Pod wodą jesteśmy tacy sami – nurkowanie dla osób niepełnosprawnych

Nurkowanie rekreacyjne mogą uprawiać osoby o różnym stopniu sprawności, a fizyczne ograniczenia nie mają większego wpływu na radość i satysfakcję związaną z uprawianiem tego niezwykłego sportu.

Pod wodą porozumiewamy się takimi samymi znakami, używamy takiego samego sprzętu i przestrzegamy tych samych zasad bezpiecznego nurkowania. Pod wodą jesteśmy tacy sami.

Na zdjęciu: nurkowie niepełnosprawni w trakcie wyprawy do Egiptu, autor: Piotr Stós

Dlaczego nurkowanie?

Nurkowanie jest doskonałą, choć nadal mało znaną, formą aktywności dla osób niepełnosprawnych. Swobodne poruszanie się w toni wodnej daje poczucie niezależności, co ma szczególne znaczenie dla osób spędzających większość swojego życia na wózkach inwalidzkich, a także posiadających inne ograniczenia fizyczne. Nurkowanie pomaga odkryć nieznane dotąd możliwości ruchowe własnego ciała, uwierzyć we własne siły i przekroczyć barierę fizycznej niepełnosprawności. Zanurzenie w podwodnym świecie dla niektórych może być momentem przełomowym, a dla wielu pasją na całe życie.

Na zdjęciu: wyprawa do Egiptu, autor: Piotr Stós

Kto może nurkować?

W kursach nurkowych mogą brać udział osoby z urazami rdzenia kręgowego (zarówno para- jak i tetraplegicy), a także osoby z porażeniem mózgowym, niewidome, po amputacjach i z innymi dysfunkcjami fizycznymi.

Na zdjęciu: wyprawa do Egiptu, autor: Piotr Stós

Podstawowym wymogiem stawianym przed osobą pragnącą nurkować jest umiejętność pływania. Instruktorzy zwracają przede wszystkim uwagę na brak lęku przed wodą. Drugim istotnym elementem jest ogólna sprawność i samodzielność życiowa. W Polsce jak dotychczas większość uczestników tych kursów to para i tetraplegicy (o bardzo różnym stopniu sprawności), a także osoby z porażeniem mózgowym. W lipcu 2003 roku kurs na stopień podstawowy ukończył Tomek Koźmiński - jest on pierwszym polskim niewidomym, który uzyskał certyfikat nurkowy.

Natomiast medyczne przeciwwskazania do nurkowania są podobne, co w przypadku osób sprawnych - chodzi przede wszystkim o choroby serca i układu oddechowego oraz zaburzenia psychiczne. Każda osoba nurkująca powinna posiadać aktualne badania od lekarza sportowego lub nurkowego. Jak dotychczas osoby niepełnosprawne zgłaszające się nie kursy nie miały większych problemów z uzyskaniem zgody lekarza.

Na zdjęciu: wyprawa do Egiptu, autor: Piotr Stós

Jak długo trwa kurs?

Program kursu podstawowego obejmuje część teoretyczną oraz zajęcia praktyczne na basenie i na wodach otwartych (tzn. w morzu lub jeziorze). Na basenie przeprowadza się co najmniej 7 zajęć praktycznych (zawierających ćwiczenia z pływania, bezdechowe i w sprzęcie nurkowym), a następnie 5 nurkowań na wodach otwartych. Ze względu na warunki termiczne panujące w polskich jeziorach, najczęściej nurkowania na wodach otwartych zalicza się podczas tygodniowego wyjazdu nad ciepłe morze np. do Chorwacji. Po wykonaniu wszystkich wspomnianych nurkowań i wysłuchaniu serii wykładów uczestnicy muszą zaliczyć jeszcze egzamin teoretyczny, który odbywa się zazwyczaj w ostatnim dniu obozu.

Tego typu kursy organizuje między innymi Centrum Turystyki Podwodnej Nautica z Krakowa wraz z Fundacją Aktywnej Rehabilitacji.

Uzyskanie uprawnień nurkowych przebiega dwuetapowo: w okresie zimowym odbywają się zajęcia basenowe w Krakowie i w Warszawie. Dla chętnych spoza tych miast organizowany jest tygodniowy obóz stacjonarny. Od kilku lat obozy te odbywają się w ośrodku dla olimpijczyków w Spale.

Wszystkie osoby, które zaliczyły część basenową mogą wyjechać na drugą część kursu do Chorwacji.

W tym sezonie (red.: lato 2003) krakowska Nautica zorganizowała w swojej bazie nurkowej na wyspie Hvar aż 3 turnusy dla osób niepełnosprawnych.

Na zdjęciu: wyprawa do Egiptu, autor: Piotr Stós

W zależności od terminu koszt tegorocznego kursu wynosił od 650 do 900 zł (cena obejmowała: kurs, sprzęt, wyżywienie, zakwaterowanie, ubezpieczenie, pozwolenie na nurkowanie, ale bez przejazdu). Warto podkreślić, że są to ceny znacznie niższe od stawek zwykłych kursów nurkowych, ponieważ organizatorzy starali się zminimalizować wszystkie koszty - między innymi instruktorzy i pomocnicy pracowali na zasadzie wolontariatu. Dzięki temu kilkanaście nowych osób dołączyło w tym roku do coraz liczniejszej grupy polskich nurków HSA.

