Wskazania, według których następuje kwalifikowanie do odpowiednich stopni niepełnosprawności

Nowe rozporządzenie określa także wskazania, według których następuje kwalifikowanie do odpowiednich stopni niepełnosprawności.

Ocena niepełnosprawności dziecka:

Przy ocenie niepełnosprawność dziecka bierze się pod uwagę (Rozporządzenie w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia Dz.U.02.17.162):

1. przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia
2. niezdolność dziecka do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, które powodują konieczność zapewnienia mu stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, 
3. znaczne zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1. wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się, 
2. wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego, 
3. upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym, 
4. psychozy i zespoły psychotyczne, 
5. zespół autystyczny, 
6. padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi, 
7. nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia, 
8. wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni, 
9. głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy kwalifikowaniu do znacznego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1. niezdolność do pracy - czyli całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu; 
2. konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;
3. konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy.

Przy kwalifikowaniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

1. czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych (konieczność udzielenia pomocy danej osobie w okresach wynikających ze stanu zdrowia), 
2. częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, przy wystąpieniu co najmniej jednej okoliczności: konieczność udzielania wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych

Przy kwalifikowaniu do lekkiego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

1. istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, czyli naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną; 
2. ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, czyli trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu.

Możliwość kompensacji tych ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Przy kwalifikowaniu do odpowiednich stopni niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu spowodowany przez:

1. upośledzenie umysłowe począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym; 
2. choroby psychiczne, w tym:
   a)  zaburzenia psychotyczne,
   b)  zaburzenia nastroju począwszy od zaburzeń o umiarkowanym stopniu nasilenia,
   c)  utrwalone zaburzenia lękowe o znacznym stopniu nasilenia,
   d)  zespoły otępienne;
3. zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, w tym:
   a)  trwałe uszkodzenie czynności ruchowej jednego lub obu fałdów głosowych,
   b)  częściowa lub całkowita utrata krtani z różnych przyczyn,
   c)  zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu - wyższych ośrodków mowy,
   d)  głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego;
4. choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni;
5. upośledzenia narządu ruchu, w tym:
   a)  wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu,
   b)  układowe choroby tkanki łącznej w zależności od okresu choroby i stopnia wydolności czynnościowej,
   c)  zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem stawów kręgosłupa w zależności od stopnia wydolności czynnościowej,
   d)  choroby zwyrodnieniowe stawów w zależności od stopnia uszkodzenia stawu,
   e)  choroby kości i chrząstek z upośledzeniem wydolności czynnościowej,
   f)   nowotwory narządu ruchu,
   g)  zmiany pourazowe w zależności od stopnia uszkodzenia i możliwości kompensacyjnych;
6. epilepsja w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami etiologicznymi lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi;
7. choroby układu oddechowego i krążenia, w tym:
   a)  przewlekłe obturacyjne i ograniczające, zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej,
   b)  nowotwory płuc i opłucnej, prowadzące do niewydolności oddechowej,
   c)  wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatie, zaburzenia rytmu serca z zaburzeniami hemodynamicznymi kwalifikującymi co najmniej do II stopnia niewydolności serca według Klasyfikacji NYHA,
   d)  nadciśnienie tętnicze z powikłaniami narządowymi,
   e)  miażdżycę zarostową tętnic kończyn dolnych począwszy od II stopnia niedokrwienia kończyn według Klasyfikacji Fontaine'a,
   f)  niewydolność żył głębokich z powikłaniami pod postacią zapaleń i długotrwałych owrzodzeń;
8. choroby układu pokarmowego, w tym:
   a)    choroby przełyku powodujące długotrwałe zaburzenia jego funkcji,
   b)    stany po resekcji żołądka z różnych przyczyn z licznymi powikłaniami,
   c)    przewlekłe choroby jelit o różnej etiologii, powikłane zespołem złego wchłaniania,
   d)    przewlekłe choroby wątroby o różnej etiologii w okresie niewydolności wątroby,
   e)    przewlekłe zapalenie trzustki wymagające długotrwałej farmakoterapii,
   f)    nowotwory układu pokarmowego;
9. choroby układu moczowo-płciowego, w tym:
   a)    zaburzenia czynności dróg moczowych prowadzące do niewydolności nerek,
   b)    choroby nerek o różnej etiologii prowadzące do ostrej lub przewlekłej mocznicy,
   c)    wielotorbielowate zwyrodnienie nerek typu dorosłych,
   d)    nowotwory złośliwe układu moczowego i narządów płciowych;
10. choroby neurologiczne, w tym:
    a)  naczyniopochodny udar mózgu przemijający, odwracalny, dokonany, prowadzący do okresowych lub trwałych deficytów neurologicznych o różnym stopniu nasilenia,
    b)  guzy centralnego układu nerwowego w zależności od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych deficytów neurologicznych,
    c)  pourazowa cerebrastenia i encefalopatia,
    d)  choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego prowadzące do trwałych deficytów neurologicznych,
    e)  choroby układu pozapiramidowego w zależności od stwierdzanych objawów neurologicznych,
    f)  choroby rdzenia kręgowego,
    g)  uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiologii; 
11. inne, w tym:
    a) choroby narządów wydzielania wewnętrznego o różnej etiologii, wywołane nadmiernym wydzielaniem lub niedoborem hormonów w zależności od stopnia wyrównania lub obecności powikłań narządowych, pomimo optymalnego leczenia,
    b) choroby zakaźne lub zespoły nabytego upośledzenia odporności w zależności od fazy zakażenia,
    c) przewlekłe wielonarządowe choroby odzwierzęce w II i III okresie choroby zależnie od zmian narządowych,
    d) choroby układu krwiotwórczego o różnej etiologii w zależności od patologicznych zmian linii komórkowych szpiku w procesie hemopoezy,
    e) znacznego stopnia zeszpecenia powodujące stałe ograniczenia w kontaktach międzyludzkich, jak i pracy zawodowej.

Opracowanie: Anna Jastrzębska