Lista Mocy 1918-2018. Tadeusz Manteuffel

1902–1970
wybitny historyk, mediewista 

Maturę zdał w 1919 r. w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie. Studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim (UW), gdzie w 1924 r. obronił pracę magisterską. Następnie wyjechał na dwuletnie stypendium naukowe do Francji, Anglii i Włoch.

W 1925 r., gdy miał zaledwie 23 lata, ukazała się jego pierwsza praca mediewistyczna: „Polityka unifikacyjna Chlotara II”. W 1931 r., po opublikowaniu rozprawy habilitacyjnej „Teoria ustroju feudalnego według Consuetudines Feudorum XII–XIII w”., uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim (UW) stopień docenta. 1 września 1945 r. został kontraktowym profesorem w Katedrze Historii Powszechnej Średniowiecza i kierownikiem Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1951 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Praktycznie całe życie poświęcił pracy naukowej, badając przede wszystkim wieki średnie.

Równocześnie z aktywnością naukową angażował się w walkę zbrojną. Brał udział m.in. w wojnie polsko-bolszewickiej. W trakcie bitwy pod Jabłonną stracił prawą rękę. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, a na polu naukowym twórcą i kierownikiem sekcji historii podziemnego UW oraz współredaktorem tajnych „Wiadomości Polskich”.

Po zakończeniu wojny odbudowywał struktury uniwersyteckie, w latach 50. został prezesem Polskiego Towarzystwa Historycznego, a w okresie 1953–1970 organizatorem i dyrektorem Instytutu Historii PAN, który obecnie nosi jego imię.

W pamięci współpracowników pozostał człowiekiem prawym, nieulegającym naciskom, o wytyczonych celach. Dobro szeroko rozumianego środowiska uniwersyteckiego stawiał na pierwszym miejscu. Z uwagi na to, że w 1951 r. prezydent Bolesław Bierut nadał mu Order Sztandaru Pracy II klasy, współcześni zarzucają profesorowi niekiedy, że otwarcie popierał postulaty socrealizmu i „romansował” z komunistyczną władzą. Postawił się jej jednak w 1968 r., protestując przeciwko fali antysemityzmu, za co utracił stanowisko na UW. Z obszernego dorobku naukowego profesora korzystały pokolenia, a i dziś wiedzę o wiekach średnich studenci historii czerpią z opracowanych przez niego podręczników.