Dzieci to nie-ryby i głos mają!

“Leśne sprawy Misia Adwokata” i “Leśne Sprawy Misi Adwokatki” to książki dla dzieci, przed którymi stoi ważne zadanie: edukacja prawna najmłodszych i budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Dzięki lekturze dzieci dowiadują się kim jest adwokat, jak wygląda rozprawa w sądzie, jakie przysługują im prawa? Poprzez bajki adwokaci pokazują wymiar sprawiedliwości w przyjazny dzieciom sposób, ale także budują podstawy społeczeństwa obywatelskiego. Bajka „Leśne sprawy Misia Adwokata” dzięki współpracy Naczelnej Rady Adwokackiej i Towarzystwa GEST została przetłumaczona na polski język migowy.  

W bajkach wszystko jest możliwe. Jest to doskonałe narzędzie, żeby dotrzeć z prostym przekazem do najmłodszych, żeby zrozumiały na tyle, na ile mogą to zrobić, świat prawniczy. My, adwokaci i adwokatki, opowiadamy podczas akcji edukacyjnej „Bajeczni Adwokaci” o swoim zawodzie, o sądzie i problemach, w rozwikłaniu których może pomóc wymiar sprawiedliwości. Przede wszystkim jednak staramy się pokazać dlaczego ważne jest, by sięgać po pomoc i że nie ma takiej sytuacji, w której nie można tej pomocy uzyskać.  

Podczas naszej rozmowy użył Pan słów “Jak my adwokaci działamy, funkcjonujemy”. Proszę mi powiedzieć, kto dokładnie włączony jest w ten projekt?  

 Jest to projekt cykliczny. Zaczęliśmy w 2023 r. zachęcając członków Adwokatury do wybrania przedszkola i szkoły i umówienia się z dyrekcją na zajęcia z czytaniem bajki o Misiu Adwokacie. Odzew był bardzo duży. Zgłosiło się 1600 adwokatek i adwokatów, aplikantek i aplikantów adwokackich, którzy poszli do pięciu tysięcy placówek edukacyjnych, zabierając ze sobą książkę „Leśne sprawy Misia Adwokata”. To wymagało dużego wysiłku organizacyjnego, ale dzięki zaangażowaniu środowiska adwokackiego oraz Fundacji Adwokatury i Komisji Wizerunku przy Naczelnej Radzie Adwokackiej, która koordynowała akcję, udało się nam przeczytać bajkę 120 tysiącom dzieci w całej Polsce. Pierwsza edycja akcji tak naprawdę nie zakończyła się, ponieważ przez cały rok adwokatki i adwokaci odwiedzają przedszkola, odpowiadając na zaproszenia wychowawców i dyrektorów.  

W tym roku ogłosiliśmy II edycję akcji i przez cały czerwiec czytaliśmy “Leśne sprawy Misi Adwokatki, czyli guma do żucia w mrowisku, wysypisko pod hotelikiem i kradzież jeziora”. Do tej edycji zgłaszali się adwokaci, ale też mogły zgłaszać się przedszkola i szkoły, co poszerzyło dostępność akcji. Jako środowisko adwokackie dysponujemy ogromnym potencjałem, jakim jest dostępność - kancelarie adwokackie są w całej Polsce, również w tych mniejszych miejscowościach, więc możemy odpowiadać na zaproszenia ze strony przedszkoli i szkół, które są zainteresowane takimi zajęciami.  

Bardzo zależy nam na dotarciu do wszystkich dzieci, dlatego też przetłumaczyliśmy we współpracy z Towarzystwem GEST i Fundacją Adwokatury książkę „Leśne sprawy Misia Adwokata” na polski język migowy (PJM), żeby dzieci z różnymi dysfunkcjami słuchu mogły poznać świat tej bajki. Pod koniec września gotowe będzie tłumaczenie na polski język migowy także książki o Misi Adwokatce. Trwają prace nad tłumaczeniem bajki na język kaszubski i śląski.  

