„Mokre” dzieci - część II

Dziewięcioro na dziesięcioro dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową ma problemy z naturalnym oddawaniem moczu. Zaburzenie to może doprowadzić do zakażeń układu moczowego, a następnie do wyniszczenia nerek i upośledzenia ich prawidłowej pracy.

Całkowite wyleczenie przepukliny oponowo-rdzeniowej nie jest możliwe (szczegółowy opis w dziale Fakty i Mity). Problemy urologiczne będące jedną z istotnych dla zdrowia i życia dziecka konsekwencji tej wady wrodzonej są przedmiotem szczególnego zainteresowania opiekujących się nimi lekarzy. Chodzi zwłaszcza o problemy z nietrzymaniem moczu u dziecka i nawracające zakażenia układu moczowego.

„Mokro” czy „sucho”?  

Dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową, u których występują neurogenne zaburzenia w pracy pęcherza i układu moczowego dzieli się na dwie grupy: 

• dzieci tzw. stale mokre – u tych pacjentów mięsień wypieracza pęcherza zachował swoje funkcje, ale w słabym stopniu. Mocz wycieka więc u nich stale z cewki moczowej.
• dzieci tzw. okresowo suche – u tych pacjentów pęcherz jest spastyczny, dochodzi także do przerostu mięśnia wypieracza i powrotnego odpływu moczu do moczowodu, co sprzyja infekcjom całego układu moczowego. Dzieci takie oddają mocz strumieniem ( o różnym natężeniu), ale przy pomocy. Czasem moczą się, gdy dochodzi do przepełnienia pęcherza i wycieku moczu.

Diagnostyka lekarska…

Celem badań urologicznych u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową jest przede wszystkim określenie rodzaju zaburzeń w pracy pęcherza i cewki moczowej, które mogą doprowadzić do uszkodzenia górnych dróg moczowych.

Cykl diagnostyczny obejmuje:

• badanie ogólne moczu i posiew moczu,
• pomiar ciśnienia tętniczego krwi,
• USG układu moczowego,
• cystografię,
• badanie urodynamiczne
• badanie urograficzne – jeśli wynik USG jest nieprawidłowy lub w cystografii stwierdzono, że mocz wraca z powrotem z pęcherza do moczowodów. 

Badanie dodatkowe, które może zlecić lekarz, aby postawić prawidłową diagnozę i rozpocząć skuteczne leczenie to:

• badanie izotopowe nerek,
• endoskopia,
• diagnostyka obrazowa układu nerwowego np. rezonans magnetyczny (MRI), lub tomografia komputerowa.

... i rodzicielska

W diagnostyce pęcherza neurogennego u dzieci ważną rolę odgrywają rodzice i ich obserwacja zachowań układu moczowego dziecka. Nie trzeba tego robić codziennie. Wystarczy raz w miesiącu dokładnie sprawdzić:

• jak długo dziecko jest „suche”,
• w jaki sposób dziecko oddaje mocz: silnym czy słabym, przerywanym strumieniem, albo „kropelkowo”,
• w jakich sytuacjach dochodzi do wycieku moczu, np. podczas wysiłku w trakcie rehabilitacji lub gdy dziecko kaszle.

Dodatkowo, jeśli dziecko oddaje mocz samodzielnie, ale przy wsparciu (np. przy pomocy tłoczni brzusznej – niezalecanej, ale wciąż praktykowanej – patrz dział: inne metody) – rodzice powinni mierzyć ilość moczu oddanego w tzw. jednej porcji. Natomiast, jeśli dziecko jest cewnikowane w sposób przerywany – potrzebny jest pomiar ilości moczu cewnikowanego oraz obserwacja jak długi po cewnikowaniu pieluszka dziecka jest sucha.

Lecz i monitoruj

U dzieci z problemem pęcherza neurogennego, stosuje się podobne metody opróżniania pęcherza jak u osób dorosłych. Metodą rekomendowaną jest cewnikowanie przerywane – wykonywane kilka razy dziennie najpierw przez rodziców, a potem przez samo dziecko. Jeśli istnieją jakieś przeciwwskazania do cewnikowanie przerywanego stosuje się cystofix, czyli nadłonowe odprowadzanie moczu, a także leczenie chirurgiczne pęcherza neurogennego i leki antycholinergiczne.

Rodzice powinni pamiętać, że ważnym elementem terapii pęcherza neurogennego jest stały monitoring jej efektów przy wykorzystaniu badań diagnostycznych, o których pisaliśmy. W ten sposób można także szybko wychwycić niekorzystne zmiany w pracy dolnych dróg moczowych i równie szybko zmodyfikować leczenie. Schemat określający rodzaj i czas badań kontrolnych rodzice powinni ustalić z lekarzem urologiem opiekującym się dzieckiem.