Choroby jamy ustnej

Brzydki zapach z ust, zaczerwienie i krwawienie dziąseł, nieprzyjemny posmak – to najczęstsze objawy chorób przyzębia. Niestety, wiele osób „radzi” sobie z nimi, żując gumę czy ssąc miętówki, ale takie maskowanie i lekceważenie problemu może skończyć się nieodwracalnym uszkodzeniem zębów i poważnymi chorobami.

Stan uzębienia i dziąseł powinien być sprawdzany zarówno w trakcie regularnych wizyt w gabinecie stomatologicznym, jak i podczas codziennej higieny jamy ustnej. Zdrowe dziąsła są twarde i dobrze przylegają do zębów. Pierwszym sygnałem, który powinien wzbudzić niepokój, jest zaczerwienienie i krwawienie dziąseł, które może oznaczać ich zapalenie. Na dalszych etapach choroby pojawiają się m.in. zmiana wyglądu zębów, cuchnący oddech i nieprzyjemny posmak. Jeśli się w porę nie zareaguje, choroba się rozwinie, a wraz z nią pojawią się kolejne dolegliwości. Nieleczone zapalenie może skończyć się nawet usunięciem zęba.

Pierwsze objawy

Najwcześniejszym etapem choroby dziąseł i przyzębia jest zapalenie dziąseł. Jego najczęstszą przyczyną jest brak higieny jamy ustnej bądź niewystarczająca higena, co prowadzi do nadmiernego rozwoju bakterii znajdujących się w płytce nazębnej – przylegającej, bezbarwnej warstwie, która stale tworzy się na zębach. Jeżeli nie usuwa się jej przez codzienne szczotkowanie i czyszczenie zębów nicią dentystyczną, bakterie wytwarzają w płytce toksyny. To one podrażniają tkankę dziąsła, powodując zapalenie. Najpierw pojawia się dostrzegalne podczas mycia zębów niewielkie krwawienie. Na tak wczesnym etapie choroby uszkodzenia są odwracalne, gdyż kość i tkanka łączna, które utrzymują zęby, nie są jeszcze objęte procesem chorobowym. Jeśli jednak zlekceważy się te objawy, stan jamy ustnej może się drastycznie pogorszyć.

Następnym etapem rozwoju choroby jest umiarkowane zapalenie przyzębia. Na skutek wydzielanych przez bakterie toksyn dochodzi do uszkodzenia kości wyrostka zębodołowego i włókien ozębnej, które utrzymują zęby w zębodole. Wówczas pod linią dziąseł może zacząć tworzyć się kieszonka – przestrzeń, do której trafiają resztki pokarmu, stanowiące idealną pożywkę dla żyjących w jamie ustnej bakterii. Jeśli wtedy zostanie rozpoczęte odpowiednie leczenie stomatologiczne, a chory zacznie intensywnie i we właściwy sposób dbać o higienę jamy ustnej, możliwe jest uniknięcie dalszych uszkodzeń. W przeciwnym wypadku może dojść do zaawansowanego zapalenia przyzębia (parodontozy).

Na tym etapie choroby zniszczeniu ulegają więzadła ozębnej i kość wyrostka zębodołowego, które stanowią podporę dla zębów, więc zaczynają się one ruszać i w konsekwencji wypadać. Wiąże się to z bólem oraz dyskomfortem, a także ma negatywny wpływ na zgryz. Konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarza stomatologa, który w odpowiedni sposób zaplanuje leczenie.

Problemy spowodowane zapaleniem dziąseł nie kończą się jednak w jamie ustnej.

Z ust do serca

Osoby dotknięte tego rodzaju chorobami są dwukrotnie bardziej narażone na chorobę wieńcową. Ponadto potwierdzony naukowo jest też związek infekcji w jamie ustnej z wylewami krwi do mózgu – ludzie, którzy przeszli wylew, częściej cierpieli na choroby dziąseł niż pozostali. Dlaczego tak się dzieje?

Odpowiedzialne za choroby dziąseł bakterie mogą przedostawać się z jamy ustnej do krwiobiegu. Tam produkują białko, które powoduje sklejanie się płytek krwi w naczyniach krwionośnych. To z kolei podnosi ryzyko tworzenia się zakrzepów, które mogą ograniczać normalny przepływ krwi, przez co serce nie otrzymuje wszystkich potrzebnych składników odżywczych i tlenu. Może to prowadzić do zawału mięśnia sercowego. Podobny wpływ bakterie z jamy ustnej mogą mieć na naczynia krwionośne dostarczające krew do mózgu.

Jak się leczyć?

Jeśli dostrzeże się niepokojące objawy, konieczna jest konsultacja stomatologa, który pomoże na przykład dobrać właściwe środki higieny jamy ustnej – pastę i płyn do płukania. Ponadto stomatolog poprowadzi instruktaż co do właściwego dbania o higienę i udzieli wszelkich innych wskazówek.

