Członek rodziny z powodu choroby nie może spłacić kredytu. Co robić?

Dotychczas dobrze zarabiający człowiek na skutek wypadku lub choroby nie może spłacić zaciągniętych wcześniej kredytów w banku. Co w takich sytuacjach mogą zrobić członkowie rodziny, by uregulować to zadłużenie?

W polskim prawie choroba lub wypadek  osoby posiadającej zobowiązanie finansowe w banku nie powodują automatycznego anulowania posiadanego zadłużenia. Jednak wyjątkowe sytuacje, w których może znaleźć się Klient i które mogą zagrozić terminowej spłacie rat kredytu czy pożyczki, mogą być podstawą do podjęcia rozmów z bankiem w celu zmiany warunków spłaty zobowiązania finansowego.

Warto też sprawdzić czy umowa nie przewiduje możliwości skorzystania na wniosek z tzw. wakacji kredytowych, tj., okresu gdzie nie jest spłacana cała lub część raty.  Trzeba pamiętać także o obowiązujących rozwiązaniach ustawowych wprowadzonych przez Państwo w zakresie wakacji kredytowych, które mogą obowiązywać w stosunku do niektórych kredytów po spełnieniu określonych warunków.

W przypadku posiadania kilku zobowiązań finansowych istnieje również możliwość złożenia wniosku o połączenie ich w jedną umowę (tzw. konsolidacja zadłużenia) i wówczas spłacana jest jedna rata ustalona w tej umowie.

Restrukturyzacja kredytu

Co do zasady bankowi, który udzielił kredytu i kredytobiorcy, zależy na jego możliwie bezproblemowej spłacie. Dlatego w sytuacji pogorszenia się sytuacji kredytobiorcy – na przykład utraty dochodów spowodowanej niepełnosprawnością, można negocjować z bankiem zmianę warunków spłaty kredytu. W tym celu kredytobiorca może złożyć wniosek o aneks. Takie negocjacje z bankiem może prowadzić sam kredytobiorca lub jego pełnomocnik, posiadający stosowne pełnomocnictwo. Pełnomocnictwa można udzielić np. w oddziale, w obecności pracownika banku albo przed notariuszem (np. w szpitalu, jeśli osoba nie może udać się do oddziału osobiście).

Co więcej, w sytuacji, gdy kredyt nie jest spłacany w terminie, a Bank wystosuje  wezwanie do spłaty, to w ciągu 14 dni roboczych, od daty odbioru tego wezwania, również istnieje możliwość złożenia wniosku o restrukturyzację kredytu. W takiej sytuacji bank może zaproponować obniżenie wysokości raty np. poprzez wydłużenie terminu spłaty kredytu. Wiąże się to oczywiście z tym, że odsetki będą spłacane dłużej, a tym samym w trochę wyższej wysokości. Warto zawsze dobrze opisać swoją sytuację osobistą i majątkową i uzasadnić ją posiadanymi dokumentami.

Jak wskazują eksperci Banku BNP Paribas jeszcze przed formalną zmianą warunków spłaty kredytu, dobrze jest, jeśli nie możemy spłacać całej raty, płacić jej część, ale regularnie. Będzie to potraktowane przez bank jako wyraz dobrej woli i ułatwi późniejszą renegocjację czy restrukturyzację warunków spłaty kredytu.

Przejęcie albo dołączenie do umowy kredytu

W wyjątkowych sytuacjach istnieje też możliwość przystąpienia do umowy kredytu dodatkowej osoby na takich samych zasadach co wcześniejszy kredytobiorca, czyli poszerzenia grona osób, które go spłacają. Inna osoba, na przykład członek rodziny, może podpisać umowę z bankiem o przystąpieniu do kredytu i może wspólnie z dotychczasowym kredytobiorcą dokonywać spłaty zadłużenia.

To nie oznacza, że kredyt zostaje podzielony po równo między osoby podpisane pod umową (dla banku takie osoby są kredytobiorcami zobowiązanymi do spłaty całej raty) – to, jednak kto będzie go faktycznie spłacał, zależy już od danej sytuacji i uzgodnień pomiędzy tymi osobami. Może być tak, że dotychczasowy kredytobiorca spłaca tylko jego niewielką część, zaś pozostałą część płaci osoba która przystąpiła do kredytu.  Dla banku ważna jest wola kredytobiorcy do spłaty długu.