Co to jest HSA?

Skrót ten pochodzi z angielskiego Handicapped Scuba Association - Stowarzyszenie Nurków Niepełnosprawnych. Obecnie jest to największa na świecie organizacja nurkowa szkoląca osoby niepełnosprawne. Wszystkie szkolenia w Polsce odbywają się według przygotowanego przez nich systemu.

HSA zostało założone w 1981 roku przez Jima Gatacre z Kalifornii. Statutowo jest organizacją "non profit". Opracowane przez HSA programy szkoleniowe nurkowania rekreacyjnego i szkolenia instruktorskie są uznawane na całym świecie. W związku z tym certyfikaty nurkowe uzyskiwane na tych kursach są respektowane w bazach nurkowych, choć niestety ograniczeniem jest odpowiednie przystosowanie tych miejsc.

W Polsce kluczową rolę dla rozwoju nurkowania niepełnosprawnych odegrał Tadeusz Masztalerz, który sprowadził HSA do naszego kraju. Jako jedyny do tego uprawniony organizuje kursy instruktorskie, a także nieustająco propaguje tę ideę poprzez liczne prelekcje, wykłady i szkolenia. Dzięki jego zaangażowaniu w Polsce jest obecnie prawie 30 instruktorów przeszkolonych do nurkowania z osobami niepełnosprawnymi.

Na zdjęciu: niewidomy Tomek Koźmiński podczas kursu nurkowego w Chorwacji, autor: Rafał Skrzypczyk

Szkolenie w systemie HSA obejmuje opisywany już wcześniej kurs na stopień podstawowy (Open Water Scuba Diver), a także na stopień zaawansowany (Advanced Open Water Scuba Diver). Programy tych kursów są bardzo zbliżone do analogicznych w innych organizacjach nurkowych. Różnica polega na tym, że przyznając stopień podstawowy HSA, instruktor określa tzw. poziom (A, B lub C), który mówi o stopniu samodzielności nurka oraz zdolności do przyjścia partnerowi z pomocą. Jest to bardzo istotna wskazówka dla osób planujących i nadzorujących nurkowanie.
W zależności od nadanego poziomu osoba może schodzić pod wodę w grupie z jedną lub z dwoma osobami sprawnymi, które także muszą posiadać ściśle określone uprawnienia nurkowe.

Dzięki tak przemyślanemu systemowi szkoła HSA uchodzi za wyjątkowo bezpieczną. Warto podkreślić, iż do dnia dzisiejszego na świecie nie zdarzył się ani jeden wypadek nurkowy z udziałem osoby niepełnosprawnej.

Ponadto w ramach systemu HSA przeprowadzane są szkolenia dla sprawnych nurków pragnących nurkować z osobami niepełnosprawnym (stopień Dive Buddy) oraz wspomniane już wcześniej kursy instruktorskie.

Co po kursie?

Osoby, które uzyskują podstawowy certyfikat nurkowy tak naprawdę są dopiero na początku swojej przygody z nurkowaniem. Udział w wyprawie nurkowej do ciepłych krajów to chyba marzenie wszystkich nurków w dniu otrzymania pierwszych uprawnień.

Pod koniec 2002 roku krakowska Nautica zorganizowała wyprawę do Egiptu dla siedmioosobowej grupy zaawansowanych nurków niepełnosprawnych. Był to pierwszy i jak dotychczas jedyny wyjazd tego typu.

Od czego zacząć?

Jeśli potrafisz pływać, nie boisz się wody, marzysz o wielkiej przygodzie i poznaniu nowych przyjaciół, a także jeśli masz sporo siły, samozaparcia i przede wszystkim chęci to .... PO PROSTU ZRÓB TO.

Autorka jest instruktorem nurkowania HSA. Prowadzi kursy w Warszawie organizowane przez. Fundację Aktywnej Rehabilitacji i Stowarzyszenie NAUTICA.

Instytucje przeprowadzające szkolenia nurkowe osób niepełnosprawnych to:

Fundacja Aktywnej Rehabilitacji (Warszawa), www.far.org.pl, ul. Inspektowa 1, 022-711 Warszawa

Stowarzyszenie Centrum Turystyki Podwodnej Nautica (Kraków), http://www.nautica.pl/stowarzyszenie/index.html, ul. Michałowskiego 14,
31-126 Kraków,

Poznanskie Centrum Nurkowe Nautica, ul. Górna Wilda 82/84, 61-564 Poznań
Tel.:/faks 0*61 833 17 062
biuro@nautica.poznan.pl

Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Nurków Niepełnosprawnych Sepia
(Olsztyn), tel. 0 502 712 138

Dodatkowe informacje można zdobyć na stronie Stowarzyszenia Nurków Niepełnosprawnych HSA Polska: www.hsa.org.pl