Na wczesnym etapie zapalenia dziąseł i przyzębia są wyleczalne – wystarczy tylko prawidłowo szczotkować zęby, czyścić je nicią dentystyczną, co pozwala usuwać nadmiar płytki zębowej, resztki pokarmu, a przede wszystkim „głównych sprawców całego zamieszania” – czyli bakterie.

W sytuacji, gdy na zębach powstał kamień (nawarstwiona płytka nazębna), konieczne jest usunięcie go przez stomatologa lub higienistkę. W wypadku zaawansowanych stadiów choroby niezbędna jest farmakoterapia, a nawet zabieg usunięcia zębów.

Profilaktyka

Wiedza na temat zapobiegania chorobom jamy ustnej jest dość powszechna – zwłaszcza wśród najmłodszych. Niestety, nawyk codziennego czyszczenia zębów i regularnych (co pół roku lub częściej) wizyt u stomatologa nie zawsze utrzymuje się u dorosłych. Do tego dochodzi zła dieta i używki. Spożywanie dużej ilości cukru, ale też alkoholu lub co gorsza – palenie papierosów, to prosta droga do tego, by stan jamy ustnej stale się pogarszał. Jak w większości tego typu schorzeń kluczowe dla profilaktyki jest jedno słowo – higiena. Chodzi zarówno o regularne i prawidłowe mycie zębów, jak też odpowiednią dietę. Zęby człowieka najbardziej „lubią” owoce (zwłaszcza jabłka!), warzywa, produkty mleczne, pieczywo pełnoziarniste, ryby i zieloną herbatę.

Najlepszym doradcą w kwestii dbania o jamę ustną jest stomatolog.

- Jak wykazują badania Fundacji Dr Laskus, Polacy radzą sobie z objawami parodontozy głównie za pomocą stosowania leczniczych past do zębów – podkreśla dr n. med. Agnieszka Laskus, stomatolog, periodontolog i certyfikowany implantolog. – Należy pamiętać, że tego typu działanie w przypadku już zaistniałych problemów jest wyłącznie objawowe i nie usuwa realnych przyczyn choroby oraz nie zatrzymuje trwale postępu parodontozy, dlatego tak ważne jest, aby na czas rozpocząć profesjonalne leczenie w gabinecie stomatologicznym. Co istotne, trzeba mieć świadomość, że leczenie choroby przyzębia przeprowadzamy nie tylko dla efektów estetycznych naszego uśmiechu i dla zachowania prawidłowej funkcjonalności zębów i dziąseł, ale także zdrowia całego organizmu, ponieważ nieleczona parodontoza może prowadzić do wielu poważnych schorzeń występujących poza jamą ustną, jak: zmiany miażdżycowe, choroby serca i układu sercowo-naczyniowego, zawały, udary, zaburzenia gospodarki węglowodanowej organizmu, powikłania zapalne stawów, nerek, a u kobiet w ciąży przedwczesne porody i niska waga urodzeniowa noworodków – dodaje.

Prawidłowe czyszczenie zębów

Sześć kroków, jak odpowiednio dbać o jamę ustną według Fundacji dr Laskus:

1. Umieść główkę szczoteczki przy samych zębach, a następnie ustaw włosie szczoteczki pod kątem 45 stopni do linii dziąseł. Wykonuj szczoteczką kilkakrotnie małe koliste ruchy na wszystkich powierzchniach każdego zęba.
2. Wyszczotkuj zewnętrzne powierzchnie każdego zęba w górnym i dolnym szeregu, zachowując ustawienie włosia szczoteczki pod kątem do linii dziąseł.
3. Tym samym sposobem wyszczotkuj wewnętrzne powierzchnie wszystkich zębów.
4. Wyszczotkuj powierzchnie gryzące zębów.
5. Aby wyszczotkować wewnętrzne powierzchnie zębów przednich, ustaw szczoteczkę pionowo i wykonaj kilka małych kolistych ruchów przednią częścią szczoteczki.
6. Szczotkowanie języka pomoże zachować świeży oddech i zapewni czystość jamie ustnej poprzez usunięcie bakterii.

Halitoza

Jednym z efektów chorób jamy ustnej, w tym zapalenia dziąseł, jest halitoza – uporczywy i nieprzyjemny zapach z ust. Jest ona, niestety, często ignorowana, a nieprzyjemną woń próbuje się maskować, stosując cukierki lub gumy do żucia o zapachu mięty. To jednak za mało. Niezwykle istotną rolę w leczeniu halitozy odgrywa higiena jamy ustnej, a także stosowanie płukanek i tabletek do ssania poleconych przez lekarza lub farmaceutę. Potwierdzoną skuteczność w zwalczaniu halitozy mają preparaty zawierające cynk, także w formie chlorku cynku (ZnCl2), który ma właściwości absorbujące nieprzyjemne zapachy powstające w wyniku procesów gnilnych w jamie ustnej, a przy tym działa przeciwzapalnie. Cynk ma też istotne znaczenie w profilaktyce przeciwinfekcyjnej oraz leczeniu zmian chorobowych błony śluzowej (takich jak afty), stanów zapalnych dziąseł i innych chorób przyzębia.

Partnerem cyklu poradników jest