Rehabilitacja - sprzęt dla osób niesłyszących i niedosłyszących

Przyczyną izolacji osób głuchych i niedosłyszących jest brak warunków sprzyjających ich rozwojowi. Brak słuchu nie musi jednak na nią skazywać, gdyż istnieje sprzęt ułatwiający codzienne funkcjonowanie osobom z niepełnosprawnością tego zmysłu.

Światłem i wibracją

Urządzenia wspomagające są dla osób niesłyszących i słabosłyszących szansą na przełamanie własnych ograniczeń oraz na rozwój. Umożliwiają dostęp do informacji, edukacji, telepracy i wielu usług, z których korzystają osoby pełnosprawne. W kontaktach międzyludzkich pozwalają na wymianę myśli, poznawanie i porozumiewanie się. Mówiąc wprost: zmniejszają bariery komunikacyjne, co pozwala im żyć wśród ludzi słyszących. Wielkie możliwości daje osobom niesłyszącym internet, a zwłaszcza poczta elektroniczna oraz telefon komórkowy, pozwalający komunikować się poprzez SMS-y. Działanie urządzeń przeznaczonych dla tej grupy odbiorców opiera się głównie na komunikatach świetlnych lub wibrujących.

Na zdjęciu aparat słuchowy. Fot.: arch. Oticon

Aparat słuchowy

Podstawowym urządzeniem wspomagającym komunikację u osób z niedosłuchem jest aparat słuchowy. Składa się z odbiornika (miniaturowego mikrofonu), układu elektronicznego przetwarzającego i wzmacniającego sygnał oraz nadajnika (miniaturowego głośnika). Aparaty słuchowe wyposażane są w coraz bardziej zaawansowaną cyfrową technologię z układami sztucznej inteligencji. Reagują na dźwiękowe zmiany otoczenia, aby użytkownik mógł optymalnie słyszeć swych rozmówców: na ulicy, mimo wiatru czy w pomieszczeniu. Niektóre aparaty oferują opcjonalne piloty umożliwiające regulację wzmocnienia i wybór odpowiedniego programu słuchania. Wybór najodpowiedniejszego aparatu zależy od rodzaju i głębokości niedosłuchu, a także budowy kanału słuchowego. Wyboru powinien dokonać specjalista laryngolog, który dopasuje najlepszy aparat.

Na zdjęciu implant ślimakowy. Fot.: arch. Medicus

Implant ślimakowy

Dla osób całkowicie niesłyszących lub niemal całkowicie niesłyszących, którym aparaty słuchowe już nie pomagają, przeznaczony jest implant ślimakowy. Wszczep ślimakowy zastępuje czynność uszkodzonego ucha wewnętrznego i w sztuczny sposób pozwala odbierać dźwięki. Nie przywraca jednak pełnego komfortu słyszenia. Zasada działania implantu ślimakowego polega na odpowiednim podrażnianiu nerwu słuchowego prądem o małym natężeniu. Implant przekazuje wrażenia dźwiękowe - nie drogą akustyczną, jak to jest w przypadku aparatów słuchowych - lecz drogą elektryczną. Lekarz ocenia, kto kwalifikuje się do wszczepienia implantu ślimakowego. Dobór odpowiedniego implantu opiera się na indywidualnej ocenie pacjenta, uwzględniającej rodzaj jego niedosłuchu, przyczynę i wiek. Pacjenci z wszczepionym implantem przechodzą jeszcze rehabilitację, podczas której rozwija się u nich zdolność wykrywania i identyfikowania dźwięków z otoczenia.

Na zdjęciu budzik. Fot.: arch. Medicus

Budzik

Dla osób niesłyszących i słabosłyszących stworzono specjalne budziki migające mocnym światłem oraz wibrujące. Dodatkowo wyposażone są w funkcję głośnego alarmu dźwiękowego. Budziki z alarmem wibracyjnym mają klips, który łatwo można przypiąć do poduszki bądź ubrania. Są zasilane dwoma bateriami typu paluszki, można je także podłączyć do kontaktu. Budzikiem może być również poduszka. Niektóre budziki mają w zestawie urządzenie wibrujące, które kładzie się pod poduszkę. Istnieją także poduszki, które mają wewnątrz zainstalowane urządzenie wibrujące. Coraz większą popularnością cieszą się zegarki na rękę wyposażone w alarm wibracyjny.

