Informator KRUS: praca w gospodarstwie

O tym, że warto bezpiecznie pracować w gospodarstwie rolnym i inwestować w bezpieczeństwo przekonani są uczestnicy Ogólnokrajowego Konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne”, organizowanego od 2003 r. przez KRUS we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencją Nieruchomości Rolnych i Państwową Inspekcją Pracy.

Dla tegorocznych zdobywców I miejsca w kategorii Gospodarstwa indywidualne – państwa Beaty i Piotra Kondrackich ze wsi Górne w woj. lubelskim – udział w konkursie to nie wyścig, a okazja do doskonalenia warsztatu pracy.

Wysoki poziom bezpieczeństwa pozwolił państwu Kondrackim na podjęcie współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie, który w ramach praktyk studenckich chętnie wysyła do nich studentów kierunków związanych z rolnictwem, mając pewność, że w ich 100-hektarowym gospodarstwie jest bezpiecznie. Państwo Kondraccy wyspecjalizowali się w hodowli trzody chlewnej i stosują szereg rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo pracujących i przebywających u nich osób. Uwagę zwraca wzorcowo prowadzony magazyn środków ochrony roślin, wyposażony w grawitacyjną wentylację nawiewno-wywiewną i liczne środki ochrony osobistej na wypadek kontaktu z substancjami chemicznymi. Poza tym wszystkie drzwi są zabezpieczone przed niekontrolowanym otwarciem i zamknięciem. W chlewni oznakowano i zabezpieczono otwory zrzutowe na słomę, a wszystkie schody mają poręcze. Część produkcyjna jest oddzielona od części wypoczynkowej z placem zabaw dla dzieci, a jej nawierzchnia jest w większości utwardzona.

Liczba wypadków spada

Na przestrzeni 20 lat prowadzenia przez KRUS działalności prewencyjnej liczba wypadków w polskich gospodarstwach rolnych spada – w porównaniu do statystyk z 1993 r. – ponadtrzykrotnie. W I półroczu tego roku zgłoszono o 0,2 proc. mniej nieszczęśliwych zdarzeń niż rok temu w tym samym czasie. Gospodarstwa unowocześniają się, wymieniają maszyny na nowe, coraz częściej dba się w nich o nawierzchnie i ciągi komunikacyjne, co ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa. Kluczowa jest też świadomość samych rolników, bowiem to oni muszą zadbać o bezpieczeństwo w gospodarstwie.

Dzięki popularyzowaniu przez KRUS zasad ochrony zdrowia i życia podczas pracy w gospodarstwie rolnicy coraz częściej rozumieją, że nawet niewielkie zmiany organizacyjne podnoszą poziom bezpieczeństwa. Choć obecny system prawny nie nakłada sankcji za nieprzestrzeganie tych zasad, a udział w działaniach prewencyjnych jest dobrowolny, Kasa zachęca rolników i ich bliskich do poszerzania wiedzy, która może uratować zdrowie, a nawet życie. Tematyka spotkań z rolnikami planowana jest na podstawie analizy przyczyn i okoliczności wypadków i chorób zawodowych rolników, dlatego poruszane zagadnienia odpowiadają aktualnym potrzebom danego regionu.

Prewencja

W 2016 r. KRUS przeprowadził ponad 4 tys. szkoleń i spotkań z rolnikami, a udział w nich wzięło ok. 150 tys. gospodarzy i ich rodzin. W zeszłym roku Kasa, samodzielnie lub we współpracy z innymi podmiotami, zorganizowała ponad 2200 konkursów wiedzy o bezpieczeństwie pracy w gospodarstwie rolnym, a uczestniczyło w nich ok. 85 tys. rolników, ich dzieci i osób mieszkających na wsi. Przykładem jest choćby VII edycja Konkursu Plastycznego dla dzieci „Bezpiecznie na wsi to podstawa – środki chemiczne to nie zabawa”, do którego przystąpiło ponad 34 tys. uczniów szkół podstawowych z terenów wiejskich. Natomiast w Ogólnokrajowym Konkursie „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” od 2003 r. udział wzięło 18 tys. gospodarstw indywidualnych i ponad 1000 zakładów rolnych.

Dla rolników to doskonała okazja, by nie tylko zdobyć cenne nagrody – w tegorocznej edycji główną nagrodą był nowoczesny ciągnik marki Ursus – ale też poddać audytowi bezpieczeństwa swoje gospodarstwo, promując bezpieczne rozwiązania w codziennej pracy. Komisje konkursowe wizytują gospodarstwa, biorą pod uwagę ogólny ład i porządek, stan budynków, schodów, drabin, instalacji i urządzeń elektrycznych, wyposażenie, stan techniczny budynków i urządzeń, organizację miejsc wypoczynku dla dzieci. Sprawdzane są warunki obsługi i bytowania zwierząt i stosowanie środków ochrony osobistej.

Ponadto podczas imprez masowych dla rolników, np. targów, wystaw, dożynek, festynów, zorganizowano blisko 900 stoisk i punktów informacyjnych.

