Udar, wylew, wypadek. Co dalej?

Wylew, udar, nowotwór, demencja. Jedne choroby rozwijają się etapami, dając czas na „oswojenie się” z nimi. Inne przychodzą nagle. Na krótko, długo albo na zawsze. Cierpi chory, ale i bliscy, którzy się nim opiekują. Podpowiadamy im, co robić.

Gdy nagle okazuje się, że bliska osoba, w wyniku choroby lub wypadku będzie potrzebować pomocy w codziennych czynnościach, jej opiekunom niezwykle trudno jest przeorganizować nagle swoje życie. Rozwiązań tej sytuacji jest tyle, ilu chorych i ich rodzin. Zależą od m.in. rodzaju choroby, niepełnosprawności i ograniczeń z nimi związanych, sytuacji osobistej i finansowej tak chorego, jak i bliskich. A zatem – wyborów dobrych i złych nie ma! Ale każdy sposób działania ma wpływ na chorego i jego opiekunów.

Opiekę nad chorym ułatwiłby zapewne kompleksowy system, dzięki któremu, już po diagnozie, opiekunowie wiedzieliby, co robić, gdzie zwrócić się po informacje i pomoc. Ale taki system w Polsce nie istnieje. Organizacja opieki spada więc w całości na rodziny i przyjaciół chorego. Najczęściej – zdenerwowanych trudną sytuacją, zagubionych, pierwszy raz stających przed nowym wyzwaniem. Od czego zacząć?

KROK I. Poznaj chorobę, niepełnosprawność

Zdobądź od lekarza opiekującego się chorym, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej lub innych specjalistów jak najwięcej informacji o schorzeniu podopiecznego, dalszym leczeniu, rokowaniach co do powstrzymania lub rozwoju choroby oraz zaleceniach opiekuńczych. Z taką wiedzą poczujesz się pewniej, będziesz mógł lepiej przygotować się do opieki i związanych z nią trudności. Ta wiedza ułatwi Ci także podjęcie pierwszej ważnej decyzji...

KROK II. Zdecyduj – opieka w domu czy w placówce?

Ustal – jeśli to możliwe – wspólnie z chorym i z innymi członkami rodziny formę opieki:

• „Ścieżka A” (więcej o niej poniżej) – zaopiekujecie chorym w domu; jego własnym lub opiekuna,
• „Ścieżka B” (więcej o niej poniżej) – skorzystacie z całodobowej placówki opiekuńczej.

KROK III. Zostań przedstawicielem prawnym podopiecznego

Pamiętaj, że abyś mógł regulować sprawy urzędowe w imieniu swojego chorego, musi on wystawić ci odpowiednie pełnomocnictwo. Najlepiej, jeśli jest poświadczone notarialnie. „Zwykłe”, spisane samodzielnie na kartce, w wielu przypadkach może być niewystarczające.

Co ważne, bez pełnomocnictwa wielu spraw nie załatwisz. Ale nie zawsze uzyskanie go od chorego jest możliwe – Twój podopieczny nie może złożyć podpisu, bo jest sparaliżowany, nie komunikuje się z otoczeniem. To jednak nie znaczy, że nie jest w stanie podjąć świadomych decyzji. Jeśli notariusz stwierdzi, że chory nie może pisać, ale jest w stanie czytać, może np. przyjąć oświadczenie woli, które potwierdzone zostanie odciskiem palca, obok którego inna osoba napisze jej imię i nazwisko umieszczając swój podpis.

Jeśli chory nie jest świadomy lub jego stan uniemożliwia prawidłową ocenę sytuacji, czyli wiadomo, że nie będzie miał zdolności do tzw. wykonywania czynności prawnych, to konieczne będzie złożenie do sądu wniosku o jego ubezwłasnowolnienie – częściowe lub całkowite. Postępowanie sądowe trwa dość długo (ok. 1 roku), dlatego we wniosku poproś, aby sąd na ten czas ustanowił Ciebie tzw. doradcą tymczasowym, czyli przedstawicielem Twojego podopiecznego.

