Ministerstwo planuje wielką zmianę w orzecznictwie ZUS. Pielęgniarki i fizjoterapeuci mają orzekać w niektórych sprawach

Do Wykazu prac legislacyjnych rządu trafił przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej -projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje on kompleksową reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Jedną z propozycji jest wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez specjalistów wykonujących samodzielne zawody medyczne: fizjoterapeutów i pielęgniarki.

Jak wskazują autorzy Sposób jego ukształtowania nie przystaje do aktualnego zakresu działania ZUS i roli jego orzeczeń w systemie zabezpieczenia społecznego, realiów medycznego rynku pracy, oczekiwań społecznych oraz potrzeb związanych z perspektywą realizacji zobowiązań zaciągniętych w umowie koalicyjnej.

Uprościć funkcjonowanie ZUS

W ocenie resortu rodziny konieczne w szczególności jest pełne uregulowanie uprawnień i obowiązków podmiotów biorących udział w postępowaniu orzeczniczym, treści orzeczenia, zasad ich doręczeń, środków prawnych od orzeczeń i skutków ich wniesienia, terminów wydawania orzeczeń, terminów rozpatrywania środków prawnych od nich oraz środków zwalczania nieterminowości w wydawaniu orzeczeń. Kwestie te jak dotąd były uregulowane fragmentarycznie lub za pomocą aktów prawa wewnętrznego wydawanych przez organy ZUS.

Elastyczne zatrudnienie lekarzy orzeczników

Dlatego projekt zakłada  stworzenie warunków do zapewnienia pełnej obsady kadrowej orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Aktualnie zadania z zakresu orzecznictwa lekarskiego w ZUS mogą wykonywać wyłącznie zatrudniani na podstawie umowy o pracę lekarze orzecznicy i członkowie komisji lekarskich, posiadający tytuł lekarza specjalisty i. Jednocześnie wysokość wynagrodzeń oferowanych lekarzom orzecznikom i członkom komisji lekarskich oraz pozapłacowe warunki ich zatrudnienia nie odpowiadają współczesnym realiom medycznego rynku pracy. Jak zauważają autorzy projektu Przekłada się to na utrwalone i zwiększające się z roku na rok braki w obsadzie kadrowej orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Wg stanu na 31 marca 2024 r. – mimo podejmowanych licznych akcji rekrutacyjnych i innych działań zachęcających do podejmowania pracy przez lekarzy w ZUS – w ZUS obsadzone było 554 etatów lekarzy orzeczników i członków komisji lekarskich, a 335 etatów pozostawało nieobsadzonych (37% z etatów przewidzianych w planie zatrudnienia). Wysoka jest też średnia wieku lekarzy zatrudnionych w ZUS, która  wynosi ponad 60 lat.

Dlatego też Ministerstwo chce, by lekarze orzecznicy mogli według wyboru wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej. Jednocześnie w projekcie przyjęto założenie, że lekarze realizujący zadania związane z nadzorem nad wydawaniem orzeczeń, tj. główny lekarz orzecznik, naczelny lekarz ZUS oraz lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę.

Nie tylko lekarze specjaliści

Ministerstwo planuje wprowadzenie zmian w zakresie kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzeczników, tj. możliwości zatrudniania poza lekarzami specjalistami również lekarzy nieposiadających tytułu specjalisty. W projekcie dopuszcza się możliwość zatrudnienia do wydawania orzeczeń w pierwszej instancji lekarzy w trakcie szkolenia specjalizacyjnego w określonej dziedzinie medycyny oraz lekarzy wykonujących czynnie zawód co najmniej pięć lat. Rozwiązanie to ma zwiększyć możliwości uzupełnienia stanu zatrudnienia lekarzy orzekających w ZUS.

Nowe uprawnienia fizjoterapeutów i pielęgniarek

Projekt zakłada też wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez specjalistów wykonujących samodzielne zawody medyczne. W tym zakresie proponuje się, by w sprawach o rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej w zakresie profilu narządu ruchu orzeczenia mogły być wydawane przez fizjoterapeutów, a w sprawach, w których ustala się niezdolność do samodzielnej egzystencji, przez pielęgniarki i pielęgniarzy. O tym, czy dana sprawa będzie mogła zostać skierowana do rozpatrzenia przez wymienionych specjalistów, w każdym przypadku zdecyduje główny lekarz orzecznik, który w centrum orzeczniczym będzie sprawował nadzór nad wydawaniem orzeczeń.