Po co bada się mocz z całej doby?

Dobowa zbiórka moczu – to nazwa jednego z najczęściej zlecanych badań diagnostycznych. Na podstawie jego wyników określa się anomalie w działaniu nie tylko układu moczowego, ale i całego organizmu.

Po co? 

Analiza moczu zbieranego przez 24 godziny pozwala przede wszystkim na ocenę tzw. bilansu płynów w organizmie, tzn. określenie ile ich przyjmujemy, a ile wydalamy i czy parametry te są prawidłowe. Drugim celem badania jest obliczenie ilości danego składnika np. białka, cukru, leukocytów, hormonów (np. kortyzolu), potasu, wapnia itp. w moczu.

Dobową zbiórkę moczu zleca się głównie w diagnostyce chorób układu moczowego – zwłaszcza chorób nerek, ale też przy podejrzeniu zaburzeń metabolicznych, np. cukrzycy, kwasicy lub zasadowicy, albo innych chorób, np. przytarczyc i tarczycy oraz osteoporozy. Analiza moczu z całej doby wykorzystywana jest także element monitoringu przy dializoterapii, w żywieniu pozajelitowym, niedoborach witaminy D, zaburzeniach elektrolitowych (np. potasu) oraz w chorobie alkoholowej.

Co jest potrzebne do badania?    

Dobową zbiórkę moczu przeprowadza się albo w szpitalu, kiedy pacjent przebywa tam dłuższy czas z powodu diagnostyki lub leczenia jakiejś choroby, urazu, zaburzenia. Ale też lekarz może zlecić wykonanie badania w domu.

Do dobowej zbiórki moczu potrzebne są dwa pojemniki. Pierwszy, o objętości 2-3 litrów, z podziałką. To właśnie do niego przez całą dobę oddajemy mocz. Do drugiego pojemnika – małego, jednorazowego, przelewamy część moczu po zbiórce i oddajemy do laboratorium. Pojemniki takie można kupić w każdej aptece. Pierwszy kosztuje ok 20 zł, a drugi ok. 1 zł.

Kiedy można wykonać badanie?

Kobiety nie powinny przeprowadzać dobowej zbiórki moczu:

• na dwa dni przed spodziewaną menstruacją;
• zaraz po zakończeniu okresu;
• w trakcie owulacji.

W moczu może pojawić się wówczas krew i wynik badania będzie zakłamany.

Wszystkim osobom wykonującym badanie zaleca się, aby na dzień przed:

• unikały dużego wysiłku fizycznego;
• nie spożywały dużej ilości białka;
• nie kąpały się (brały prysznica) w gorącej wodzie;
• nie stresowały się;
• nie spożywały alkoholu.

Badanie należy przesunąć także w przypadku wystąpienia podwyższonej temperatury, czyli gorączki. To znak, że rozwija się stan zapalny, z którym organizm walczy.

Efektem powyższych zachowań i stanów może być białkomocz, czyli pojawienie się większej ilości białka w moczu, podwyższenie stężenia kwasu moczowego lub wzrost stężenia mocznika (w przypadku wypicia alkoholu).

Wpływ na wynik badania moczu mogą mieć niektóre leki. Na przykład kanabinoidy powodują wzrost stężenia mocznika oraz obniżenie stężenia kwasu moczowego. Jeśli zażywamy regularnie jakieś leki zapytajmy lekarza, czy nie zafałszują one wyników badania.

Jak przebiega badanie?

Jak nazwa wskazuje, dobowa zbiórka moczu polega na oddawaniu moczu do jednego pojemnika przez 24 godziny. Przed każdym oddaniem moczu należy dokładnie przemywać okolice narządów płciowych. Pierwszą porcję moczu, po nocy, oddajemy do toalety, ale zapisujemy na kartce godzinę jego oddania. Od tej pory, każde kolejne porcje moczu oddajemy do dużego pojemnika z podziałką.

Pamiętajmy, że:  

• zbiórkę moczu kończymy o tej samej godzinie, w której została rozpoczęta. Przykład: jeśli zbiórka została rozpoczęta o godzinie 6.00 rano w środę, to musi zakończyć się o godzinie 6.00 rano w czwartek;  
• w ciągu dobowej zbiórki moczu ciągu dobowej zbiórki moczu żadna jego porcja nie może zostać pominięta, także ta ostatnia, kończąca badanie – jeśli nie oddamy do pojemnika nawet jednej porcji, całą procedurę musimy zacząć od początku; brak tej jednej porcji może zafałszować wyniki badań;
• pojemnik z zebranym moczem trzymamy przez całą dobę w lodówce.

Po zebraniu moczu:

• dokładnie mieszamy zawartość pojemnika;
• mierzymy objętość płynu w pojemniku;
• odlewamy z dużego pojemnika część moczu: ok. 50-100 ml – do pojemniczka jednorazowego;
• do pojemniczka dołączamy kartkę z informacjami: datami i godzinami rozpoczęcia i zakończenia zbiórki moczu oraz całkowitą objętością zebranego podczas całej doby moczu;
• jak najszybciej przekazujemy pojemniczek z moczem do laboratorium diagnostycznego.

Jakie parametry bada się najczęściej podczas dobowej zbiórki moczu?

• białko – jeśli występuje w moczu w stężeniu większym niż 10 mg/dl, podejrzewany jest białkomocz;
• cukier - norma to max. 180mg%, po jej przekroczeniu dochodzi do cukromoczu; ten parametr bada się szczególnie często przy diagnozowaniu i leczeniu cukrzycy;
• leukocyty – norma: od 1,5 mln. do 2,5 mln; jej przekroczenie wskazuje na leukocyturię, a jej przyczyną najczęściej są zmiany zapalne układu moczowego;
• wałeczki – norma: od 2 tys. do 5 tys. wałeczków szklistych na dobę;
• kortyzol – hormon – norma: 80-120 µg/24h;
• składniki mineralne: potas (norma 25-100 mmol / 24h), sód (norma 40-220 mmol/24 h) oraz wapń (7,5 mmol/24 h).