W trosce o pacjenta

Dodatkowe zagrożenia: skolioza i lordoza

„Wózkowicz” spędza większość dnia w pozycji siedzącej, co obciąża kręgosłup. Wielu cierpi na jedno ze schorzeń kręgosłupa – skoliozę, lordozę lub kifozę (wygięcia i skrzywienia kręgosłupa) i jeśli nie będą one odpowiednio korygowane, deformacja kręgosłupa będzie się pogłębiać. Dlatego tak ważne jest odpowiednie oparcie utrzymujące prawidłową postawę ciała. Zapewnia ona nie tylko optymalną stabilność, najlepsze ułożenie narządów wewnętrznych, lecz także pozwala wkładać niewielki wysiłek mięśniowy w utrzymanie się w pionie. Zagwarantuje ją tylko wózek z prawidłowym podparciem na trzech powierzchniach: pośladków, pleców oraz nóg. Kluczową w tym rolę odgrywa położenie miednicy, które decyduje o należytej pozycji głowy, tułowia i nóg.

Jednym z ciekawszych urządzeń jest elastyczne oparcie ortopedyczne TARTA – modułowy system oparcia zaprojektowany w celu wsparcia i poprawy postawy osoby siedzącej na wózku, zapewnienia stabilizacji miednicy, tułowia i dobrego podparcia lędźwiowego. Ortezę TARTA montuje się do ramy wózka, zamiast oparcia. Budową przypomina ludzki szkielet w odcinku piersiowym, z kręgami złączonymi rdzeniem i żebrami obejmującymi tułów. Za wzornictwo, wygląd i jakość wykonania TARTA otrzymała prestiżową międzynarodową nagrodę Reddot Design Award. Każdą część ortezy można dopasować do indywidualnych potrzeb, z regulacją każdego kręgu w zakresie 10° i kąta nachylenia. Żebra ortezy są wykonane z lekkiego aluminium, które można naginać z milimetrową dokładnością. Wyłącznym dystrybutorem oparcia jest w naszym kraju Vermeiren Polska.

Koszt oparcia ortopedycznego TARTA to 5 tys. zł, i nie jest ono, niestety, refundowane przez NFZ. W swojej kategorii nie ma jednak konkurencji.

Pasy stabilizacyjne

Inne rozwiązania, jakie oferuje firma Vermeiren, to system Neo-Flex do stabilizacji miednicy oraz stabilizacji tułowia – oba wykorzystują wysokiej klasy pasy stabilizacyjne. Pas „U75 NEO – pas biodrowo-udowy 4-punktowy” zapewnia właściwe ułożenie miednicy na wózku, zapobiegając jej odchylaniu i skręcaniu, co jest główną przyczyną powstających deformacji kręgosłupa u wielu osób poruszających się na wózku. Ten pas polecany jest szczególnie osobom ze zbyt zgiętym stawem biodrowym, mającym słabe mięśnie brzucha oraz lordozę. „Pas U76 NEO-pas biodrowo-udowy 2-punktowy” koryguje natomiast postawę osoby z odchyleniem miednicy do tyłu, zabezpieczając użytkownika przed wysuwaniem się z niego.

Dla wózkowiczów z kifozą kręgosłupa, potrzebujących lepszej stabilizacji tułowia i ramion, przydatny będzie „Pas U78”, który wycofa ich ramiona i dzięki temu pobudzi użytkowników do lepszego oddychania.

Osoby z lordozą, pragnące ją zmniejszyć i poprawić swoją zdolność oddechową, powinny korzystać z „Kamizelki U74”, natomiast osoby ze skoliozą potrzebujące ustabilizowania i utrzymania tułowia w pozycji pionowej – z „Pasa U78”. (Więcej informacji na ten temat można znaleźć w zakładce „Akademia Vermeiren”, www.vermeiren.pl).

Odpowiedzialność lekarzy

Osoba po udarze mózgu i jej rodzina powinny zwrócić szczególną uwagę na to, jaki wózek wypisuje lekarz w karcie zaopatrzenia ortopedycznego. Niestety, wielu lekarzy z przyzwyczajenia zaopatruje pacjentów w prosty, standardowy i tani „Wózek inwalidzki ręczny” (z kodu zaopatrzenia NFZ P127), którego limit refundacji wynosi tylko 600 zł. To prosty model przeznaczony do przewożenia pacjentów. Osoby, które mają sprawne ręce na tyle, że mogą samodzielnie wprawiać wózek w ruch, powinny dostawać karty zaopatrzenia z kodem P129 na wózek lekki dla osób samodzielnie poruszających się na wózku. Na początku 2014 roku został zniesiony zapis dla osób czynnych zawodowo. Ministerstwo Zdrowia świadomie usunęło ten zapis, aby udostępnić taki wózek wszystkim tym, którzy mogą samodzielnie poruszać się na wózku, bez względu na wiek. A tymczasem połowie takich osób wystawia się karty zaopatrzenia na wózek standardowy – tzw. transportowy, wliczając w to osoby po amputacji kończyn, które od pasa w górę są w pełni sprawne.

Osoby po udarze mózgu z paraliżem jednostronnym czy osoby z porażeniami trój- i czterokończynowymi mają prawo do „Wózka inwalidzkiego specjalnego” (z kodu zaopatrzenia P130), z refundacją 3 tys. zł. W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, które weszło w życie w 2014 roku, wprowadzono kryteria schorzeń i niepełnosprawności przy wypisywaniu zlecenia na wózek o danym kodzie. Lekarz musi się nimi kierować. W przeszłości, gdy wypisał pacjentowi wózek prosty – choć powinien on otrzymać wózek aktywny (kod P129) lub specjalny (kod P130) – pacjent nie miał możliwości odwołania się. Obecnie, gdy lekarz zleci np. osobie po porażeniu i przy niedowładach trój- lub czterokończynowych lub dwukończynowych jednostronnych wózek z kodu P127 zamiast P130, pacjent ma podstawę, aby wskazać błąd lekarza. Jeśli natomiast z powodu użytkowania niewłaściwego wózka, który wypisał lekarz, pacjentowi pogorszy się stan zdrowia lub dojdzie do wypadku, poszkodowany może dochodzić swoich praw przed sądem, wskazując na błąd lekarski.

Refundacje, czyli „Po co panu lepszy wózek?”

Refundacja specjalnego wózka inwalidzkiego z kodu P130 jest obecnie najwyższą kwotowo refundacją NFZ dotyczącą wszystkich wózków inwalidzkich dla pacjentów z niepełnosprawnością. Korzystają z niej zwykle osoby z porażeniami trój- i czterokończynowymi, niedowładami i poważnymi schorzeniami, potrzebujące wózka elektrycznego, gdyż tylko taki umożliwi im podjęcie aktywności i wyjście z domu. Niestety, wielu lekarzy nagminnie wypisuje im zlecenia zaopatrzenia w wózek za 600 zł (z kodu P127), i robią to jedynie... z powodu utrwalonego nawyku. Niektórzy lekarze, widząc ciężko poszkodowanych pacjentów, zadają im pytanie: „Po co panu lepszy wózek?” i wypisują prosty model, skazując ludzi na pozostawanie w marazmie przez najbliższe lata. Jest to sprzeczne nie tylko z założeniami rehabilitacji, która nastawiona jest na jak największą aktywizację pacjenta, lecz także z duchem całego systemu wspierania i aktywizacji osób z niepełnosprawnością w Polsce.