Więcej informacji o ubezwłasnowolnieniu znajdziesz na naszym portalu.

KROK IV. Potwierdź prawnie niepełnosprawność podopiecznego

Bez względu na to, którą „ścieżkę opieki” wybierzesz – kiedy działania lecznicze przy chorym już się zakończą i znasz rokowania, postaraj się dla podopiecznego o następujące dokumenty:

• orzeczenie do celów rentowych – wydaje je ZUS tym osobom, które spełniają określone warunki (m.in. są niezdolne do pracy, przepracowały odpowiednią liczbę lat, a ich choroba, niepełnosprawność powstały najpóźniej 18 miesięcy po ustaniu ubezpieczenia). Te osoby mają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoby, u których niepełnosprawność powstała w dzieciństwie, w trakcie nauki (również podczas studiów – w tym doktoranckich) i są uznane za całkowicie niezdolne do pracy – mają prawo do renty socjalnej.
  Więcej o rencie socjalnej znajdziesz w „Informatorze ZUS”.
  Więcej o rencie z tytułu niezdolności do pracy także znajdziesz na naszym portalu.
• orzeczenie o niepełnosprawności do celów pozarentowych – wydają je Miejskie lub Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności osobom pełnoletnim i niepełnoletnim. Orzeczenie to uprawnia do korzystania z wielu ulg i uprawnień przewidzianych prawem dla osób z niepełnosprawnością, np. karty parkingowej, zasiłków i dofinansowań do np. dostosowania mieszkania do potrzeb osoby z niepełnosprawnością.
  Więcej informacji o orzekaniu do celów pozarentowych znajdziesz na naszym portalu.

W niektórych sytuacjach korzystnie jest mieć oba orzeczenia, ponieważ dokumenty te mogą służyć do różnych celów.

KROK V. Zadbaj o finanse

Czeka Cię wiele wydatków. Szybko może się okazać, że dochody podopiecznego (pensja albo emerytura lub renta) i Twoje są zbyt małe, by im sprostać. Postaraj się o wsparcie finansowe z różnych instytucji. Nie ma co czarować rzeczywistości – kwoty zasiłków są niewielkie, ale skoro jednak są, to zawalcz o nie, aby choć w części odciążyły Twój portfel.

W Narodowym Funduszu Zdrowia otrzymasz na osobę ubezpieczoną: częściowe pokrycie kosztów zakupu środków pomocniczych, np. pieluchomajtek, cewników, worków na kał i mocz, plastrów przeciwodleżynowych (zasady reguluje dość często zmieniane rozporządzenie).

W Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie lub Gminnym/Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej (o szczegóły zapytaj w swoim urzędzie miasta lub gminy) Ty, jako opiekun, lub Twój podopieczny posiadający orzeczenie o stopniu niepełnosprawności możecie otrzymać:

• Wsparcie pieniężne
  • świadczenie pielęgnacyjne – w 2017 r. miesięcznie: 1406 zł netto + składki na ubezpieczenie społeczne – przysługuje Tobie, jako opiekunowi dziecka z niepełnosprawnością (a dokładniej: osoby, która stała się niepełnosprawna w wieku do 18 lat lub trochę dłużej, jeśli się wciąż uczyła), jeśli zrezygnujesz z pracy, aby się nim zaopiekować. Więcej informacji o świadczeniu pielęgnacyjnym znajdziesz w artykule na naszym portalu.
  • specjalny zasiłek opiekuńczy – miesięcznie 520 zł netto (obowiązuje kryterium dochodowe) – przysługuje Tobie, jako opiekunowi dorosłej osoby z niepełnosprawnością, jeśli rezygnujesz z pracy, aby się nią zaopiekować. Więcej informacji o specjalnym zasiłku opiekuńczym znajdziesz w artykule na naszym portalu.
  • zasiłek pielęgnacyjny – w 2017 r. 153 zł miesięcznie – jeśli Twój podopieczny przebywa w domu, a nie w ośrodku, który zapewnia całodobową opiekę i jeśli posiada orzeczenie o niepełnosprawności (oraz nie pobiera dodatku pielęgnacyjnego). Więcej informacji o zasiłku pielęgnacyjnym znajdziesz na naszym portalu.
  • dodatek pielęgnacyjny – w 2017 r. 209,59 zł miesięcznie – przysługuje Twojemu podopiecznemu, jeśli jest emerytem lub rencistą uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej egzystencji lub jeśli ma więcej niż 75 lat, ale nie przebywa w ośrodku świadczącym całodobową opiekę. Dodatek przyznawany z urzędu przez ZUS. Więcej informacji o dodatku pielęgnacyjnym znajdziesz na naszym portalu.
  • zasiłek celowy – kwota ustalana indywidualnie, po złożeniu wniosku w ośrodku pomocy społecznej w miejscu zamieszkania podopiecznego – są to pieniądze na zakup m.in.: żywności, leków, środków higieny, specjalistycznych odżywek, opału, odzieży, drobnych remontów i napraw domowych. Więcej o zasiłku celowym znajdziesz na naszym portalu.
• Dofinansowanie do zakupu środków pomocniczych – więcej informacji znajdziesz w artykule na naszym portalu.
• Dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych w mieszkaniu, domu chorego – np. na dostosowanie łazienki do jego potrzeb, usunięcie progów, poszerzenie drzwi. Więcej o likwidacji barier architektonicznych znajdziesz na naszym portalu.

KROK VI. Korzystajcie z ulg i uprawnień

Zależą one przede wszystkim od konkretnych stopni niepełnosprawności podopiecznym i ich opiekunom. Są to m.in. karta parkingowa, która ułatwi Ci poruszanie się z podopiecznym samochodem, zwolnienie od opłat za abonament radiowo-telewizyjny, ulgi komunikacyjne i podatkowe oraz wiele innych.

Więcej o ulgach i uprawnieniach przeczytasz w Poradniku na naszym portalu.

„Ścieżka A” – opieka nad chorym w domu

Po pierwsze: zapytaj pielęgniarkę, jak masz się opiekować chorym na co dzień

Wypytaj ją szczegółowo o takie aspekty jak:

• jaki sprzęt rehabilitacyjny (laska, kule, chodzik, wózek inwalidzki, wózek łazienkowy itp.), środki pomocnicze, środki pielęgnacyjne (kosmetyki) będą potrzebne choremu; sprzęt kupisz w specjalistycznym sklepie (często działają przy szpitalach, są także e-sklepy w internecie) lub wypożyczysz (niestety najczęściej odpłatnie) w wypożyczalni – adresy znajdziesz w internecie lub w ośrodku pomocy społecznej w swojej miejscowości;
• zasady higieny oraz dbania o skórę chorego – w łóżku i w łazience;
• zasady pielęgnacji chorego – jeśli np. korzysta z pieluchomajtek;
• proste domowe ćwiczenia mające na celu zadbanie o mięśnie, stawy, płuca i układ krążenia chorego;
• jak przystosować dom, mieszkanie, pokój do potrzeb chorego.

Po drugie: zapytaj lekarza, dietetyka w szpitalu o zasady żywienia podopiecznego

Zwróć uwagę na:

• częstotliwość posiłków,
• konsystencję i temperaturę dań,
• rodzaj składników odżywczych,
• naczynia,
• zapotrzebowanie na płyny (rodzaj, ilość, czas podania).

