dobra, np. nieruchomości, przedmioty ruchome (np. samochód), jak również rzeczy istniejące lub mające powstać w przyszłości, a także określone prawa (np. prawo użytkowania wieczystego).

- Zgodnie z art. 888 par. 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Co do zasady, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (art. 890 par. 1 KC), np. dokonał się przelew na konto stowarzyszenia – tłumaczy dr Katarzyna Pawłowska, doradca podatkowy z firmy Compertus, i dodaje, że darowizna nieruchomości zawsze musi mieć formę aktu notarialnego.

W przypadku darowizny innej niż pieniężna przekazanie jej potwierdza się dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny (np. pisemna lub notarialna umowa darowizny). Należy również posiadać oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny. Można tego dokonać na jednym dokumencie.

Darowiznę można przekazać tylko na cele pożytku publicznego, ale organizacja nie musi być OPP.

Darowizna = mniejszy podatek

Z umowy darowizny wypływają wymierne korzyści dla darczyńcy. Osoba fizyczna, np. autor lub czytelnik tego tekstu, przekazując darowiznę, może podczas rozliczania PIT odliczyć jej wartość – do 6 procent – od podstawy opodatkowania. Dzięki temu zapłaci niższy podatek. Należy pamiętać, że gdy przedmiotem darowizny są pieniądze, to powinna być udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy organizacji. Dowód powinien zawierać wskazanie celu darowizny.

Odliczenia dokonuje się, wpisując w deklarację roczną kwotę dokonywanych odliczeń. Szczegóły odliczeń umieszcza się w załączniku PIT/O. Także przedsiębiorcy mogą dokonywać darowizn i odliczać je od dochodu (maksymalnie 6 procent), poza tymi, którzy rozliczają się na zasadach podatku liniowego (PIT-36L) oraz karty podatkowej (PIT-16A). W przypadku ryczałtowców (PIT-28) odliczyć darowiznę można od przychodu. Przedsiębiorcy, którzy w danym roku podatkowym ponieśli stratę z tytułu prowadzonej działalności, nie uzyskają korzyści podatkowej w związku z darowizną (ponieważ odlicza się ją od dochodu). Spółki prawa handlowego (spółki z o.o. i SA) mogą odliczyć aż 10% uzyskanego dochodu (nadwyżki przychodów nad kosztami).

- Wiele organizacji publikuje na swoich stronach internetowych informacje o darczyńcach, tak więc jest to także forma reklamy – podkreśla dr Katarzyna Pawłowska.
 

Czysty zysk

Przykładowe wyliczenia, pokazujące ile podatku można odliczyć, przekazując darowiznę (przygotowała dr Katarzyna Pawłowska, doradca podatkowy z firmy Compertus).

1. Osoba fizyczna, także prowadząca działalność gospodarczą, opodatkowana progresywnie, osiągająca przychód 40 tys. zł:
   40 000,00 – 1335,00 (Koszty uzyskania dochodu) – 5484,00 (ubezpieczenia społeczne) = 33 181,00 zł
   33 181,00 x 18% (podatek) – 556,02 (kwota wolna od podatku) = 5416,56 zł
   5416,56 zł – 2675,04 (ubezpieczenia zdrowotne 7,75%) = 2741,52 zł , zobowiązanie podatkowe: 2742,00 zł
   W przypadku przekazania darowizny 6%:
   40 000,00 – 1335,00 = 38 665,00 zł
   6% dochodu = 38 665,00 x 6% = 2319,90 zł
   40 000,00 – 1335,00 – 5484,00 – 2319,90 zł = 30 861,10 zł
   30 861,00 x 18% – 556,02 = 4998,96 zł
   4998,96 – 2675,04 = 2323,92, zobowiązanie podatkowe: 2324,00 zł
   W wyniku przekazania darowizny w wysokości 6% dochodu zobowiązanie podatkowe zmniejszyło się o 418,00 zł.
2. W przypadku spółki kapitałowej (np. spółki z o.o.), która osiąga przychód 200 tys. zł:
   200 000,00 – 150 000,00 zł (koszty uzyskania dochodu) = 50 000,00 zł
   50 000,00 x 19% = 9500,00 zł
   Z uwzględnieniem darowizny:
   50 000,00 – 5000,00 = 45 000,00 zł
   45 000,00 x 19% = 8550,00 zł
   W wyniku przekazania darowizny w wysokości 10% dochodu zobowiązanie podatkowe zmniejszyło się o 950,00 zł

Darowizna = lepsza kontrola

Warto dodać, że darowizna pozwala kontrolować przekazane pieniądze.

- Darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, np. tych działających na rzecz osób z niepełnosprawnością, służą pomocy ludziom, którzy często nie mogą otrzymać potrzebnego wsparcia ze strony państwa – tłumaczy Małgorzata Piątkowska, dyrektor Centrów Integracja i członek Zarządu Fundacji Integracja. – Często te organizacje wypełniają luki w działaniach instytucji publicznych, np. dotyczących rehabilitacji czy aktywizacji społecznej i zawodowej – dodaje.

Małgorzata Piątkowska podkreśla, że środki z darowizn z definicji kierowane są na konkretne cele, co pozwala darczyńcom mieć pewność, że posłużą potrzebującym:

- Organizacje pożytku publicznego muszą dokładnie rozliczać się ze swoich wydatków, dlatego też przekazując darowiznę, można być pewnym, że pieniądze zostaną właściwie zagospodarowane.

W przypadku 1 procenta nie ma gwarancji, że przekazane pieniądze posłużą dziewczynce, której historię opowiedziano w telewizyjnym spocie. Walczące o 1 procent podatku organizacje prześcigają się w bombardowaniu łzawymi historiami. Wiele z nich stworzyło tysiące subkont podopiecznych, na które zbierane są środki pozwalające współfinansować operacje i terapie. To szczytna idea, ale wypaczyła sens 1 procenta, bo zamiast wspierać III sektor działający dla dobra wspólnego pomoc kierowana jest do pojedynczych osób. Warto zajrzeć na stronę organizacji, którą chce się wesprzeć, i wybrać tę, która pomaga kompleksowo.

Z zagranicy

Prawo do odliczenia darowizny przysługuje też w przypadku jej dokonania na rzecz organizacji z kraju UE lub EOG, pod warunkiem:

• udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, że na dzień przekazania darowizny była organizacją równoważną do organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 Ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele określone w art. 4 ww. ustawy i prowadzącą działalność pożytku publicznego,
• istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych, których stroną jest RP, do uzyskania przez organ podatkowy informacji od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja ma siedzibę.
   

Uszczęśliwieni

Pomagać należy także dlatego, że taka postawa daje poczucie moralnej satysfakcji ze zrobienia czegoś właściwego, prowadzi do pozytywnego myślenia o sobie (jako o człowieku dobrym i uczynnym). Czterech na 10 badanych przez SMG/KRC przyznało, że pomaga, bo sprawia im to przyjemność. Jeśli więc oprócz corocznego 1 procenta będziemy dzielić się z potrzebującymi częściej, możemy mieć pewność, że poczucie szczęścia będzie nam dłużej towarzyszyć.

*Informacje w ramkach na podst. Pit.pl i Bankier.pl