Na wszelki wypadek

Dzięki rozwojowi nowych technologii pojęcie „świadczenia pracy" rozszerzyło się. Coraz częściej wykonujemy pracę dla określonej firmy, nie tylko w jej siedzibie, ale w innych miastach, w domu, środkach komunikacji, w Polsce i poza jej granicami. Żyjemy szybko, z trudem oddzielając sprawy zawodowe od prywatnych, nie wiedząc, czy uraz, który nam się przydarzył, jest wypadkiem przy pracy, czy już nie?

DEFINICJA - (na podstawie art. 3 ust. 1 Ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy] - wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodującą uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, tj. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia przełożonych, albo w czasie, gdy pracownik pozostawał do dyspozycji pracodawcy w drodze między jego siedzibą a miejscem świadczenia pracy.

Są trzy szczególne rodzaje wypadków przy pracy: śmiertelny - gdy zgon poszkodowanego nastąpił, w czasie maks. 6 miesięcy od dnia wypadku; zbiorowy - gdy w tym samym zdarzeniu urazom uległy co najmniej 2 osoby; ciężki - gdy jego efektem jest ciężkie uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszający podstawowe funkcje organizmu, choroba nieuleczalna, zagrażająca życiu, albo psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie, trwałe, oszpecenie lub zdeformowanie ciała.

„ZŁAMANIE SZYFRU"
- Zdarzenie jest nagłe, gdy jego czas nie przekracza 1 dniówki roboczej (od rozpoczęcia do zakończenia pracy).Nagły jest wypadek, gdy maszyna ucina palce, ale też nagły jest zawał, nawet gdy trwa kilka godzin. Nagły może być też uraz, którego skutki ujawniają się po tygodniu, miesiącu czy latach. Ważne, ile trwało dane zdarzenie.

O przyczynie zewnętrznej (a istnieje ich spory zbiór), mówi się wtedy, gdy uraz został wywołany czynnikiem zewnętrznym: materialnym np. przez urządzenie (pojazd też), spadający segregator, zderzenie z podłogą; ludzkim, np. agresja klienta, stres wywołany nieporozumieniem z szefem; i organizacyjnym, np. brak badań lekarskich, niewłaściwie szkolenie bhp.
Przyczyna zewnętrzna może wystąpić obok wewnętrznej, czyli tkwiącej w organizmie poszkodowanego, np. choroba wieńcowa - o której pracownik może dowiedzieć się podczas wypadku, gdy stres lub uraz pogorszyły stan chorobowy - co trzeba koniecznie udowodnić!

Z urazem mamy do czynienia wówczas, gdy na skutek czynnika zewnętrznego doszło do uszkodzenia tkanek lub narządów ciała. Wypadek może wiązać się z pracą: czasowo (w godzinach pracy), miejscowo (w siedzibie pracodawcy, w lokalu do niego należącym, wynajmowanym etc.) lub funkcjonalnie (czynnością na rzecz pracodawcy - niezależnie od czasu i miejsca). Jeśli np. jesz obiad z klientem firmy poza biurem, to nadal jesteś w pracy; ale jeśli jesz obiad sam, a przerwa na posiłek nie jest wliczona do czasu pracy, to nawet gdy jesteś w firmowej stołówce - nie jesteś w pracy.

Zdarzenie nie ma związku z pracą, gdy w czasie na nią przeznaczonym pracownik wykonuje takie czynności, które nie wynikają z zatrudnienia lub są z nim sprzeczne.

WYPADEK i co dalej, czyli PROCEDURA POWYPADKOWA:

1) Uwaga! Najszybciej, jak się da, poszkodowany (sam albo przez członka rodziny, innego pracownika, który widział zdarzenie) zgłasza wypadek - najlepiej zrobić to pisemnie (!), choć nie ma takiego wymogu formalnego - swojemu pracodawcy (podmiotowi, na rzecz którego wykonywał pracę).

2) Pracodawca udziela pierwszej pomocy ofiarom i zabezpiecza miejsce wypadku do czasu jego oględzin i finalnego ustalenia przyczyn zdarzenia. Zmiany są możliwe tylko wtedy, gdy trzeba ratować ludzi lub mienie albo zapobiec innemu niebezpieczeństwu.
3) Bez względu na swoją opinię, co do statusu zdarzenia, pracodawca niezwłocznie powołuje (i pokrywa koszty działalności) zespół powypadkowy, który bada okoliczności i przyczyny zdarzenia, zwłaszcza czy miało ono związek z pracą.

4) Również niezwłocznie pracodawca informuje właściwy inspektorat Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) oraz prokuratora o wypadku ciężkim, śmiertelnym lub zbiorowym.

5) W ciągu 14 dni od daty zgłoszenia wypadku zespół powypadkowy sporządza w 3 egzemplarzach (dla pracodawcy, poszkodowanego lub jego rodziny, dla ZUS): w przypadku pracownika -protokół powypadkowy,
a dla poszkodowanych świadczących pracę na innej podstawie albo takich, którzy ulegli wypadkowi w drodze do/z pracy - kartę wypadku.

6) Poszkodowany jest zapoznawany z protokołemprzed jego zatwierdzeniem i może zgłosić zastrzeżenia.

7) Jeśli są zastrzeżenia, sporządza się nowy protokół.

8) Pracodawca odnotowuje wypadek w prowadzonym obowiązkowo rejestrze wypadków przy pracy.

ŚWIADCZENIA z ubezpieczenia społecznego, dla ofiar wypadków przy pracy, wypłacane przez ZUS:

- zasiłek chorobowy,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- zasiłek wyrównawczy,
- jednorazowe odszkodowanie,
- renta z tytułu niezdolności do pracy (w tym renta szkoleniowa),
- renta rodzinna,
- dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,
- dodatek pielęgnacyjny,
- pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.

Uwaga! Świadczenia te nie przysługują, jeśli zostanie udowodnione, że przyczyną wypadku było umyślne lub powstałe wskutek rażącego niedbalstwa naruszenie przepisów dot. ochrony życia i zdrowia, lub gdy poszkodowany, będąc pod wpływem alkoholu, narkotyków czy substancji psychotropowych przyczynił się znacznie do spowodowania tego wypadku.

JEŚLI DO WYPADKU DOSZŁO Z WINY PRACODAWCY! - i zostanie to udowodnione - możesz domagać się od niego odszkodowania, na podstawie odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego. 

Tekst powstał przy współpracy Stowarzyszenia „Zdrowa Praca", tek: 022 428 18 18, e-mail: zdrowapraca@zdrowapraca.org, oraz na podstawie informacji ze stron www.pip.gov.pl i www.zus.pl.

Artykuł powstał w ramach projektu "Integracja - Praca. Wydawnicza kampania informacyjno-promocyjna"
współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich.