Dyscypliny Rio 2016: pływanie

05.09.2016

Autor: Adrian Lipiński, fot. Robert Szaj

Pływak po amputacji połowy ręki płynie w basenie

Pływanie zadebiutowało już na pierwszych Igrzyskach Paraolimpijskich w 1960 r. Rywalizowano wówczas 62 konkurencjach. Obsada była dość słaba, w żadnej konkurencji nie było więcej niż trzech zawodników. Dziś jest zupełnie inaczej.

Program pływacki w 1976 r. wzrósł do 146 konkurencji, zaś osiem lat później rozdano 345 kompletów medali. Od Barcelony'92 pływacy rywalizują według kategorii niepełnosprawności i od tamtej pory liczba konkurencji waha się w granicach 140-160. W Londynie rywalizowano o 148 złotych medali, zaś w Rio do zdobycia będzie o cztery tytuły więcej.

Zasady pływania osób z niepełnosprawnością

Zawodnicy z niepełnosprawnością walczą w tych samych konkurencjach, co pełnosprawni sportowcy, czyli w stylach: dowolnym, grzbietowym, klasycznym, motylkowym i zmiennym. Miejscem rywalizacji jet basen olimpijski o długości 50 metrów.

W zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności, zawodnicy startują z słupków startowych lub bezpośrednio z wody. W przypadku zawodników niewidomych dozwolony jest udział w zawodach asystentów, którzy ostrzegają przed zbliżaniem się do końca basenu.

W programie Igrzysk Paraolimpijskich przewidziane są również sztafety 4x100 m st. dowolnym oraz 4x100 m st. zmiennym pań i panów, a także 4x50 m st. dowolnym panów. Aby rywalizacja była wyrównana, określono sumę punktów dla konkurencji na dystansie dwóch basenów na 34 pkt., a na długości jednego basenu – 20 pkt. Cyfra przy danej kategorii niepełnosprawności daje liczbę punktów, np. S6 daje „sześć oczek”. Suma czterech punktów wystawianych zawodniczek lub zawodników nie może przekraczać wyznaczonej liczby.

Kategorie niepełnosprawności w pływaniu

Przede wszystkim, kod literowy: S, SB lub SM określa styl pływania:

S to styl dowolny, motylkowy, grzbietowy,
SB to styl klasyczny,
SM to styl zmienny.

Liczby od 1 do 14 wskazują rodzaj i stopień niepełnosprawności.

Zawodnik z niepełnosprawnością ruchową może mieć przydzielone różne klasy startowe w różnych stylach, zaś zawodnicy z niepełnosprawnością wzrokową posiadają zawsze tę samą klasę.

S1 / SB1 – klasa przeznaczona dla sportowców ze znaczną utratą siły mięśni i kontroli w nogach, ramionach i dłoniach. Niektórzy zawodnicy mają także ograniczoną kontrolę tułowia. Może to być np. spowodowane tetraplegią.
S2 / SB1 – zawodnicy pływają, używając przede wszystkim ramion. Funkcje ich dłoni, tułowia i nóg są ograniczone z powodu np. tetraplegii lub problemów z koordynacją.
S3 / SB2 – zawodnicy po amputacjach ramion i nóg. Pływacy używający ramion, ale bez odpowiednio pracujących nóg i tułowia. Pływacy ze znacznymi problemami z koordynacją we wszystkich kończynach.
S4 / SB3 – zawodnicy używający ramion i z funkcjonującymi dłońmi, ale nieużywający torsu i nóg do pływania. Pływacy po amputacji trzech kończyn.
S5 / SB4 – zawodnicy z niedoborem wzrostu i dodatkową niepełnosprawnością oraz zawodnicy z utratą kontroli nad jedną stroną ciała (hemiplegia) lub z paraplegią.
S6 / SB5 – zawodnicy z niedoborem wzrostu oraz zawodnicy z amputacją obu ramion lub umiarkowanymi zaburzeniami koordynacji po jednej stronie ciała.
S7 / SB6 – pływacy po amputacji jednej nogi i jednego ramienia po przeciwnych stronach ciała. Zawodnicy z paraliżem jednego ramienia i jednej nogi po tej samej stronie ciała. Pływacy z pełną kontrolą ramion i tułowia oraz częściową funkcją nóg.
S8 / SB7 – pływacy po amputacji jednego ramienia, znaczącym ograniczeniem zakresu ruchu w stawie biodrowym, kolanie i kostce.
S9 / SB8 – zawodnicy w tej klasie startowej mają np. ograniczenia w zakresie ruchu stawów jednej nogi lub amputacje obu nóg poniżej kolan.
S10 / SB9 – zawodnicy z minimalną niepełnosprawnością fizyczną, uprawniającą do udziału w zawodach pływania osób z niepełnosprawnością, np. utrata jednej dłoni lub ograniczony zakres ruchu stawu biodrowego.
S / SB11 – zawodnicy mają bardzo niską ostrość widzenia i/lub brak postrzegania światła.
S / SB12 – zawodnicy mają lepszą ostrość widzenia niż zawodnicy klasy S/SB11 i/lub pole widzenia ograniczone do mniej niż 5 stopni.
S / SB13 – zawodnicy mają najlepszą możliwą ostrość widzenia, która nadal uprawnia do udziału w zawodach pływania osób z niepełnosprawnością i/lub pole widzenia ograniczone do mniej niż 20 stopni.
S / SB 14 – zawodnicy z niepełnosprawnością intelektualną

