Napisz testament. Taka jest twoja wola

08.08.2024

Autor: Magdalena Gajda, fot. pexels

Kończysz studia? Wyjeżdżasz za granicę do pracy? Zaczynasz wspólne życie z partnerką/partnerem? Planujecie ślub albo postanawiacie nie legalizować związku? Na świat przychodzi dziecko? Kupujesz mieszkanie? Sprzedajesz dom? To tylko kilka przełomowych życiowych sytuacji, w których warto napisać testament, aby ochronić przyszłość – swoją i bliskich. Oto, co musisz przygotować, zanim udasz się do notariusza.

Nazwa testament…

…wzięła się od łacińskiego słowa testamentum, oznaczającego pismo sporządzone w obecności świadków. Natomiast prawnie i zwyczajowo określa się tym mianem dokument, w którym zarządzasz majątkiem na wypadek swojej śmierci. A dokładniej: wskazujesz, komu przekazujesz albo całą masę spadkową, albo jej konkretne elementy oraz wyznaczasz wykonawcę, czyli osobę, która zrealizuje postanowienia testamentu. W dokumencie tym możesz nie tylko zapisać określone dary, ale także... zobowiązać spadkobierców, aby podjęli w Twoim imieniu pewne działania, np. przekazali konkretną kwotę pieniędzy na rzecz organizacji pozarządowej, którą wspierałeś, z której pomocy korzystałeś lub której działania szanujesz i popierasz. [O tym, w jaki sposób uwzględnić organizacje społeczne w testamencie, opowiem w kolejnym artykule dotyczącym testamentów – MG].

Pamiętaj, bo to ważne! Testament to dokument, który żyje Twoim życiem. Możesz go zmienić w każdej chwili, a zwłaszcza wtedy, gdy pod wpływem sytuacji osobistej zmienisz intencje co do podziału majątku. Jeśli zmodyfikujesz jego treść, warto, abyś powiadomił o tym bliskich, aby uniknąć rodzinnych konfliktów.

Najważniejsze rodzaje testamentów:

własnoręczny (holograficzny) – możesz go sporządzić bez notariusza; cały dokument napisz odręcznie (!), podpisz i wstaw datę jego przygotowania. Uwaga! Testament własnoręczny w postaci wydruku komputerowego opatrzony tylko Twoim podpisem jest nieważny!
urzędowy (allograficzny) – ze względu na złożoność procedury to mniej popularna wersja testamentu własnoręcznego; jego sporządzenie wymaga obecności dwóch dorosłych świadków (osób nieuwzględnionych w testamencie) oraz osoby urzędowej, np. wójta czy kierownika stanu cywilnego. Z procesu napisania testamentu spisuje się protokół i odczytuje przy świadkach, a następnie podpisują go wszyscy uczestnicy zdarzenia. Uwaga! Z tej formy nie mogą skorzystać osoby głuche lub nieme!
notarialny – sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego. Wiąże się to z kosztami ok. 300–400 zł, ale masz pewność, że dokument jest zgodny z prawem i nie będzie problemów z wykonaniem jego zapisów.

Pamiętaj, bo to ważne! Najczęściej podważany jest testament własnoręczny. Powodem mogą być tzw. wady oświadczenia woli. Spadkobiercy, którzy poczuli się skrzywdzeni Twoimi decyzjami, mogą próbować dowieść przed sądem, że np. podczas pisania testamentu brałeś leki wpływające na świadomość albo ktoś na Ciebie naciskał, lub że... to nie jest Twoje pismo.

Testament notarialny przeważa nad własnoręcznym. Notariusz ma obowiązek sprawdzić nie tylko tożsamość osoby, która go spisuje, ale także jej zdolność do tej czynności prawnej. Notariusz zadba, abyś wyraził swoją wolę najdokładniej i bez postanowień, które mogłyby się okazać nieważne, oraz przechowa testament, aby nie zaginął lub nie został zniszczony. Co więcej, testamenty notarialne i własnoręczne przekazane na przechowanie notariuszowi można wpisać (dobrowolnie i bezpłatnie) do ogólnopolskiego Notarialnego Rejestru Dokumentów, co pozwala je szybko odnaleźć. Uwaga! Za Twojego życia wpis w rejestrze nie zostanie ujawniony.

Zanim udasz się do notariusza, aby napisać testament...

...warto, abyś zebrał ważne informacje. Przygotuj cztery tabele. Do pierwszej wpisz wszystkie przedmioty, zasoby finansowe, prawa majątkowe i niemajątkowe, które posiadasz, a które chciałbyś przekazać spadkobiercom, oraz ich wartość.

W tej tabeli powinny się znaleźć:

nieruchomości;
środki na rachunkach bankowych;
inwestycje, akcje, oszczędności, ubezpieczenia na życie;
samochód, motocykl, profesjonalne maszyny itp.;
inne dobra, np. książki, obrazy, biżuteria itp.;
pieniądze, które pożyczyłeś innym osobom.

Do drugiej tabeli wpisz swoje zobowiązania (i ich wartość!), które spadkobiercy będą musieli pokryć po przejęciu po Tobie spadku, czyli: kredyty hipoteczne, pożyczki, karty kredytowe i inne zadłużenia.

Trzecia tabela służy obliczeniu, co faktycznie odziedziczą Twoi spadkobiercy po tym, jak od całości wartości majątku odejmą wartość Twoich zadłużeń.

W czwartej tabeli wskaż osoby (podając ich imiona, nazwiska i adresy), które chcesz uwzględnić w swoim testamencie, oraz wymień dobra, które chcesz przekazać każdej z nich.

Pamiętaj, bo to ważne!

Wszystkie dane osobiste (np. hasła do profili na social mediach i w innych serwisach, pin kody do kart bankowych itp.), a także wskazówki, co zrobić w ulubionymi przedmiotami, komu i za co podziękować oraz inne informacje, które chcesz zostawić spadkobiercom, aby „odnaleźli się w Twoim świecie” – spisz na kartce, tworząc tzw. dokument dziedziczenia, i przechowuj w segregatorze z domowymi sprawami. Możesz też skorzystać z elektronicznej aplikacji GdzieCoJest?, która pozwoli Ci uzupełniać na bieżąco powyższe wskazówki.

Testamenty szczególne

Sporządzane wówczas, gdy zwykła formuła jest niemożliwa, a zaliczamy do nich:

testament ustny – gdy istnieje obawa rychłej śmierci lub w szczególnych okolicznościach, które utrudniają przygotowanie zwykłego testamentu;
testament podróżny – sporządzany podczas podróży statkiem morskim lub powietrznym;
testament wojskowy – sporządzany przez żołnierzy Sił Zbrojnych RP pełniących czynną służbę zawodową lub osoby powiązane z tą instytucją, np. pracowników cywilnych, kapelanów wojskowych itp.