Dostosowanie miejsca pracy – to nie takie trudne!

Ekspertyzy stanowisk pracy, charakterystyka 200 zawodów oraz zbiór dobrych praktyk i ramowych wytycznych, dotyczących dostosowania stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnością. To efekty dwuletniego projektu, realizowanego przez PFRON i Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (CIOP). Mają pomóc w zwiększeniu poziomu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, m.in. w urzędach państwowych i samorządowych.

Niedostosowana infrastruktura i bariery architektoniczne to najczęstsze przeszkody w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością – wynika ze stworzonego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu raportu „Nieobecni na rynku pracy: zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami wyzwaniem dla biznesu”. Jako przyczynę niezatrudniania pracowników z niepełnosprawnością aż 69 proc. pracodawców wskazało właśnie brak dostosowanych miejsc pracy. Same koszty ich dostosowania stanowią przeszkodę dla 55 proc. przedsiębiorców.

Jednak, co podkreślają eksperci zajmujący się tematyką dostępności miejsc pracy, wiele z tych obaw jest nieuzasadnionych. Wspólny projekt CIOP i PFRON pozwolił wypracować dwie kompleksowe publikacje, które mogą zmienić tę niekorzystną sytuację: „Ramowe wytyczne” i „Dobre praktyki”. Obie publikacje dotyczą przystosowania i projektowania obiektów i pomieszczeń do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami. Obie zostały zaprezentowane w Sejmie podczas posiedzenia Rady Ochrony Pracy 24 lutego 2015 r. oraz dwa dni później podczas konferencji prasowej.

- Powstały dokument, w postaci ramowych wytycznych, to olbrzymi krok naprzód, gdyż wprowadza standaryzację, a wciąż problem z oceną stanowisk pracy dotyka i pracodawców, i inspektorów pracy – podkreślała w Sejmie Iwona Hickiewicz, Główny Inspektor Pracy.

Czasem niewiele trzeba

- Sytuacja na rynku pracy osób z niepełnosprawnością jest wciąż dużo gorsza niż na rynku osób sprawnych. W najtrudniejszym położeniu są osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności – wskaźnik ich zatrudnienia wynosi 8 proc., podczas gdy dla osób z lekkim stopniem jest on czterokrotnie wyższy. Wskaźnik zatrudnienia osób ze schorzeniami sensorycznymi, niepełnosprawnością intelektualną nie przekracza kilku procent – mówiła Alina Wojtowicz-Pomierna, zastępca dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (BON).

Jak zaznaczyła, jedną z głównych barier na rynku pracy osób z orzeczeniem są ograniczenia funkcjonalne – stopień i rodzaj niepełnosprawności. Z drugiej strony zaś są to bariery pracodawców, którzy nie zawsze mają wystarczającą wiedzę na temat zatrudniania osób z niepełnosprawnością. Projekt, realizowany przez CIOP, liderem którego był PFRON, jest odpowiedzią na tę sytuację.

- Korzystanie z ramowych wytycznych jest łatwe – opiera się na 6-krokowym algorytmie. Podczas realizacji projektu mieliśmy dwie podstawowe wytyczne – wsparcie dla wszystkich grup oraz indywidualizacja podejścia do poszczególnych niepełnosprawności – powiedział prof. Wiktor Marek Zawieska z CIOP.

Jak zaznaczyła Joanna Kamińska z CIOP, podczas pracy projektowej wykonano 15 ekspertyz różnych stanowisk pracy w różnych zakładach. Badania obejmowały np. architekturę czy oświetlenie.

- W tych ekspertyzach brały udział same osoby z niepełnosprawnością – mówiła w Sejmie Joanna Kamińska. – Wartością dodaną tych ekspertyz było często to, że sami pracodawcy uświadamiali sobie, jak niewiele trzeba, by dostosować odpowiednio stanowisko do potrzeb osób niepełnosprawnych – dodała.

Od lewej: Teresa Hernik, prezes Zarządu PFRON, Alina Wojtowicz-Pomierna, zastępca dyrektora BON, prof. Danuta Koradecka, dyrektor CIOP, podczas konferencji prasowej "Ramowe Wytyczne", fot. Mateusz Różański

Lista kontrolna

Efektem projektu jest także scharakteryzowanie 200 zawodów, ze szczególnym uwzględnieniem wykonywania ich przez osoby z konkretną niepełnosprawnością. Powstała lista kontrolna, która identyfikuje cechy, ograniczające zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością na danym stanowisku.

- Przykładem dobrych praktyk jest powtarzalny układ funkcjonalny na każdej kondygnacji budynku, różniący się tylko kolorystyką czy oznaczeniami szerokości otwarcia drzwi, co może mieć szczególne znaczenie dla osób poruszających się na wózkach – podkreśliła Joanna Kamińska.

Warto zaznaczyć, że zarówno „Dobre praktyki”, jak i „Ramowe wytyczne” były tworzone tak, by uwzględnić potrzeby i możliwości osób z różnymi niepełnosprawnościami, m.in. osob ze stanami ze spektrum autyzmu i chorobami psychicznymi.

Podczas realizacji projektu przeprowadzono także kampanię społeczną oraz seminaria i szkolenia dla różnych grup, m.in. dla pracodawców, architektów czy lekarzy medycyny pracy.

Materiały audiowizualne dostępne są w serwisie YouTube.

- Konieczna jest zmiana świadomości w obszarze zatrudniania osób z niepełnosprawnością zarówno pracodawców, jak i samych osób niepełnosprawnych. Wśród naszych rekomendacji jest stworzenie inteligentnej platformy informacyjno-doradczej, na której byłyby ramowe wytyczne w dostosowywaniu miejsc pracy, akty prawne i inne przydatne informacje – mówił prof. Zawieska.

Otworzyć drzwi urzędów

O cele projektu i stworzonych publikacji zapytaliśmy podczas konferencji prasowej prezes PFRON, Teresę Hernik.

- Jednym z najważniejszych elementów upowszechniania wiedzy było przygotowanie narzędzia, by móc pokazać, jak powinno wyglądać dostosowane miejsce pracy - tłumaczyła prezes PFRON. - Nie wszyscy pracodawcy mają wyobraźnię techniczną i czasami trzeba w prosty sposób wytłumaczyć, jak to zrobić, ile to kosztuje i dlaczego warto. Jako była dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych i obecna prezes Zarządu PFRON mogę stwierdzić, że jest to kluczowy projekt, który w perspektywie pomoże nam uzyskać efekt zwiększenia zatrudnienia osób z niepełnosprawnością nie tylko na rynku chronionym, ale i otwartym, a także w urzędach państwowych i samorządowych.

Zdaniem Teresy Hernik to właśnie obecność pracowników z niepełnosprawnością w urzędach państwowych jest kluczowa, jeśli chodzi o ich integrację społeczną.

- W zeszłym roku BON przeprowadziło bardzo wiele szkoleń dla osób, które decydują o zatrudnieniu w instytucjach publicznych. Blisko 1500 osób zostało przeszkolonych w oparciu o efekty naszego projektu po to, by złamać te bariery, które tkwią w umysłach ludzi – podkreśliła prezes PFRON.

Więcej o ramowych wytycznych na stronie projektu.