Jest też możliwość przejęcia praw i obowiązków wynikających z umowy kredytu. Jest to umowa trójstronna pomiędzy dotychczasowym kredytobiorcą, bankiem a osobą, która chce przejąć kredyt. W takiej sytuacji na przykład członek rodziny po podpisaniu umowy z dotychczasowym kredytobiorcą i bankiem przejmuje na siebie obowiązek spłaty kredytu, a dotychczasowy kredytobiorca zostaje z tego długu zwolniony i przestaje być stroną umowy

Oczywiście przystąpienie do umowy kredytu jest poprzedzone zbadaniem zdolności kredytowej, osoby, która stara się zastąpić dotychczasowego kredytobiorcę. W takiej sytuacji badana jest wspólna zdolność kredytowa dotychczasowego kredytobiorcy i osoby, która chce do niego dołączyć.. Analogicznie bank postępuje, to znaczy bada zdolność kredytową, w wypadku restrukturyzacji lub woli przejęcia kredytu przez inną osobę.

W pewnych sytuacjach osoby trzecie lub rodzina osoby, która nie jest w stanie spłacać dotychczasowego zadłużenia, może po prostu spłacać za nią kredyt – o ile znają  numer rachunku, na który trzeba wpłacać pieniądze i wysokość rat. Zgodnie z przepisami prawa bank, jeżeli termin płatności raty już nadszedł, nie może odmówić przyjęcia tego świadczenia od osób trzecich. Trzeba jednakże pamiętać, że bank obowiązuje obowiązek zachowania tajemnicy bankowej i jeżeli kredytobiorca nie udzielił żadnego pełnomocnictwa albo ta osoba trzecia nie zabezpieczała spłaty kredytu, np. jako poręczyciel, wówczas bank zobowiązany jest do odmowy udzielenia informacji dotyczących umowy. Nie może więc poinformować osoby chcącej spłacić zadłużenie o rachunku do spłaty, czy też jego wysokości. Takie informacje można uzyskać jednak od samego kredytobiorcy.

Udzielenie pełnomocnictwa

Co jednak w sytuacji, gdy osoba, która zaciągnęła kredyt, jest w stanie, który uniemożliwia jej udanie się do banku i udział w opisanych powyżej procedurach czy czynnościach. Wtedy optymalnym rozwiązaniem jest ustanowienie pełnomocnictwa dla członka rodziny lub zaufanej osoby trzeciej.

Pełnomocnictwo może zostać przygotowane przez notariusza lub przez same osoby zainteresowane z potwierdzonym notarialnie podpisem osoby udzielającej pełnomocnictwa, albo też  może być sporządzone i podpisane w obecności pracownika banku.

Biorąc pod uwagę to, jak złożone są kwestie związane z zadłużeniem, warto skorzystać z pomocy notariusza, który może spotkać się z osobą udzielającą pełnomocnictwa nawet przy jej szpitalnym łóżku (należy taką możliwość wcześniej uzgodnić z notariuszem). Przed rozmową z notariuszem trzeba koniecznie ustalić – również z pracownikiem banku, jakie dokładnie działania związane z obsługą zadłużenia chce i może  podjąć pełnomocnik i zawrzeć te informacje w akcie pełnomocnictwa. Uzyskanie informacji na temat kredytu lub kredytów i pożyczek zaciągniętych przez osobę udzielającą pełnomocnictwa, jak i wystąpienie w jej imieniu o zmianę warunków umowy, dokonywanie spłat czy też przeniesienie kredytu lub wyrażenie zgody na przystąpienie do kredytu przez inną osobę. Należy pamiętać, ze bank musi działać według treści pełnomocnictwa – jeśli upoważnienie będzie np. tylko do uzyskiwania informacji, bank nie będzie mógł negocjować z pełnomocnikiem warunków kredytu i czy też zawrzeć aneksu.

Dokument dotyczący pełnomocnictwa można podpisać też w obecności pracownika banku. Istnieje dobra praktyka, stosowana m.in. w Banku BNP Paribas przygotowywania odpowiednich szablonów pełnomocnictw, które mogą być zaproponowane klientom i zawierają wymagany zakres umocowania do określonych umów, np. kredytu czy rachunku bankowego. Takie szablony dodatkowo mogą być dostosowywane do konkretnych potrzeb i przesłane przed podpisaniem do sprawdzenia w banku czy będą one zawierały odpowiedni zakres czynności, które chce podjąć pełnomocnik z bankiem w imieniu Klienta.

Doradca i opiekun

Sytuacja może się skomplikować w sytuacji, gdy jedyny kredytobiorca jest w stanie uniemożliwiającym jakąkolwiek komunikacje, np. jest w śpiączce a wcześniej nie zostało udzielone przez niego jakiekolwiek pełnomocnictwo.

