Polacy będą mogli skarżyć się do Komitetu ONZ? Ministra złożyła ważną deklarację

Zgłoszenia skargi na swój kraj do Komitetu Praw Osób Niepełnosprawnych przy ONZ – taką możliwość przewiduje protokół fakultatywny do Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami. Choć Polska ratyfikowała Konwencję już w 2012 roku, to protokołu jeszcze nie podpisano. Teraz może się to zmienić.

Pismo w tej sprawie skierował do Ministry Agnieszki Dziemianowicz-Bąk Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Marcin Wiącek .W swoim piśmie prof. Wiącek podkreślił, że ratyfikacja protokołu fakultatywnego może być istotnym czynnikiem motywacyjnym, by weryfikować i zmieniać polskie ustawodawstwo – tak, aby jak najpełniej odzwierciedlało postanowienia Konwencji. A ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego nie tworzy po stronie państwa nowych zobowiązań.

Polacy już się skarżą

Rzecznik wskazuje też, że pomimo niepodpisania protokołu, dotychczas Komitet ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami rozpoznał 81 zawiadomień z Polski, z czego 45 uznał za uzasadnione, 19 za niedopuszczalne, a w przypadku 12 nie podjął dalszych działań z powodów formalnych.

- Można zatem wnioskować, że skala postępowań prowadzonych przez Komitet nie jest duża – zaznacza Rzecznik Praw Obywatelskich.

Ochrona praw

O ratyfikacje zabiegał też jego poprzednik, Adam Bodnar.

- Ważne jest, aby doprowadzić w Polsce do ratyfikacji tego protokołu, jeżeli chodzi o ochronę praw osób z niepełnosprawnościami – mówił ówczesny Rzecznik Praw Obywatelskich podczas debaty, która odbyła się w jego siedzibie 6 września 2016 r. – Nie tyle powinniśmy myśleć o naprawie sytuacji różnych grup, które są dyskryminowane, ale także powinniśmy myśleć o stworzeniu odpowiednich i skutecznych mechanizmów prawnych do oceniania odpowiedzialności w przypadku dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.

Protokół ratyfikowało niemal 100 państw. Na 27 państw członkowskich UE tylko Polska i Holandia nie podjęły kroków w tym celu. Może to mieć negatywny wpływ na decyzję co do związania się Protokołem przez całą Unię. Ratyfikacja Protokołu jest jedną z rekomendacji Komitetu ONZ z 2018 r. 

Zgoła odmienne podejście

W odpowiedzi na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z grudnia 2024 dotyczące protokołu fakultatywnego, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej złożyła ważną deklarację.

- Pragnę potwierdzić gotowość oraz chęć podjęcia działań zmierzających do podpisania i ratyfikacji protokołu – odpowiedziała na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk - Dotychczasowe stanowisko Polski dotyczące możliwości ratyfikacji tego protokołu jest obecnie poddawane analizie, w celu jego ewentualnej rewizji. Możliwa rewizja stanowiska wynika z faktu, że obecnie w znacznie większym stopniu niż w roku 2012, gdy Polska ratyfikowała Konwencję, znany jest przebieg postępowań skargowych przed Komitetem do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych. Jednocześnie fakt ten spotyka się ze zgoła odmiennym niż poprzednie dwa rządy, podejściem obecnego rządu do poszanowania praw człowieka oraz instytucji prawa międzynarodowego – podkreśliła Ministra Rodziny.

Polska, Holandia i Białoruś

Ministra zauważyła też, że spośród krajów członkowskich UE tylko dwa państwa – Polska i Holandia – nie podjęły jeszcze kroków w celu podpisania i ratyfikacji protokołu. W ostatnim czasie, w roku 2021 protokół został ratyfikowany przez Czechy, zaś w roku 2024 – przez Irlandię, a jednym z ostatnich państw w Europie, które do tej pory nie podpisało, ani nie ratyfikowało protokołu jest Białoruś.

- Pragnę potwierdzić gotowość oraz chęć podjęcia działań zmierzających do podpisania i ratyfikacji wspomnianego protokołu. Równocześnie zapewniam, że kwestia realizacji praw osób z niepełnosprawnościami, w tym proceduralnych gwarancji ich realizacji, jest przedmiotem stałej uwagi mojej oraz Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych -zapewniła w swojej odpowiedzi na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Nowe narzędzie wdrażania Konwencji

- Z satysfakcją przyjąłem deklarację Ministry Rodziny o podjęciu kroków w kierunku ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego do Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami – komentuje deklarację Agnieszki Dziemianowicz-Bąk dr Krzysztof Kurowski, przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami -  Umożliwi to składanie przez każdą osobę z niepełnosprawnością skarg do Komitetu ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami. Będzie to nowe narzędzie służące wdrażaniu Konwencji. Dzięki temu każdy z nas będzie miał bezpośrednią możliwość rozliczania państwa z tego, jak realizuje jego prawa jako osoby z niepełnosprawnością – zaznaczył przewodniczący PFON.