Ochrona Prawna PJM w Konstytucji RP – postulat Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych

Stowarzyszenie Polski Instytut Praw Głuchych zwróciło się z postulatem do Klubu Parlamentarnego PiS, Klubu Parlamentarnego PO oraz do Prezesa PiS, Jarosława Kaczyńskiego o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w sprawie dokonania zmian w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r.

Jakie zmiany?

Dodanie w ustawie zasadniczej artykułu o treści w następującym brzmieniu:

Artykuł 27.2

 „Rzeczpospolita Polska chroni polski język migowy jako część kultury polskiej" 

Społeczność Głuchych

Stowarzyszenie Polski Instytut Praw Głuchych w swoim postulacie pisze:

Społeczność Kultury Głuchych komunikująca się językiem migowym - naturalnym, niewerbalnym (wizualno-przestrzenny) i podstawowym sposobem komunikowania się, postrzegana jest w prawodawstwie światowym jako mniejszość językowa, kulturowa i etniczna a definicja osób g/Głuchych użytkowników specyficznego języka, opisana jest w „Brukselskiej Deklaracji Języka Migowego w Unii Europejskiej 2010”, mianowicie cytując :

- Niesłyszący i Słabosłyszący ludzie w Europie są zarówno użytkownikami jak i obrońcami wielu rodzimych/rdzennych narodowych języków migowych oraz tworzą (zagrożone) społeczności lokalne równe innym mniejszościom językowym i kulturowym

Polski język migowy jako język wizualno-przestrzenny

W polskim systemie prawnym aktem normatywnym jest ustawa z dnia 19.08.2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się, która definiuje polski język migowy jako „naturalny wizualno-przestrzenny język komunikowania się osób uprawnionych” a uprawnionych/głuchych identyfikuje jako - „osób doświadczających trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się”.

Wymieniony w ustawie ogół przepisów, który określa niezrozumiale status prawny języka migowego i środków komunikowania się nie przyczynił się do inicjatyw ustawodawczych, opracowań spójności w regulacjach prawnych czy przeformułowań aktów zaprzeczających odnośnie niwelacji barier językowych na innych obszarach m.in. pracy (kodeks pracy), zdrowia (ratownictwo medyczne), kultury (ustawa o radiofonii i telewizji), sądownictwa (prawo sądowe) czy edukacji (system oświaty), co wpłynęło negatywnie na realizacje polityki społecznej wobec osób głuchych w instytucjach państwowych, samorządowych i innych podmiotach.  Problem ten dotyczy sporej populacji osób niesłyszących liczącej 100.000 – 200.000 osób zaś z różnymi rodzajami niedosłuchu ponad 3 miliony osób.

Inicjatorzy postulatu

Inicjatorami i pomysłodawcami postulatu są: Stanisław Porowski - Prezes Zarządu Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych oraz Daniel Kowalski - Dyrektor Zarządzający i Pełnomocnik Zarządu ds. Osób Niepełnosprawnych Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych.

- Naszym zdaniem nie wynika to tylko z definicji języka migowego/beneficjenta ale także z rangi legislacyjnej jakim jest w tym przypadku „ustawa”.

W wielu krajach Europy i na świecie język migowy został wpisany do Konstytucji, jako równoprawny język narodowy. Według opinii Biura Analiz Sejmowych jednoznacznie wynika, że język migowy został wpisany do Konstytucji w 14 państwach: Ugandzie (1995r.); Republice Południowej Afryki (1996r.); Finlandii (1997r.); Portugalii (1997r.); Wenezueli (1999r.); Austrii (2005r.); Nowej Zelandii(2006r.); Ekwadorze (2008r.); Kenii (2010r.); Zimbabwe (2010r.); Węgrzech (2011r.); Nepal (2017r.); Fidżi (Fiji) (2018r.); i na Słowenii (2021r.).

- W Węgrzech mamy następujące brzmienie w Konstytucji Węgierskiej o następującej treści:

WĘGRY13

Artykuł H

1. Językiem urzędowym na Węgrzech jest język węgierski;
2. Węgry chronią język węgierski;
3. Węgry chronią węgierski język migowy jako część kultury węgierskiej.

Mając na uwadze respektowanie praw mniejszości językowej, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, realizację wdrażania przez rząd programu  „Dostępność Plus” a przede wszystkim konieczność praktycznej realizacji praw obywatelskich niezbędne jest zapewnienie ochrony prawnej polskiego języka migowego poprzez utrwalenie zapisu w Konstytucji RP, który dzięki nowelizacji pociągnie za sobą konieczność modyfikacji legislacyjnych i doprowadzi do kwestii uregulowania żądań społeczności głuchych.

Jednocześnie nadanie Polskiemu Językowi Migowemu statusu języka urzędowego (oficjalnego) byłoby zwieńczeniem usankcjonowania międzynarodowych aktów prawnych m.in. :

1. Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19.12.1966r. (Dz.U. z 1977r. Nr 38, poz. 167);
2. Europejskiej Karty języków regionalnych lub mniejszościowych, sporządzona w Strasburgu dnia 05.11.1992r. (Dz.U. z 2009r. Nr 137, poz. 1121);
3. Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych - podpisanej i ratyfikowanej przez Prezydenta RP w dniu 06.09.2012r.;
4. Ogłoszonego w dniu 19 grudnia 2017 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ – Międzynarodowego Dnia Języków Migowych ( Rezolucja A/C.3/72/L.36/Rev.1);

- W związku z tym apelujemy do Państwa o możliwość podjęcia sejmowej inicjatywy ustawodawczej w celu dokonania powyższej zmiany w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

- Uprzejmie prosimy o pozytywne rozpatrzenie nin. postulatu – pisze w swoim postulacie Stowarzyszenie Polski Instytut Praw Głuchych.