Przez dostępność akcji „Bajeczni Adwokaci” rozumiem to, że leśne sprawy Misia Adwokata mogą poznać dzieci z dużych miast i z małych miejscowości, dzieci słyszące i dzieci ze szczególnymi potrzebami. 

Jaką formę dostępności ma Pan tutaj na myśli?  

Film z tłumaczeniem na PJM, który stworzyło Towarzystwo GEST na podstawie bajki o Misiu Adwokacie, dociera do najmłodszych trzema kanałami komunikacji: fonicznym do dzieci słyszących, migowym - do dzieci, dla których polski język migowy jest pierwszym językiem oraz tekstowym dla dzieci, które nie słyszą, ale nie znają polskiego języka migowego.  

Bajki o Misi i Misiu Adwokacie, dzięki adwokatkom i adwokatom docierają także do polskich dzieci mieszkających poza granicami - na Wyspach Brytyjskich, w Wiedniu, w Niemczech. 

Akcja ta kształtuje podstawowy poziom świadomości prawnej, adekwatny do aktualnych możliwości percepcji dzieci, co jest bardzo ważne. Staramy się, aby nasza akcja stwarzała równe szanse w dostępie do edukacji prawnej.  

To znaczy? 

Po pierwsze bajka o Misiu Adwokacie niesie ważny przekaz - nie ma takich sytuacji, w których dzieci nie mogą liczyć na pomoc.  

Spotkania z dziećmi w szkołach i przedszkolach, to nie tylko czytanie pouczającej bajki, ale też okazja do rozmowy i odpowiedzi na pytania. Edukacja prawna to oczywiście także uczenie dzieci, jakie mają prawa i w jaki sposób mogą się o nie upominać. Gdzie mogą się zwrócić o pomoc i kto może je wesprzeć.  

Dziecko, które z różnych powodów nie może liczyć na osoby najbliższe, może zwrócić się do psychologa w szkole lub do dyrektora, może też zadzwonić na infolinię dla dzieci i młodzieży. Dzieci mogą liczyć także na wsparcie Rzecznika Praw Dziecka, tę funkcję obecnie sprawuje adwokatka z zawodu, pani Monika Horna-Cieślak, która objęła swoim patronatem zarówno książkę „Leśne sprawy Misi adwokatki”, jak i projekt Towarzystwa Gest – „ODWAŻNI”.  

Projekt ODWAŻNI ma za zadanie pokazać mocne strony oraz odwagę w codziennym życiu dzieci z niepełnosprawnościami oraz to, że niepełnosprawność nie powinna wpływać na ich poczucie własnej wartości, bo mimo niej są ważni. W ramach projektu powstaje słowniczek pojęć znaków polskiego języka migowego ODWAŻNI MIGAJĄ, dział ODWAŻNI ŚPIEWAJĄ z piosenkami miganymi dla dzieci oraz dział ODWAŻNI CZYTAJĄ z wierszami oraz książkami przetłumaczonymi na polski język migowy. Pierwszą publikacją dostępną w ramach działu ODWAŻNI CZYTAJĄ będzie książka: „Leśne sprawy Misia Adwokata”. 

Oczywiście, jako samorząd adwokacki działamy nie tylko przez edukację najmłodszych. Pamiętajmy, że wymiar sprawiedliwości to nie tylko dorośli. Także dzieci są częstym uczestnikiem postępowań sądowych.  Dlatego jako samorząd uczestniczymy w konferencjach oraz przeprowadzamy szkolenia, np. w jaki sposób pełnić rolę pełnomocnika, przedstawiciela dziecka w sądzie. Uczymy się tego, jak pomagać dzieciom, jak przeprowadzać je w przyjazny dla nich sposób przez wymiar sprawiedliwości. 

Ważne jest to, by dzieciaki już od początku były uświadamiane, że to wcale nie jest tak, że są jak ryby i głosu nie mają, że skoro tego głosu nie mają, to i żadnych praw. 

