Europejski Tydzień Autyzmu 2007

W dniach od 3 do 9 grudnia obchodzimy tegoroczny Europejski Tydzień Autyzmu. Jest on okazją do nagłośnienia problemu autyzmu. W Polsce działa Porozumienie Autyzm – Polska, skupiające 45 organizacji z terenu całego kraju działających na rzecz dzieci i osób dorosłych z autyzmem.

Co to jest autyzm?
Autyzm jest to zaburzenie rozwojowe, polegające na wystąpieniu nieprawidłowości w rozwoju funkcji mózgu dziecka. Zaburzenia te ujawniają się u dzieci w wieku od 1 roku do 3 lat.

Jak dotąd nie są dokładnie znane przyczyny powstawania tych zaburzeń. Udowodniono jedynie, że taką przyczyną mogą być zaburzenia mechanizmów organicznych mózgu, odpowiedzialnych za kształtowanie się zachowań społecznych.
 
W 10-15% przypadków autyzm może być spowodowany określonymi przyczynami, jak: choroby dziedziczne, wady genetyczne, zakażenia prenatalne lub okołoporodowe, czy też wczesna intoksykacja.

W pozostałych przypadkach udokumentowano zwiększoną podatność genetyczną na wystąpienie autyzmu, która jest uzależniona od kilku genów. To właśnie jest powodem, że choroba ta objawia się w bardzo zróżnicowany sposób, oraz że stukrotnie częściej występuje ona wśród rodzeństwa niż w całej populacji.

Objawy autyzmu:
Podstawowymi objawami tej choroby są m.in.: trudności w relacjach społecznych, w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, w rozwoju zabawy i wyobraźni, a także niechęć do zmiany przyzwyczajeń. Dziecko nie reaguje, nie bawi się tak jak jego rówieśnicy, jest wycofane, nie porozumiewa się głosem, mową ani gestem, dziwnie się zachowuje.

Często zdarza się, że dzieci z autyzmem mają problemy z odbieraniem bodźców sensorycznych. Przejawia się to np. nadwrażliwością na światło, dźwięki, dotyk, czy zapach. Z drugiej strony - autystycy mogą wykazywać niedowrażliwość na bodźce.

Problemy sensoryczne stwarzają dla nich dodatkowe zagrożenie w kontaktach ze światem, gdyż choćby niedowrażliwość na dotyk może skutkować samookaleczeniami, niedowrażliwość na światło - uszkodzeniem wzroku od wpatrywania się w zbyt intensywne światło itp.

Diagnoza:
Ponieważ autyzm jest zaburzeniem rozwojowym występującym w okresie intensywnego rozwoju dziecka , ma również istotne etapy przebiegu - od pierwszych objawów, do stopniowego narastania i utrwalania się jego objawów, oraz pogłębiania się niepełnosprawności. Stąd bardzo ważne jest jak najszybsze zdiagnozowanie choroby i rozpoczęcie intensywnej terapii, dostosowanej do indywidualnych potrzeb dziecka.

Diagnoza autyzmu opiera się na obserwowaniu wzorców zachowań, które pojawiają się u dziecka pomiędzy 18 miesiącem, a trzecim rokiem życia. Czasem może być tak, że po okresie prawidłowego rozwoju u dziecka następuje regres, zdaje się ono wycofywać, tracić nabyte wcześniej umiejętności.

Wysoko wykwalifikowani specjaliści w dziedzinie diagnostyki i terapii autyzmu mają możliwość wykrycia pierwszych symptomów choroby, czyli już w drugim czy trzecim roku życia dziecka, czasem nawet pod koniec pierwszego roku.
Nie ma jednego testu pozwalającego na rozpoznanie autyzmu. Największą możliwość postawienia dokładnej diagnozy ma interdyscyplinarny zespół specjalistów, posługujący się trzema rodzajami testów: wywiadem diagnostycznym, diagnostyczną skalą obserwacyjną autyzmu, oraz testami psychometrycznymi, dzięki którym ustala się mocne i słabe strony umiejętności intelektualnych dziecka.

Międzynarodowe systemy klasyfikacji chorób sytuują autyzm w szerszej kategorii Całościowych Zaburzeń Rozwoju.

W zależności od spełnienia określonej liczby kryteriów oznaczających różne stany, można wyróżnić:
- zaburzenia ze spektrum autyzmu (osoby najciężej zaburzone),
- zespół Aspergera (osoby mające zachowania autystyczne i rozwinięte zdolności werbalne, społecznie trudne i niezdarne),
- oraz Całościowe Zaburzenia Rozwoju, bliżej nieokreślone (przypadki łagodniejsze, z pewnymi objawami przynajmniej dwóch z trzech badanych obszarów rozwojowych, ale nie tak licznymi by spełniały kryteria autyzmu).

Trudne jest określenie możliwości intelektualnych dziecka z autyzmem. Przeprowadzane testy często nie dają jednoznacznych wyników ze względu na niepełnosprawność językową i społeczną dziecka. Niektóre z nich, przy wysokim poziomie IQ nie jest w stanie rozwinąć swoich zdolności ze względu np. na zaburzenia komunikacji czy zachowań społecznych.

Czasem zdarza się jednak, że dziecko mimo swoich problemów wykazuje szczególne zdolności w jakiejś dziedzinie, jak np. Maksymilian Chlewiński czy Krzyś Grudzień, podopieczni Fundacji Synapsis, którzy wystąpili podczas konferencji inaugurującej Europejski Tydzień Autyzmu.

Na zdj. Maksymilian Chlewiński, Fot. Jan Juchniewicz

Na zdj. Krzyś Grudzień, Fot. Jan Juchniewicz

Terapia:
Terapia dziecka z autyzmem obejmuje różne sfery jego rozwoju i musi być dostosowana indywidualnie do jego potrzeb.

Program zajęć terapeutycznych może obejmować:
- indywidualny program terapeutyczny dziecka (zazwyczaj do wykonywania w domu z rodzicami)
- zajęcia indywidualne (prowadzone przez terapeutę, psychologa)
- zajęcia grupowe
- zajęcia ruchowe i relaksacyjne
- zajęcia logopedyczne
- integrację sensoryczną
- badania lekarza psychiatry
- badania testowe
- badania Profilem Psychoedukacyjnym PEP-R
- treningi słuchowe
- muzykoterapię
- ćwiczenia metodą Weroniki Sherborne
- holding

Rodzaje terapii i zajęć, na które dziecko powinno uczęszczać, jak również ich intensywność, są ustalane podczas diagnozy przez zespół diagnostyczny. Po jakimś czasie, w zależności od postępów terapii i pojawiających się trudności zajęcia mogą się zmieniać. Możliwe jest również przeprowadzenie powtórnej diagnozy, by dokładnie określić postępy dziecka.

Przedszkole dla dzieci z autyzmem

Porozumienie Autyzm-Polska