Na zdjęciu urządzenie wibrujące. Fot.: arch. Medicus

 
Na zdjęciu telefon dla osób niesłyszących. Fot.: arch. Panasonic

Telefon dla osób niedosłyszących

Istnieją telefony wykorzystujące przewodnictwo kostne. Zamiast do ucha osoba z niedosłuchem przykłada słuchawkę do kości czaszki. Sygnał przekazywany jest dzięki wibracjom przez kości czaszki bezpośrednio do ucha wewnętrznego z pominięciem ucha zewnętrznego i środkowego. Telefon ten nie będzie przydatny dla osób niesłyszących, które mają uszkodzenie ślimaka lub nerwu słuchowego. Skorzystają z niego natomiast osoby z tzw. niedosłuchem przewodzeniowym, a więc z uszkodzeniem tych części ucha, które biorą udział w mechanicznym przetwarzaniu fali dźwiękowej. Do zwykłego telefonu stacjonarnego można podłączyć też specjalną przystawkę, która poprawia i wzmacnia głos. Przystawkę wpina się pomiędzy przewód słuchawki a gniazdo telefonu.

Na zdjęciu komputer. Fot.: Piotr Stanisławski

Komputer

Narzędziem, które osobom niesłyszącym i niedosłyszącym pozwala zmniejszyć bariery komunikacyjne, wspomaga ich integrację społeczno-zawodową oraz edukację, jest komputer. Językiem w tej komunikacji jest słowo pisane. Część osób niedosłyszących, a nawet zupełnie niesłyszących, w pewnych sytuacjach może wykorzystywać syntezator mowy, który przetwarza zapisany tekst na mowę. Może on być pomocny zwłaszcza wtedy, gdy konieczny jest bezpośredni kontakt z osobą słyszącą i wpisany tekst w przenośnym komputerze może zostać odczytany głosowo. Komputer jest również nieocenionym narzędziem wspomagającym edukację niesłyszących uczniów: naukę czytania, pisania i matematyki, jak również w terapii słuchu i mowy.

 
Na zdjęciu czujniki. Fot.: arch. Audio SA

Czujniki (np. płaczu dziecka, telefonu)

Bardzo proste w użyciu urządzenie - czujnik płaczu dziecka - poinformuje niesłyszących lub słabosłyszących rodziców o dźwiękach wydawanych przez ich dziecko. Reaguje ono na płacz malucha, a następnie przekazuje tę informację do ulokowanych w innych pomieszczeniach sygnalizatorów (mogą być nawet cztery). Sygnalizatorem jest zwykle urządzenie z lampką, która zaczyna migać, gdy otrzyma sygnał z czujnika. Niektóre czujniki wyposażone są dodatkowo w sygnał dźwiękowy. Czujnik można ustawić w trzech pozycjach: od najmniejszej do największej czułości. Osoby niesłyszące i słabosłyszące mają w domach także inne czujniki, m.in. czujnik dzwonka do drzwi, czujnik telefonu, a często i czujnik dymu.

Pętla indukcyjna

System wspomagający słyszenie osób noszących aparaty słuchowe wyposażone w funkcję odbioru indukcyjnego, czyli pętla indukcyjna, transmituje wzmocniony sygnał bezpośrednio do aparatów słuchowych. Można ją instalować w miejscach publicznych, z których korzystają osoby z niedosłuchem: w kościołach, teatrach, na lotniskach, w szkołach, urzędach, miejscach pracy itp. Mogą być także zamontowane w domu. Istnieją też małe przenośne pętle indukcyjne (noszone na szyi), które obsługują inne urządzenia, np. telewizor, odtwarzacz mp3 i telefon komórkowy. Telefonu nie trzeba np. trzymać przy uchu, a mówi się do mikrofonu zainstalowanego na przewodzie pętli.
Pętlę indukcyjną można połączyć z implantem ślimakowym.

Na zdjęciu system FM. Fot.: arch. Oticon

System FM

System FM to urządzenie wspomagające lepsze słyszenie w trudnych warunkach akustycznych i w związku z dużymi odległościami między mówiącym a osobą z niedosłuchem. Oddziela sygnał mowy od zakłóceń z otoczenia (hałasu, pogłosu, szumu), dzięki czemu osoba niedosłysząca może lepiej rozumieć słowa. Jest szczególnie przydatny w szkole, na wykładach i konferencjach. Wykorzystywany może być również przez rodziców, gdyż ułatwia porozumiewanie się z dzieckiem. System FM przekazuje sygnał drogą radiową. W mikrofon i nadajnik zaopatrzona jest osoba mówiąca, natomiast odbiornik połączony jest z aparatem słuchowym osoby niedosłyszącej. System ma również mikrofon, który pozwala użytkownikowi aparatu słyszeć własny głos. Odbiornik ma wyjście audio, więc można podłączyć go do innych urządzeń: komputera, telewizora, wieży, dyktafonu, telefonu komórkowego.

Na zdjęciu system FM. Fot.: arch. Oticon