Zdecydowanie tak! I dlatego prowadzimy nie tylko akcję „Bajeczni Adwokaci”, ale także inne nasze akcje, jak: „Adwokaci rozjaśniają prawo” czy „Adwokatura przeciwko przemocy”. 

Uważamy, że edukacja prawna jest niezbędna w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego, czyli społeczeństwa świadomego swoich praw. 

Jak słusznie Pani zauważyła, dzieci to nie ryby a świadome osoby i adekwatna do ich wieku edukacja obywatelska jest niezbędna. I w moim przekonaniu na tym powinno też polegać budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Powinniśmy na tyle, na ile to jest możliwe, dobierając adekwatne narzędzia i rozwiązania, docierać z takimi informacjami, które będą budowały świadomość obywatelską, czyli społeczeństwo obywatelskie. 

Mówimy o książce, która bezpośrednio skierowana jest do dzieci, ale też o dostępności treści prawnych. Przetłumaczone treści na polski język migowy (PJM) są jednak niezwykłą rzadkością. Osoby z niepełnosprawnościami mają utrudniony dostęp do wymiaru sprawiedliwości i pomocy prawnej. Jak zmienić tą sytuację?  

 W tej kadencji Naczelnej Rady Adwokackiej zapoczątkowałem działania, które odpowiadają na taką potrzebę. Powołaliśmy Komisję do spraw Równego Traktowania, a przy niej koordynatorów do spraw dostępności: koordynatora krajowego, którym jest niedowidząca pani mecenas oraz 24 koordynatorów izbowych. Zadaniem koordynatorów jest pomoc osobom z niepełnosprawnościami - zarówno adwokatom, jak i interesantom, którzy przychodzą do adwokatury z różnymi sprawami.  

Komisja przeprowadziła kwerendę, żeby zbadać, jakie są potrzeby i na tej bazie opracowujemy programy, które mają pomóc w dostępie do adwokata, ale też do wymiaru sprawiedliwości osobom z różnymi dysfunkcjami i niepełnosprawnościami. Dzięki współpracy z Towarzystwem GEST docierają do nas sygnały, na jak wiele problemów w obszarze wymiaru sprawiedliwości napotykają osoby niesłyszące i niedosłyszące.  

Zdajemy sobie sprawę, że jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia, ale uważamy, że budowanie takich długofalowych rozwiązań musi zaczynać się od tych pierwszych kroków, czyli od zbadania realnych potrzeb, na które trzeba odpowiedzieć. To będzie wymagało czasu i współpracy z instytucjami publicznymi. 

Postanowili Państwo połączyć siły z Fundacją UNAWEZA przy projekcie „Młode Głowy”, jak również ze Stowarzyszeniem Gest. Jak wyglądała ta współpraca?  

Jeżeli chodzi o współpracę z Fundacją UNAWEZA, to nasza zaczęła się od zebrania w środowisku adwokackim i przekazania środków na pomoc dla dzieci ukraińskich uciekających do Polski przed wojną. To były środki wpłacane indywidualnie przez adwokatów, którzy w odruchu zwykłego, ludzkiego współczucia przyłączyli się do zrzutki zorganizowanej pod egidą Naczelnej Rady Adwokackiej. Przekazaliśmy te środki Fundacji UNAWEZA, która z kolei wydatkowała je na pomoc dla dzieci ewakuowanych z domów dziecka w Ukrainie. I tak się zaczęła nasza współpraca.  

Później Fundacja UNAWEZA zapoczątkowała projekt “Młode głowy”, który jako adwokaci merytorycznie wspieramy. Projekt ma zwrócić uwagę na problem zdrowia psychicznego młodego pokolenia.    

