Kredyt hipoteczny w spadku. Co robić, gdy nie można go spłacić?

W przypadku  dziedziczenia spadkobierca przejmuje prawa i obowiązki majątkowe po spadkodawcy . Zatem jeżeli w skład spadku wchodził dom, na który został wzięty kredyt to zarówno dom, jak i kredyt, wchodzą do spadku.  Co do zasady spadkobierca musi więc spłacać, kredyt na zasadach określonych w umowie kredytowej.  Co jednak w sytuacji, gdy spadkobierca – na przykład z powodu niepełnosprawności lub choroby nie jest w stanie go spłacać?

Podstawowa informacja jest taka, że nie istnieje prawny obowiązek przyjęcia spadku – spadkobierca może samodzielnie,  a w szczególnych sytuacjach przez przedstawicieli ustawowych (np. kurator albo opiekun prawny) lub pełnomocnika w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o powołaniu go do spadku odrzucić  spadek.  Jest to jednak bardzo ważna decyzja bowiem odrzucenie spadku w terminie powoduje, że się już nie odpowiada co prawda za długi zmarłego ale także nie dziedziczy się po nim majątku.

Co ważne, ubezwłasnowolnienie(całkowite albo częściowe) nie pozbawia takiej osoby prawa do dziedziczenia. Osoby ubezwłasnowolnione mogą przyjmować lub odrzucać spadek ale takie czynności w określonym terminie wykonywane są w ich imieniu przez ustanowionych przez sąd przedstawicieli ustawowych (kuratorzy albo opiekuni prawni), którzy również  zajmować się mogą zarządzaniem odziedziczonym majątkiem i podejmowaniem ważnych decyzji za zgodą sądu rodzinnego.

Jak odrzucić spadek?

Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć w określonym terminie ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym przed notariuszem lub w sądzie spadku (sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część) ). Należy pamiętać, że takie oświadczenie jest co do zasady, nieodwołalne. W przypadku dzieci lub osób ubezwłasnowolnionych oświadczenie składają w ich imieniu przedstawiciele ustawowi. Czasami na taką czynność muszą uzyskać uprzednią zgodę sądu rodzinnego. Na czas uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego, tj. czas trwania postępowania sądowego w tym przedmiocie,  6-miesięczny termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku ulega zawieszeniu.  

Można też wyznaczyć pełnomocnika, który złoży takie oświadczenie w sytuacji, gdy z powodu choroby lub niepełnosprawności spadkobierca nie może zrobić tego osobiście. Pełnomocnictwo musi zostać sporządzone w formie pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym. Oznacza to, że własnoręczność złożonego podpisu potwierdza uprawniony organ, np. notariusz.

Należy pamiętać, że złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez spadkobiercę wywołuje skutek jakby osoba ta nie dożyła spadku. Oznacza to, że osobę taką wyłącza się od dziedziczenia, a w jej miejsce wchodzą dalsi spadkobiercy, np. dzieci osoby odrzucającej spadek. Jeśli nie chcemy by nasze dzieci stały się spadkobiercami za nas, trzeba odrzucić spadek również w ich imieniu.  

Co ważne – obecnie według prawa – niezłożenie takiego oświadczenia (o przyjęciu lub odrzuceniu spadku) w terminie 6 miesięcy uznaje się po upływie tego czasu za przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. 

Do wysokości wartości majątku

Jeśli spadek zostanie przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, spadkobierca przejmuje zasadniczo długi wyłącznie do wysokości wartości odziedziczonego majątku i odpowiada za spłatę zadłużenia całym swoim majątkiem. Oznacza to, że jeśli odziedziczyło się dom o wartości 1 miliona złotych, to jest się zobowiązanym do spłaty zadłużenia do tej wysokości. Jednak to na spadkobiercy spoczywa obowiązek przeprowadzenia spisu inwentarza lub  wykazu inwentarza i wykazanie przed wierzycielem, ile wart jest odziedziczony majątek. Spis inwentarza jest dokumentem urzędowym i sporządza go komornik na wniosek lub zgodnie z postanowieniem sądu, natomiast wykaz inwentarza ma charakter prywatny i jest sporządzany przez spadkobiercę, zapisobiercę lub wykonawcę testamentu, według ustalonego wzoru (wzór został określony w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzoru wykazu inwentarza oraz sposobu udostępniania druków tego wzoru Dz.U. z 2015 r. poz. 1537).  Wykaz inwentarza składany jest w sądzie spadku albo sądzie właściwości ogólnej osoby zobowiązanej do jego sporządzenia, czyli sądzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby. Sąd właściwości ogólnej do którego wnosimy wykaz inwentarza poinformuje sąd spadku o złożeniu takiego dokumentu. Wykaz inwentarza może zostać również sporządzony przez notariusza, który sam wysyła wykaz inwentarza do sądu.  

W wypadku, gdy spadkobierca lub osoba podejmująca decyzję w jego imieniu zdecyduje się przyjąć spadek, do którego weszły zobowiązania z umowy kredytu, staje się on dla banku takim samym kredytobiorcą, jak ta osoba, która pierwotnie podpisała umowę kredytową. W przypadku trudności ze spłatą zobowiązania czasami więc warto ustalić z bankiem możliwość zmiany zasad spłaty kredytu lub przystąpienia do umowy kredytu innych osób trzecich.

Szczegóły na temat zmian zasad spłaty kredytu można znaleźć w naszym poradniku.  

W wypadku braku spłaty kredytu hipotecznego istnieje możliwość wszczęcia egzekucji  dotyczącej obciążonej hipoteką nieruchomości – nawet jeśli jest ona warta więcej niż wynosi suma niespłaconego kredytu. O tym, jakie kroki bank może podjąć w przypadku braku spłaty zadłużenia można przeczytać w naszym poradniku dotyczącym kredytu hipotecznego. 

Artykuł nie stanowi interpretacji prawnej, porady ani nie jest opinią prawną, a jego zamieszczenie ma jedynie cel informacyjny. Informacje zamieszczone w artykule stanowią prezentacje subiektywnego stanowiska w zakresie przepisów prawa i nie mogą być uznane za podstawę do ustalenia stanu prawnego w konkretnej sprawie. Zarówno Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji i Fundacja Integracja, jak i konsultujący tekst eksperci nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone na stronie informacje.