Po trzecie: dostosuj dom, mieszkanie, pokój do potrzeb podopiecznego

1. Jeśli to możliwe, udostępnij choremu oddzielny pokój, aby miał jak najlepsze, intymne warunki do rekonwalescencji, rehabilitacji, zabiegów pielęgnacyjnych, odpoczynku. Jeśli to niemożliwe – wydziel w jednym pokoju miejsce oddzielone od reszty przestrzeni kotarą lub parawanem.
2. Do pokoju chorego wstaw niezbędne sprzęty: łóżko (najlepiej typu szpitalnego, czyli łamane pod różnymi kątami przy zagłówku i kolanach – można je czasami wypożyczyć z hospicjów lub wypożyczalni) z materacem przeciwodleżynowym (można starać się o dofinansowanie z NFZ) i pościelą z lekkiego, przewiewnego materiału, stolik nocny, szafkę na rzeczy osobiste, telewizor, tacę na nóżkach, regulowany pulpit (ułatwi czytanie, pisanie, obsługę komputera), a jeśli chory może wstawać – fotel z wysokim siedziskiem, podnóżkiem, zagłówkiem i poręczami.
3. Jeśli chory może opuszczać łóżko, dostosuj dom, mieszkanie tak, aby mógł się po nich łatwo i bezpiecznie poruszać, np. usuń lub podsuń pod ściany meble na ciągach komunikacyjnych: pokój chorego-łazienka-jadalnia, usuń z tych miejsc mniejsze chodniki, a większe przyklej taśmą do podłogi, miejsca do siedzenia przygotuj tak, aby chory mógł na nich siadać i z nich wstawać (np. kanapy można podwyższyć przy pomocy drewnianych klocków, na krzesła połóż dodatkowe siedziska z gąbki).
4. Jeśli dom, mieszkanie, w tym łazienka, wymagają specjalnych przeróbek (np. zamontowania prysznica z osprzętem zabezpieczającym, usunięcia progów, poszerzenia drzwi) – najpierw skonsultuj te zmiany ze specjalistami (zapraszamy np. do naszych publikacji na temat dostosowania przestrzeni), a potem – jeśli chory ma orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – skorzystaj z dofinansowania do likwidacji barier architektonicznych.

Po czwarte: skorzystaj z pomocy pielęgniarskiej i opiekuńczej

Jeśli potrzebujesz profesjonalnego wsparcia, możesz skorzystać z:

• opieki pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (świadczenie bezpłatne)

Dla kogo?

Dla osób, które z powodów zdrowotnych (stany poszpitalne lub schorzenia przewlekłe) wymagają systematycznych świadczeń pielęgniarskich podczas pobytu w domu.

Jak?

Harmonogram i czas wizyt ustalany jest indywidualnie po wizycie wstępnej. Pielęgniarka świadczy opiekę od poniedziałku do piątku, w godz. od 8:00 do 18:00 – w tym czasie odbywa wizyty u wszystkich swoich podopiecznych.

Jaka pomoc?

M.in. pomiar ciśnienia tętniczego, zastrzyki dożylne i domięśniowe, pobranie krwi do badań laboratoryjnych, podłączenie kroplówki, zmiana opatrunków.

Jakie dokumenty?

• Deklaracja wyboru na realizację świadczeń gwarantowanych pielęgniarki POZ złożona w wybranej przychodni zdrowia.
• Zlecenie lekarskie lub zaświadczenie, które określają zakres zadań pielęgniarki, a które składa się w wybranej przychodni wraz ze zgłoszeniem w gabinecie pielęgniarskim konieczności objęcia opieką.

• pielęgniarskiej domowej opieki długoterminowej (refundowana przez NFZ)

Dla kogo?

Chorych przewlekle przebywających w domu, którzy nie wymagają leczenia szpitalnego, ale potrzebują intensywnej, systematycznej opieki pielęgnacyjnej w domu, a którzy w skali Barthel (określa stopień samodzielności chorego) otrzymali od 0 do 40 punktów. Uwaga! Z tej formy wsparcia wyłączone są osoby w ostrej fazie choroby psychicznej, uzależnione oraz w zaawansowanej fazie choroby nowotworowej.

Jak?

Pielęgniarka odwiedza chorego maksymalnie cztery razy w tygodniu (od poniedziałku do piątku, w godz. 8:00-20:00), liczba godzin opieki ustalana jest indywidualnie. W uzasadnionych sytuacjach pielęgniarka przychodzi w soboty i dni wolne od pracy. Okres opieki uzależniony jest od oceny stanu chorego wg skali Barthel – jeśli przekroczy 40 pkt., chory nie kwalifikuje się do takiej opieki.

Jaka pomoc?

Edukacja zdrowotna, pielęgnacja chorego oraz przygotowanie jego i opiekunów do samoopieki i samopielęgnacji, a także pomoc w rozwiązywaniu bieżących problemów związanych z pobytem chorego w domu oraz w uzyskaniu sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego.

Jakie dokumenty?

Skierowanie do objęcia chorego tą forma pomocy wystawione przez lekarza POZ lub prowadzącego chorego oraz karta oceny stanu chorego. Dokumenty składa się w placówkach, które świadczą pielęgniarską opiekę domową.

• pomocy opiekuńczej (odpłatna)

Dla kogo?

Dla osób niesamodzielnych, które z powodu wieku, choroby, innych przyczyn przebywają w domu, potrzebują niewielkiej pomocy przy codziennych czynnościach i załatwianiu różnych potrzeb, a rodzina nie może tego zapewnić.

Jak?

Przyznawaniem i organizacją pomocy opiekuńczej zajmują się ośrodki pomocy społecznej w miejscu zamieszkania chorego. Świadczenie jest płatne – stawki godzinowe zależą od dochodów chorego i rodziny. Opiekun odwiedza chorego od poniedziałku do piątku, w godzinach od 7:00 do 15:00, a liczba godzin opieki ustalana jest indywidualnie, po wywiadzie środowiskowym, który przeprowadza pracownik socjalny oceniając sytuację rodzinną i potrzeby chorego. Na przyznanie usług opiekuńczych czeka się od kilku do kilkunastu dni, o ile spełnione są kryteria określone w Ustawie o pomocy społecznej.

Jaka pomoc?

Asysta przy czynnościach higienicznych, pomoc w robieniu zakupów i przyrządzaniu posiłku, sprzątanie, towarzyszenie na spacerze i podczas wizyty u lekarza.

Jakie dokumenty?

Skierowanie od lekarza NIE jest konieczne! Aby uzyskać pomoc opiekuńczą, zgłoś się do pracownika socjalnego w ośrodku pomocy społecznej w miejscu zamieszkania chorego.

Gdzie jeszcze po pomoc pielęgniarki, opiekuna?

• bezpłatną – do lokalnych organizacji pozarządowych i kościelnych, które skupiają wolontariuszy wspierających osoby chore, z niepełnosprawnością w takich czynnościach, jak np. zakupy, sprzątanie, dotrzymanie towarzystwa choremu pod nieobecność opiekuna – adresy organizacji znajdziesz w swoim ośrodku pomocy społecznej, albo na portalu Ngo.pl.
• bezpłatną – nawet jeśli chory nie jest umierający – do hospicjum domowego – pielęgniarka odwiedzi chorego 2-3 razy w tygodniu, a lekarz raz w tygodniu lub na wezwania – adresy hospicjów znaleźć można w serwisie Hospicja.pl.
• bezpłatną lub płatną – do urzędów miast, powiatów, gmin – jako organizatorów lokalnych programów wsparcia dla osób chorych, z niepełnosprawnością. Wiele samorządów realizuje własne projekty, oferując pomoc w postaci np. dojazdów chorego na rehabilitację, do przychodni, w załatwianiu spraw urzędowych, podczas zakupów – sprawdź to w swoim urzędzie lub ośrodku pomocy społecznej.

Prywatna opieka domowa

Choć zatrudnienie opiekunki „na czarno” jest przestępstwem ściganym przez inspekcję pracy, urząd skarbowy i ZUS, wiele rodzin korzysta z tej formy pomocy. Narażają się przy tym nie tylko na kary (często wielotysięczne grzywny), ale także na brak odpowiednich kompetencji u opiekunki, co ujawnia się podczas wypełniania obowiązków, konieczność częstych zmian, ewentualne kradzieże albo nagłe odejście opiekunki, która otrzymała lepszą ofertę lub wróciła do domu, bo skończyła jej się wiza (w przypadku opiekunek z zagranicy).