KRUS od 1994 r. nadaje maszynom i urządzeniom o wysokim poziomie bezpieczeństwa „Znak Bezpieczeństwa KRUS”. Od 1996 r. Kasa przyznaje także wyróżnienie targowe „Wyrób zwiększający bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym”, a od 2000 r. producenci i dostawcy otrzymują statuetkę DOBROSŁAW. Wyróżnione wyroby są prezentowane podczas spotkań i targów.

Wiedzę o tym, jak poprawić poziom bezpieczeństwa w swoim gospodarstwie, KRUS przekazuje w licznych publikacjach prewencyjnych, które udostępniane są rolnikom i ich rodzinom podczas spotkań, a także w siedzibach Kasy w całej Polsce. Można się z nimi zapoznać na stronie krus.gov.pl.

Kasa od wielu lat współpracuje także z jednostkami Ochotniczej Straży Pożarnej w całej Polsce w zakresie łagodzenia skutków wypadków przy pracy rolniczej. Współpraca ta polega na doposażaniu przez KRUS jednostek OSP w zestawy ratownictwa przedlekarskiego, wykorzystywane przez ratowników w akcjach ratowniczych. W 2016 r. Kasa przekazała 73 takie zestawy. Udzielono dzięki temu pomocy 4 tys. osób.

KRUS docenia rolę mediów w kształtowaniu świadomości o bezpiecznej pracy w rolnictwie, organizując konkurs dla dziennikarzy, którzy poruszają tę tematykę w swoich publikacjach. Trwa XXIII edycja tego przedsięwzięcia (zgłoszenia do 15 stycznia 2018 r.).

Zdanie eksperta

Zbigniew Rapacki, Wicedyrektor Biura Prewencji KRUS

Gospodarstwo rolne to małe przedsiębiorstwo, w którym rolnik, najczęściej z rodziną, decyduje o wszystkich aspektach jego prowadzenia, czyli musi wziąć pod uwagę aspekt produkcyjny – co i jakimi środkami produkować; aspekt ekonomiczny – czy stać go na to, czy musi z czegoś zrezygnować, wiedzieć, jakim sprzętem pracować i w jakiej technologii. Jeśli uwzględnia w tym warunki zdrowotne i bezpieczeństwo swoje i rodziny to właśnie o to nam chodzi, gdyż zabiegamy od wielu lat, żeby praca była wykonywana z pełną świadomością zagrożeń i wiedzą, jak je eliminować.

KRUS od wielu lat promuje zasady bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym, zgodnie z Ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników. Istnieje wiele aspektów, które wpływają na bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym: organizacja pracy, planowanie, usytuowanie budynków mieszkalnych i produkcyjnych, profil produkcji i technologie chowu, hodowli czy upraw, normy bezpieczeństwa zastosowane w budynkach produkcyjnych i pomocniczych, sposób użytkowania środków produkcji i ich stan techniczny, dbanie o higienę osobistą i stosowanie obuwia i odzieży roboczej, a także ochrona pracy. Bezpieczeństwo zależy w dużej mierze od wiedzy rolników o istniejących zagrożeniach i o tym, jak im zapobiegać.

KRUS upowszechnia rozwiązania techniczne i technologiczne podpatrzone w gospodarstwach laureatów konkursu „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” do promowania dobrych praktyk – m.in. pomysł rolnika, który zastosował zabezpieczenie drabiny do silosa przed wejściem dzieci czy nieuprawnionych osób, albo rozwiązanie, by ustawiać maszyny i urządzenia na podestach na kółkach lub rolkach, co umożliwia bezpieczne agregowanie ich z ciągnikiem, wymaga mniejszego wysiłku, a nie wymaga pomocy osoby trzeciej.

KRUS promuje te rozwiązania, aby były wykorzystywane w innych gospodarstwach i przez producentów maszyn. Działania rolników uczestniczących m.in. w Konkursie „Bezpieczne Gospodarstwo Rolne” są podpatrywane i wykorzystywane, co wpływa na eliminowanie zagrożeń wypadkowych w gospodarstwach i zwiększa bezpieczeństwo pracy.

Kasa nazywa takich rolników ambasadorami dobrych praktyk rolniczych. Udowadniają, że poza satysfakcją z poziomu produkcji i dobrego wyniku ekonomicznego czerpią zadowolenie z tego, że pracują z poszanowaniem życia swojego i najbliższych.

Jak pracować bezpiecznie

• Zadbaj o ład i porządek w gospodarstwie.
• Oddziel część mieszkalną od produkcyjnej.
• Używaj odzieży ochronnej oraz obuwia, które usztywnia kostkę i ma protektorowaną podeszwę.
• Planuj i rozsądnie organizuj pracę.
• Wchodź na maszyny i schodź z nich wyłącznie przodem.
• Dbaj o kompletność osłon i zabezpieczenie części ruchomych maszyn i urządzeń rolniczych.
• Przestrzegaj zaleceń instrukcji obsługi sprzętu rolniczego.
• Wyłączaj napęd maszyn podczas napraw i regulacji.
• Zapewnij zwierzętom gospodarskim dobrostan.

Materiał przygotowany we współpracy z