Polskie sukcesy

Jak widać w tabeli poniżej, to w pływaniu biało-czerwoni najczęściej sięgali po medale. Wywalczyli ich łącznie aż 312, w tym 114 złotych! Niewątpliwie trudne jest porównanie dorobku medalowego z poszczególnych Igrzysk Paraolimpijskich w obliczu dynamicznie zmieniającego się programu tej konkurencji.

**Medale polskich pływaków na Igrzyskach Paraolimpijskich**
Rok	Złoto	Srebro	Brąz	Razem
Heidelberg 1972	11	10	2	23
Toronto 1976	12	15	9	36
Arnhem 1980	40	19	23	82
Nowy Jork/Stoke Mandeville 1984	27	17	8	52
Seul 1988	13	20	20	53
Barcelona 1992	1	4	2	7
Atlanta 1996	3	5	4	12
Sydney 2000	1	10	7	18
Ateny 2004	3	7	6	16
Pekin 2008	2	5	3	10
Londyn 2012	1	1	1	3
RAZEM	114	113	85	312

Na samych Igrzyskach w Arnhem (1980) Polacy zdobyli 82 krążki, jednak rozegranych zostało wówczas 345 konkurencji!

Lista multimedalistów jest naprawdę bogata i nie sposób przedstawić wszystkich. Warto jednak zwrócić uwagę na Arkadiusza Pawłowskiego, który w latach 1980-2000 wywalczył aż 18 medali, co daje mu 17. miejsce w tabeli wszech czasów tej dyscypliny!

Reprezentantka Polski płynie w basenie stylem motylkowym

Pływanie rozwija się niezwykle dynamicznie na całym świecie, w Londynie (2012) medale zdobyli przedstawiciele 33 państw, w tym Polski. Na najwyższym stopniu podium stanęła Joanna Mendak w klasie S12, a druga była Oliwia Jabłońska w kl. S10. Obie swoje medale wywalczyły na dystansie 100 m st. motylkowym. Brązowy krążek na 100 m st. klasycznym (SB8) zdobyła Paulina Woźniak.

Jak będzie w Rio?

Prawo startu w Brazylii wywalczyła ósemka Polaków – cztery panie: Karolina Hamer, Oliwia Jabłońska, Joanna Mendak i Paulina Woźniak oraz czterej panowie: Patryk Biskup, Jacek Czech, Kamil Rzetelski i Wojciech Makowski.

Pływanie w Rio to wielka niewiadoma. Nasza ósemka ma duże szanse na medale, jednak ostatnie Mistrzostwa Świata w Szkocji oraz Mistrzostwa Europy w Portugalii pokazały, że poziom sportowy poszedł mocno w górę. Największe szanse ma troje naszych zawodników.

Świetny występ na wspomnianym czempionacie Starego Kontynentu zaliczył Wojciech Makowski. Nasz pływak, startujący w kat. S11, sięgnął po złoto, bijąc Ukraińców Dmytro Zalewskiego i Wiktora Smyrnowa. Obaj uplasowali się przed nim na MŚ, gdzie Polak był trzeci. To właśnie między nimi oraz Jeremym McClurem z Australii powinna toczyć się walka o medal na 100 m st. grzbietowym.

Na medal (a może i medale) stać Oliwię Jabłońską. 19-latka bronić będzie srebra na 100 m st. motylkowym z Londynu. Niewątpliwie Polka ma groźne rywalki, jak np. Nowozelandka Sophie Pascoe. Polkę na krążek stać również na 400 m st. dowolnym, gdzie należy do światowej czołówki. Już na ME pokazała wysoką dyspozycję, nieznacznie przegrywając złoto i srebro, odpowiednio z Aurelie Rivard z Kanady i Elodie Lorandi z Francji. Trzy odwieczne rywalki ma szansę pogodzić Monique Murphy z Australii.

Niestety ME pokazały, że Joannie Mendak będzie ciężko o czwarty z kolei triumf na Igrzyskach Paraolimpijskich. Naszej zawodnicze w Funchal na drodze stanęły młodsze o dekadę rywalki z Uzbekistanu. Polka ma trzeci wynik na listach światowych w swojej klasie S13, jednak tuż za nią blisko są inne pływaczki. Niewątpliwie wyścig na 100 m motylkiem będzie bardzo emocjonujący dla naszych kibiców. Nasza zawodniczka swojej szansy będzie szukać również w st. dowolnym.

Czy wiesz, że...

Multimedalista Arkadiusz Pawłowski zdobywał złote medale na każdym pływackim dystansie! Polak ma w dorobku 18 medali, w tym 10 złotych, 3 srebrne i 5 brązowych.