W Polsce działają też profesjonalne firmy zapewniające prywatną opiekę domową. Gwarancja ciągłości opieki, specjalistyczna wiedza (pielęgniarstwo, rehabilitacja) zatrudnionych w nich pracowników, a także wystawienie faktury, która umożliwia odliczenie kwot za usługi opiekuńcze od podatku – to ich główne zalety. Oczywiście, profesjonalizm poszczególnych firm i opiekunek należy kontrolować. Warto jednak wiedzieć, że są wśród nich i takie, które są gotowe zapewnić opiekę nad chorym w domu, aż do ostatnich chwil jego życia. Inne, w odpowiednim czasie, podpowiadają rodzinie, jak przenieść chorego do całodobowego ośrodka opiekuńczego.

Większość firm opiekuńczych świadczy usługi na trzech poziomach:

• asystent domowy – to forma opieki dla osób samodzielnych, które potrzebują wsparcia przy codziennych czynnościach, np. sprzątaniu, gotowaniu, ubieraniu się, zakupach, realizacji recept lub wyjściu do miasta. Cena za godzinę (wynajęcie usług na min. 2 godz. dziennie): średnio od 15 do 20 zł za 1 godzinę, ale są stawki i po 40 zł (np. gdy asystent posiada własny samochód i wozi nim podopiecznego). Są też firmy oferujące usługi asystenta za 7,5 zł za godzinę. Generalnie: im większe miasto, tym wyższa cena.
• opiekun medyczny – usługa świadczona przez osoby wykształcone w tym zawodzie lub po kursach opiekuńczych organizowanych np. przez PCK. Opiekun wykonuje przy chorym to, co asystent, ale także może wykąpać podopiecznego, zmienić pampersy, wykonać masaż, podać lekarstwa, prowadzić profilaktykę przeciwodleżynową, a nawet zrobić prosty zastrzyk, a także ocenić stan zdrowia chorego, aby zasygnalizować problem lekarzowi. Cena za godzinę: od 7,7 zł do 45 zł.
• opieka pielęgniarska – kierowana do osób, których stan zdrowia wymaga stałego, profesjonalnego monitorowania. Tę formę łączy się zwykle z opieką asystenta lub opiekuna medycznego. Cena za godzinę: od 10 do 100 zł. W wielu firmach można stawkę negocjować, w zależności od rodzaju zadań przy chorym. Są firmy, które wprowadziły pakiety opiekuńcze – od ok. 250 do 3000 zł miesięcznie.

Przedstawione stawki dotyczą godzin pracy w dzień. Niektóre firmy oferują także opiekę nocną i weekendową, a także w przypadku zdarzeń losowych. Nieco mniej dostępna jest opieka całodobowa z zamieszkaniem.

Przy wyborze firmy opiekuńczej warto zapytać:

• nazewnictwo osób wykonujących zadania opiekuńcze jest dowolne, więc trzeba pytać szczegółowo o ich kompetencje;
• czy chory i jego bliscy mają możliwość wyboru asystenta, opiekuna i pielęgniarki, aby zapewnić jak najlepsze relacje dla wszystkich stron;
• czy firma ma zmiennika dla asystenta, opiekuna, pielęgniarki, aby zapewnić ciągłość opieki;
• czy firma oferuje także usługi refundowane przez NFZ;
• czy firma umożliwia: wypożyczenie sprzętu rehabilitacyjnego, transport podopiecznego w wybrane miejsce, a także usługi cateringowe;
• czy firma oferuje dostęp do systemu tzw. teleopieki. Rodziny opiekujące się osobami chorymi, z niepełnosprawnością uważają, że jeśli jest on w miarę samodzielny, to sam skorzysta z telefonu. Są jednak takie sytuacje, np. utrata przytomności, kiedy chory nie będzie mógł wezwać pomocy. System teleopieki polega na tym, że chory nosi specjalną bransoletkę, która informuje firmę opiekuńczą, że coś się wydarzyło, a ta powiadamia osoby upoważnione, np. członków rodziny, sąsiadów chorego, a potem wdraża procedury jak najszybszego wezwania pomocy.

