Jak się skutecznie odwoływać

Może się zdarzyć, że otrzymamy urzędową decyzję, z którą się nie zgadzamy lub która jest według nas błędna. W większości przypadków przysługuje nam wówczas prawo do odwołania się od niej. Jak to zrobić skutecznie? Podpowiadamy w naszym poradniku.

Odwołanie jest jednym z etapów postępowania administracyjnego, przewidzianym w ustawie. Poprzedza ono wstąpienie na drogę sądową i, w większości przypadków, nie wymaga specjalistycznej wiedzy prawniczej.

Składanie odwołań jest bezpłatne. Wymaga jedynie przygotowania odpowiedniego pisma. Nie jest wymagany żaden specjalistyczny dokument, ale musi on być poprawny pod względem formalnym, tzn. urzędnik musi dowiedzieć się z niego, kto i w jakiej sprawie się do niego zwraca. W odwołaniu powinny zatem znaleźć się następujące elementy:

• nasze dane personalne oraz adresowe (można też podać numer telefonu; ułatwi to urzędnikowi skontaktowanie się z nami, jeżeli jakaś kwestia będzie wymagała dodatkowych wyjaśnień),
• dane urzędu, do którego się zwracamy, oraz dane urzędu, za pośrednictwem którego się zwracamy,
• numer lub nazwę sprawy („odwołanie od decyzji nr X z dnia Y”),
• treść odwołania, czyli co chcemy osiągnąć (ewentualnie dlaczego),
• nasz podpis.

Pismo musi być czytelne, logiczne, możliwie jasno sformułowane. Więcej praktycznych wskazówek dotyczących formułowania odwołań znaleźć można w naszym artykule.

Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji (art. 128 Kodeksu postępowania administracyjnego). Jeżeli nie zgadzamy się z którąś konkretną częścią decyzji i/ lub mamy argumenty na poparcie, warto je przedstawić w odwołaniu. Odwołanie od urzędowej decyzji jest oficjalnym pismem, dlatego nie warto wdawać się w dygresje ani dawać upustu emocjom.

Akty prawne

Podstawowym dokumentem, regulującym postępowanie organów administracji publicznej, jest Kodeks postępowania administracyjnego. Uchwalony w 1960 roku, jest regularnie aktualizowany. Najnowszą jego wersję pobrać można z Internetowego Systemu Aktów Prawnych. Kodeks określa sposób postępowania m.in. przy ubieganiu się o dodatki mieszkaniowe, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia rodzinne.

Kodeks stanowi, że każda decyzja administracyjna powinna zawierać informację, czy i w jakim trybie przysługuje od niej odwołanie (rozdz. 7, art. 107, par. 1 Kodeksu). Oznacza to, że jeżeli chcemy się odwołać, „instrukcję postępowania” znajdziemy bezpośrednio w decyzji. Odwołać się możemy od decyzji w całości lub tylko jej części.

Odwołaniom poświęcony jest cały rozdział 10 w dziale II Kodeksu Postępowania Administracyjnego.

Orzeczenia o niepełnosprawności wydawane są natomiast na podstawie Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Postępowanie orzecznicze jest zespołowe i dwuinstancyjne.

Oznacza to, że w przypadku, gdy nie zgadzamy się z treścią orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności, odwołanie składamy do wyższej instancji za pośrednictwem niższej, czyli pismo odwoławcze adresujemy do wojewódzkiego zespołu orzekającego, ale składamy je w zespole powiatowym.

Jeżeli nie zgodzimy się z decyzją zespołu wojewódzkiego, kolejne odwołanie składamy do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, za pośrednictwem zespołu wojewódzkiego, który wydał niesatysfakcjonujące nas orzeczenie.

Terminy

Przede wszystkim należy bardzo dokładnie przeczytać samą decyzję, jej uzasadnienie oraz pouczenie. Tam bowiem znajdują się wszystkie wytyczne, jak i do kiedy można składać odwołania.

Zwyczajowo czas na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia lub ustnego ogłoszenia decyzji (liczone od dnia następnego po dniu, w którym dostarczono decyzję). Jednak w poszczególnych przypadkach może to wyglądać różnie, np. petent ma 30 dni na wniesienie odwołania od decyzji wojewódzkiego zespołu do sądu, liczone od dnia doręczenia decyzji. Podkreślamy zatem ponownie, aby bardzo dokładnie przeczytać to, co napisano w decyzji i pouczeniu.

Terminu odwołania należy bezwzględnie pilnować. Jeśli termin minął, można go przywrócić jedynie w szczególnych przypadkach, które zaistniały bez naszej winy, jak nagła hospitalizacja, śmierć członka rodziny. Najlepiej, aby były one możliwe do udokumentowania (wypis ze szpitala, akt zgonu itp.). W ciągu siedmiu dni od ustania przyczyny, która uniemożliwiła nam wniesienie odwołania, należy wnieść do urzędu prośbę o przywrócenie terminu. Odwołanie należy złożyć jednocześnie z tą prośbą. Nie czekamy na decyzję urzędu o przywróceniu lub nieprzywróceniu terminu.

Decyzja nie zostanie wcielona w życie do dnia, kiedy upływa termin na złożenie odwołania. Jeżeli odwołanie zostanie złożone w terminie, wykonanie decyzji zostaje wstrzymane. Wyjątkiem są sytuacje, gdy decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności lub decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy (art. 130 Kodeksu).

Właściwy urząd ma siedem dni na przekazanie naszego odwołania wyższej instancji.

Jak składać odwołanie?

Generalną zasadą składania wszelkich pism urzędowych jest zachowanie dowodu ich złożenia. Odwołanie możemy zatem:

• złożyć osobiście w odpowiedniej kancelarii urzędu – potwierdzenie (pieczątka i/ lub podpis osoby przyjmującej) przyjmujemy najlepiej na kopii naszego pisma,
• wysłać pocztą – listem poleconym, najlepiej za potwierdzeniem odbioru (potwierdzenie nadania najlepiej przechować do zakończenia sprawy),
• wysłać pocztą elektroniczną na skrzynkę podawczą urzędu – dowodem złożenia jest wówczas automatyczny e-mail zwrotny z urzędu lub nasza oryginalna wiadomość, którą znajdziemy w folderze „wysłane”,
• złożyć w polskim urzędzie konsularnym,
• złożyć w administracji zakładu karnego (dotyczy osób pozbawionych wolności),
• nadać przez żołnierza polskiej jednostki wojskowej lub kapitana statku (dotyczy szczególnych sytuacji) – w każdym z tych przypadków prosimy o potwierdzenie nadania pisma; może to być nawet odręcznie napisana notatka wraz z podpisem osoby zaświadczającej przyjęcie.

Odwołanie od decyzji ZUS

Nie zawsze możliwe jest odwołanie się od decyzji urzędniczej w zwykłym trybie postępowania administracyjnego, jak przedstawiony powyżej. Niektóre przypadki są bardziej skomplikowane i wymagają zastosowania specjalnych procedur, które umożliwiają skierowanie sprawy na drogę sądowo-administracyjną.

Odwołanie nie przysługuje np. od decyzji o wydaniu orzeczeń o wskazaniach do ulg i uprawnień (art. 5a p. 4 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Jeszcze inaczej wygląda kwestia odwołań od decyzji ZUS-u, jeśli chodzi o przyznanie renty w trybie zwykłym. W tym przypadku stosujemy przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Wzór takiego przykładowego odwołania od decyzji ZUS przygotował adwokat Grzegorz Jaroszczyk, specjalista prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (plik DOC, 29 KB).