W takich sytuacjach w obecnym kształcie polskiego prawa   istnieje możliwość skorzystania z instytucji ubezwłasnowolnienia i ustanowienia opiekuna prawnego dla takiej osoby. Działania, także dotyczące gospodarowania finansami osoby ubezwłasnowolnionej, podejmuje jej opiekun prawny wyznaczony przez sąd. Warto pamiętać, że przy niektórych czynnościach większej wagi opiekun prawny może potrzebować zgody sądu na dokonanie tej czynności.

Ze względu na  czas oczekiwania na ustanowienie opiekuna prawnego istnieje  wcześniej możliwość wystąpienia do sądu o ustanowienie tak zwanego doradcy tymczasowego. Taki doradca, który działa do czasu ustanowienia opiekuna prawnego również, o ile sąd tak postanowi, może podejmować decyzje dotyczące tej osoby lub majątku np. spłaty kredytu poprzez  rozłożenie go na niższe raty. Trzeba jednak zawrzeć we wniosku do sądu informacje o tym, jakich taki doradca będzie potrzebował uprawnień, bo od treści postanowienia sądu o ustanowieniu doradcy tymczasowego zależy zakres jego kompetencji.

Zarówno opiekun prawny jak i doradca tymczasowy, o ile posiada uprawnienia do reprezentacji i zarzadu majątkiem osoby, w której imieniu działa.

Gdzie się kończy zarząd zwykły?

Opiekun prawny ma szerszy zakres uprawnień. Są  one jednak podzielone na czynności zwykłego zarządu, do których zalicza się wszelkie czynności, mające na celu utrzymanie sytuacji osoby znajdującej się pod opieką prawną w dotychczasowym stanie i na czynności przekraczające zwykły zarząd, o których możliwość wykonania trzeba ubiegać się w sądzie opiekuńczym. Co ważne nie ma prawnej i wiążącej definicji, które czynności przekraczają zwykły zarząd, a które nie.  Praktyka pokazuje, jednak, że na przykład podpisanie umowy zmieniającej zasady spłaty kredytu, gdzie zwiększa się czas spłaty i mogą pojawić się dodatkowo koszty, jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd.

Opiekun prawny może więc udać się do banku i poprosić o to, by przekazano mu wszelkie dane dotyczące spłaty kredytu zaciągniętego przez osobę, nad którą ma opiekę, jednak w wypadku, gdy chce przejąć kredyt, lub zmienić warunki jego spłaty, które mogą jednak powodować dodatkowe koszty lub wydłużać okres spłaty, musi najpierw uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.  Jeśli sąd opiekuńczy wyda odpowiednią decyzję, opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej może w jej imieniu podpisać umowę zmieniającą zasady spłaty kredytu lub go przejąć, jeśli pozwala mu na to jego zdolność kredytowa. Upadłość konsumencka

Na końcu należy również wspomnieć, iż w przypadku gdy nie ma jakiejkolwiek możliwości spłaty kredytu, ostatecznym rozwiązaniem może być tak zwana upadłość konsumencka. Jeżeli osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej nie jest w stanie spłacać długów, to rozwiązaniem może być dla niej tzw. oddłużenie się, do którego może dojść w toku sądowego postępowania upadłościowego. Te rozwiązanie niesie jednak za sobą poważne konsekwencjei wymaga spełnienia określonych warunków opisanych w przepisach prawa i poświęcimy mu osobny artykuł.

Artykuł opisuje ogólne zasady i rekomendacje dotyczące kredytów zaciągniętych w bankach i podlegających rygorom prawa bankowego. Nie dotyczy pożyczek udzielanych przez innego rodzaju firmy w tym tzw. chwilówek Osoba zadłużona, chcąca sprawdzić jakie ma możliwości wyjścia z długu, powinna zgłosić się do swojego kredytodawcy, by mógł ocenić faktyczną sytuację kredytobiorcy.

Artykuł nie stanowi interpretacji prawnej, porady, ani nie jest opinią prawną, a jego zamieszczenie ma jedynie cel informacyjny. Informacje zamieszczone w artykule stanowią prezentacje subiektywnego stanowiska w zakresie przepisów prawa i nie mogą być uznane za podstawę do ustalenia stanu prawnego w konkretnej sprawie. Zarówno Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji i Fundacja Integracja, jak i konsultujący tekst eksperci nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone na stronie informacje.