Ranking 10 najlepszych firm opiekuńczych wg „Gazety Wyborczej” – stan na koniec 2016 r.: HDOmedical (dawniej House Domowa Opieka), Opieka i Zaufanie, NZOZ Ośrodek Pielęgniarstwa „Pomoc w Zdrowiu i Chorobie”, Betamed S.A., Specjalmed, Medicus Agencja Usług Opiekuńczo-Pielęgniarskich, Servitum, Helpmed Centrum Opieki Domowej, Elderia Polska, Adle Care.

Po piąte: sprawdź formy rehabilitacji

Jeśli twój podopieczny jest ubezpieczony w NFZ, to może skorzystać z trzech form rehabilitacji ambulatoryjnej. Pierwsza to zabiegi rehabilitacyjne w przychodni. Druga to rehabilitacja w ramach oddziału dziennego w szpitalu lub ośrodku rehabilitacyjnym, a trzecia – zabiegi wykonywane w domu pacjenta.

Na rehabilitację kieruje lekarz POZ. Niestety, te świadczenia nie są dla wszystkich. Katalog schorzeń jest ściśle określony w rozporządzeniu ministra zdrowia. Są to m.in. choroby przewlekłe postępujące (np. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych i kolanowych), udary mózgu, urazy rdzenia kręgowego, złamania kończyn dolnych, dysfunkcje centralnego układu nerwowego. I „drugie niestety”: kolejki do wszystkich trzech form rehabilitacji są długie.

Inne informacje na temat opieki nad chorym leżącym w domu znajdziesz w obszernym artykule na naszym portalu.

„Ścieżka B” – chory w całodobowej placówce opiekuńczej

Zapewnienie bliskiej osobie chorej, z niepełnosprawnością opieki w całodobowej placówce (domu opieki, pensjonacie, domu geriatryczno-pielęgnacyjnym) jest dość proste, jeśli dysponuje się dużymi pieniędzmi. Koszt pobytu waha się od ok. dwóch do kilku tysięcy złotych – zależnie od jakości opieki, standardu placówki, regionu kraju i dodatkowych usług.

A jeśli nas na to nie stać? Można skorzystać z długoterminowej opieki dostępnej w ramach publicznego systemu wsparcia, ale trzeba wiedzieć, jak „poruszać się” po tym obszarze.

Dobierz placówkę do sytuacji podopiecznego

Masz zatem do wyboru:

• dom pomocy społecznej (DPS) – dla różnych osób, np. w podeszłym wieku, przewlekle chorych somatycznie, przewlekle chorych psychicznie, dorosłych lub dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, dla osób z niepełnosprawnością fizyczną.
  Aby skorzystać z DPS, zgłoś się do pracownika socjalnego w ośrodku pomocy społecznej w miejscu zamieszkania lub pobytu podopiecznego, a ten rozpocznie całą procedurę. Do takiej placówki kierowane są w pierwszej kolejności osoby samotne. Możesz sam lub z podopiecznym wybrać placówkę, ale musisz wtedy dłużej czekać na miejsce.
  Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Dom pobiera od każdego mieszkańca co miesiąc 70 proc. jego dochodu (renta, emerytura). Jeśli to nie zabezpiecza kosztów pobytu w DPS, różnicę dopłacają w pierwszej kolejności: małżonek mieszkańca i jego dzieci, a jeśli to wciąż mało – urząd gminy, który kieruje daną osobę do DPS.
  Gdzie szukać DPS-ów? Ich rejestr w każdym województwie prowadzi wojewoda.
• zakłady opiekuńczo-lecznicze (ZOL) – dla osób po leczeniu szpitalnym, które zakończyły proces diagnozowania, leczenia operacyjnego lub intensywnego leczenia zachowawczego, a nie wymagają dalszego pobytu w szpitalu, ale ze względu na stan zdrowia, niepełnosprawność fizyczną, brak samodzielności, konieczność stałej kontroli lekarskiej i profesjonalnej opieki pielęgniarskiej muszą zostać pod całodobową opieką, aby kontynuować leczenie.
  ZOL można wybrać samemu, ale czas oczekiwania na miejsce w takiej placówce jest różny w zależności od liczby placówek w województwie, ale przede wszystkim stanu chorego – pacjent stabilny, przebywający już w domu, czeka dłużej. Skierowanie do ZOL-u wystawia lekarz POZ – jeśli chory jest w domu, albo szpital – gdy chory tam przebywa.
  Za pobyt w ZOL-u płaci chory – zakład pobiera co miesiąc 70 proc. jego dochodu (renta, emerytura), resztę pokrywa NFZ, a w przypadku dzieci i młodzieży, koszty ponoszą rodzice. W ZOL-ach są także tzw. łóżka komercyjne, które kosztują ok. 90 zł za dobę.

Więcej informacji o zasadach przyjęcia do DPS i ZOL znajdziesz na naszym portalu.

Na co zwrócić uwagę w działaniu placówki?

Słysząc, czytając, oglądając historie i opinie o tych instytucjach – że to „przechowalnie”, „umieralnie”, że tam „ludzie wegetują, a nie żyją” – nie dziwi nas wcale, że będziesz miał dużo obaw, czy Twój podopieczny będzie miał tam zapewnione dobre warunki i prawidłową opiekę. Pamiętaj jednak, że media publikują głównie sensacje, pokazują nadużycia, ale nie prezentują tych ośrodków, które wypełniają rzetelnie swoje obowiązki i traktują podopiecznych z godnością.

Wybierając placówkę typu ZOL dla podopiecznego, sprawdź więc najpierw koniecznie:

• czy pacjent będzie miał tam zapewnione nowoczesne leczenie, pełną diagnostykę, odpowiednią opiekę i możliwość specjalistycznych konsultacji w szpitalu;
• czy opieka medyczna jest wystarczająca – sprawdź, ilu jest lekarzy, pielęgniarek i opiekunów – standard to 15 pielęgniarek i jeden lekarz na 50-osobowy oddział;
• czy na miejscu jest laboratorium, w którym można szybko zrobić badania;
• jak przedstawia się kwestia wyżywienia podopiecznych – czy ZOL korzysta z firmy cateringowej, czy ma własną kuchnię i dietetyka, który planuje żywienie dla chorego, czy jest możliwość zastosowania zastępczego żywienia dojelitowego;
• kiedy, w jakich godzinach można odwiedzać podopiecznych;
• czy personel prosi rodzinę podopiecznego o pomoc w opiece i w jakiej formie.

Adresy domów opieki znajdziesz w serwisie Domyopieki.pl, natomiast kontakty do zakładów opiekuńczo-leczniczych (ZOL) dostępne są w serwisie Pomocnedlonie.pl. Są tam również fora, na których użytkownicy wymieniają się opiniami na temat placówek.

Pytaj też o radę innych członków rodziny i znajomych, którzy dokonali wyboru placówki opiekuńczej. Bezpośrednie doświadczenia są najlepsze. Polegaj też na własnych spostrzeżeniach – odwiedź placówkę kilka razy, w różnych dniach, o różnych godzinach, aby zorientować się, jak ona funkcjonuje.

Nie miej także złudzeń – choć bliska Ci osoba będzie mieszkańcem placówki świadczącej całodobową opiekę, Twoje odwiedziny, Twoja pomoc, a także dodatkowe zakupy, np. środków pomocniczych czy produktów żywieniowych, będą na pewno konieczne. I nieocenione dla stanu psychicznego podopiecznego.