Jeżeli chodzi o współpracę z Towarzystwem Gest, to jest to bardzo dobra współpraca, która dzisiaj zaowocowała stworzenie “Leśnych spraw Misia Adwokata” w polskim języku migowym (PJM). Mam nadzieję, że współpraca będzie kontynuowana, ponieważ jest oparta o autentyczne zrozumienie potrzeb osób niesłyszących. To odpowiada polityce, którą prowadzę w ramach Naczelnej Rady Adwokackiej, czyli otwartości i dostępności zawodu adwokata dla osób ze szczególnymi potrzebami, ale też przekonaniu, że budowanie społeczeństwa obywatelskiego nie może wykluczać jakiejkolwiek grupy społecznej, także osób, które mają szczególne potrzeby na przykład z uwagi na dysfunkcję słuchu. 

Autentyczne zrozumienie potrzeb, zwrócenie uwagi na problem zdrowia psychicznego młodego pokolenia, otwartość i dostępność zawodu adwokata – to słowa klucze, które padły niejednokrotnie podczas naszej rozmowy. Panie Przemysławie, jakie wyzwania stoją przed tym, by zbliżać się do coraz bardziej dostępnego, przyjaznego, ale też nareszcie równego, zarówno dla dziecka, nastolatka, dorosłej osoby - państwa obywatelskiego? 

To jest ważne pytanie i wierzę, że możemy udzielić na nie odpowiedzi tylko przez współdziałanie i poczucie odpowiedzialności za nasz kraj, za dobrą legislację, za sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, za tworzenie przyjaznej i inkluzywnej przestrzeni w debacie publicznej.  

Adwokatura bardzo zabiega o te kwestie, walczymy o dobre przepisy prawa, o przestrzeganie praw obywatelskich, łączymy siły z innymi samorządami zawodów zaufania publicznego. Stale poszukujemy nowych dróg i sojuszy, by zrobić coś dobrego dla obywateli.  

Edukacja prawna jest fundamentem tych starań. Bo tylko świadome społeczeństwo jest w stanie w pełni korzystać z przysługujących praw i dbać o lepszą przyszłość dla naszych dzieci.  

Panie Przemysławie, bardzo dziękuję za przyjęcie zaproszenia do rozmowy. Mocno trzymam kciuki za to, by tak ważne kwestie, o których tutaj rozmawialiśmy, miały pozytywne rozwiązanie, zostały wdrożone i poszanowane.  

Ja również dziękuję. I chciałbym zachęcić do poznania książek – są dostępne do zamówienia na stronie Fundacji Adwokatury www.sklep.adwokatura.pl. Zapraszam też do obejrzenia tłumaczenia „Leśnych spraw Misia Adwokata” na polski język migowy na kanale Adwokatury Polskiej na YouTube 

Bajka "Leśne sprawy Misia Adwokata" w tłumaczeniu na PJM

Adwokat Przemysław Rosati, Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej (od marca 2021 r.).  

Członek warszawskiej izby adwokackiej od 2006 r. W 2010 r. zdał egzamin adwokacki i rozpoczął wykonywanie zawodu. Od 2012 r. zaangażowany w działalność samorządu adwokackiego. Początkowo jako członek Komisji komunikacji społecznej NRA. W 2013 r. został zastępcą Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, a w 2016 r. zastępcą Rzecznika Dyscyplinarnego NRA.  

W 2016 r. na Krajowym Zjeździe Adwokatury został wybrany do Naczelnej Rady Adwokackiej. W kadencji 2016-2020 był członkiem Komisji ds. praktyki adwokackiej oraz Komisji kształcenia aplikantów adwokackich NRA. Od 2017 r. pełnił funkcję sekretarza Porozumienia Samorządów Zawodowych i Stowarzyszeń Prawniczych, a w 2021 r. przewodniczył temu Porozumieniu. W styczniu 2022 r. został powołany do Rady Programowej kierunku Prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, a od czerwca 2022 r. jest też członkiem Rady Ekspertów Wydziału Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie.  

W listopadzie 2023 r. został wybrany sędzią Trybunału Stanu.