Prezes PFRON: Nie zrobię rewolucji

Rozmowa z nowym Prezesem PFRON, dr Wojciechem Skibą

Filip Miłuński:
- Od jak dawna zajmuje się Pan tematyką niepełnosprawności?

Wojciech Skiba:
- PFRON nie jest dla mnie nowym miejscem. Pracowałem tu już w latach 1999 – 2002, między innymi jako zastępca dyrektora Wydziału Zadań Ustawowych, Badań i Analiz. Moje ostatnie miejsce pracy to Uniwersytet Wrocławski, a konkretniej Instytut Socjologii. Jako pracownik naukowy zajmowałem się tam przede wszystkim tematyką rozwiązywania problemów społecznych, w tym także osób niepełnosprawnych.

F.M.:
- Czy zajął Pan to stanowisko aby przeprowadzić restrukturyzację PFRON?

W.S.:
- Nie planuję żadnej rewolucji. Każda instytucja musi mieć zapewnioną ciągłość, aby mogła sprawnie funkcjonować. Ciągłość nie oznacza oczywiście braku zmian. Te zmiany będą, ale podstawowym ich kryterium będzie racjonalność organizacyjna i ekonomiczna, a nie kaprys. Każda decyzja musi być dokładnie przemyślana.

F.M.:
- Jakie są pańskie pierwsze decyzje jako Prezesa Funduszu?

W.S.:
- Podjąłem decyzję o przeprowadzeniu audytu zewnętrznego w PFRON-ie w kilku krytycznych obszarach: wypłacanie dofinansowań, realizacji programów celowych i zarządzania kadrami. Reforma sposobu zarządzania kadrami jest w PFRON-ie konieczna. Musimy wprowadzić podstawowe instrumenty, takie jak: opisy i wartościowanie stanowisk pracy, a także wskaźnikowanie różnych kategorii zadań wykonywanych przez pracowników. To pozwoli na wprowadzenie jasnych zasad rozliczania pracowników i ich nagradzania. Te audyty powinny zakończyć się w przeciągu dwóch, trzech miesięcy.

PFRON działa w sferze budżetowej więc podwyżki płac są ściśle limitowane. Naszym problemem są więc kadry. Część najlepszych pracowników ucieka nam do biznesu, a my musimy na ich miejsce szukać zastępstwa. Natomiast przeszkolenie nowego pracownika trwa ok. 3 miesiące. To wszystko jest sporą trudnością w funkcjonowaniu Funduszu.

F.M.:
- Jaki ma Pan pomysł na usprawnienie systemu SODiR?

W.S.:
- Jeśli chodzi o SODiR to ciągle usprawniamy system. Ten problem musimy rozbić na dwie składowe. Funkcjonowanie systemu w odniesieniu do pracodawców przebiega w 99% przypadków bez zastrzeżeń. Problem zaistniał przy wypłatach dofinansowań dla osób niepełnosprawnych prowadzących własną działalność gospodarczą. Dokumenty wyjaśniające sposób wypełniania druków urzędowych okazały się zbyt trudne. W tej sprawie interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich. Procedura została uproszczona i będzie w najbliższym czasie wdrażana. Niezależnie podjęliśmy inne działania – uruchomiliśmy call-center, wzmocniliśmy punkty informacyjne w naszych oddziałach wojewódzkich oraz przygotowaliśmy specjalną instrukcję: „Krok po kroku”.

F.M.:
- Polska zamyka ranking europejski w kwestii poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Co planuje Pan zrobić, aby wesprzeć ich aktywizację zawodową?

W.S.:
- Na wniosek Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Ministra Jarosława Dudy, podjęliśmy intensywne działania nad programem aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, zwłaszcza tych ze znaczną i umiarkowaną niepełnosprawnością.

Programy będą oparte na sprawdzonych wzorach brytyjskich. Będą adresowane przede wszystkim do organizacji pozarządowych, ale również do podmiotów biznesowych. Ich głównym celem będzie wypracowanie modelowych ścieżek wprowadzania pracownika na rynek pracy. Począwszy od jego zidentyfikowania w środowisku, bo osoby wykluczone społecznie, niezależnie od tego czy chodzi o długotrwale bezrobotnych, czy osoby niepełnosprawne, są zwykle ukryte. Działa tu tez tzw. syndrom wyuczonej bezradności. Osoby te nie wierzą w możliwość zmiany i podjęcia pracy. Dlatego chcemy zapewnić im również odpowiednie wsparcie psychologiczne i szkolenia, pomóc w znalezieniu zatrudnienia.

Bardzo ważne jest również pilotowanie osoby niepełnosprawnej, która już podjęła pracę, tak aby jej nie straciła. W przepisach pojawi się zapis że część dotacji pracodawca otrzyma nie w momencie zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, a dopiero po upływie pół roku. W ten sposób chcemy wyeliminować pozorne zatrudnienie i zjawisko wielokrotnej aktywizacji zawodowej tych samych osób. Pilotaż programu odbędzie się w tym roku, a pełną parą program ruszy od początku przyszłego roku.

F.M.:
- Czy PFRON będzie wspierał wprowadzenie w Polsce Ustawy Antydyskryminacyjnej? Czy Pańskim zdaniem powinna powstać jedna ustawa zakazująca dyskryminacji wszystkich grup wykluczonych, czy też oprócz niej konieczna jest również ustawa dotycząca tylko osób z niepełnosprawnością?

W.S.:
- Jeśli chodzi o Ustawę Antydyskryminacyjną PFRON nie może zajmować żadnego oficjalnego stanowiska i występować jako strona. Byłoby to przekroczeniem naszych uprawnień. Natomiast prywatnie mogę powiedzieć że rozbudowane zapisy jakie znajdują się w projekcie „Ustawy o wyrównywaniu szans osób z niepełnosprawnością” trudno byłoby wtłoczyć w szerokie ramy jednej Ustawy Antydyskryminacyjnej. Podzielam więc opinię większości środowiska, że powinna powstać osobna ustawa dotycząca wyłącznie osób niepełnosprawnych. Na pewno będę wspierał wszelkie przepisy prowadzące do zniesienia przejawów dyskryminacji w naszym życiu publicznym. 

F.M.:
- Czy planuje Pan zmiany lub likwidację części programów celowych PFRONU? Wiele z nich wzbudza kontrowersje. Jako przykład może tu posłużyć program „Sprawny Dojazd”.

W.S.:
- Program „Sprawny dojazd” jest faktycznie kontrowersyjny. Dotarły do mnie informacje o próbach oszustwa. Zdarza się że jakaś rodzina „poszukuje” niepełnosprawnego, aby zakupić sobie taniej samochód wyłudzając środki z PFRON. Z drugiej strony istnieją obiektywne powody, aby taki program funkcjonował. Na terenach wiejskich często głównym powodem niepodejmowania zatrudnienia jest właśnie brak możliwości dojazdu do miejsca pracy. Ten program, tak jak inne, wymaga doskonalenia. Konkretne rozwiązania zaproponuję po ewaluacji, która już się rozpoczęła. Generalna tendencja dotyczącą programów celowych PFRON będzie taka, że położymy szczególny nacisk na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych, zwłaszcza tych długotrwale bezrobotnych.

F.M.:
- Dziękuję za rozmowę