Praca a leczenie uzdrowiskowe z NFZ
Od dwóch lat mam umiarkowany stopień niepełnosprawności zgłoszony u pracodawcy. Zostałam skierowana przez NFZ na leczenie uzdrowiskowe trwające 21 dni z powodu choroby krążka miedzykręgowego. Czy z tego tytułu mam prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia? Ile dni mi przysługuje i co mam przedstawić pracodawcy? Czy korzystanie z zabiegów rehabilitacyjnych np. bez pobytu w sanatorium daje mi to prawo i w jakim wymiarze?
Szanowna Pani,
Art. 20 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych reguluje 2 rodzaje płatnych zwolnień od pracy. Zgodnie z tym artykułem osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
- w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
- w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
W odniesieniu do pkt 1) należy zauważyć, że wymiar 21 dni dotyczy tylko i wyłącznie płatnego zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (a nie szeroko pojętej rehabilitacji np. 21 dni wolne na zabiegi rehabilitacyjne).
Art. 20 ust 1 pkt 4) ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych stwierdza iż, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania zwolnień od pracy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym z dnia 22 maja 2003 r. (Dz.U. Nr 100, poz. 927) pracodawca udziela osobie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zwolnienia od pracy na podstawie wniosku lekarza sprawującego opiekę nad tą osobą o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Wniosek lekarza określa rodzaj turnusu i czas jego trwania. Skierowanie na turnus rehabilitacyjny osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przedstawia pracodawcy w takim terminie, który umożliwi zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie. Podstawą wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia jest przedłożony pracodawcy dokument, który potwierdza pobyt na turnusie, wystawiony przez organizatora turnusu. Z powyższego wynika, iż aby korzystać z 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym należy spełnić wymagania formalne przewidziane przepisami.
W przypadku, gdy nasza rehabilitacja nie jest turnusem rehabilitacyjnym to zgodnie z art. 20 ust 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (przepis regulujący płatne zwolnienie od pracy) pracownik o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy (z zachowaniem pełnego prawa do wynagrodzenia) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. Wymiar tych zwolnień (nie są to zwolnienia lekarskie) nie jest limitowany (inaczej niż to dotyczy turnusu rehabilitacyjnego gdzie jest wskazana liczba 21 dni), jednak pracownik może je uzyskać tylko, gdy czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Przepisy nie określają szczegółowych zasad udzielania przez pracodawcę zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających. Ustawodawca jedynie w odniesieniu do zwolnienia w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym zawarł w art. 20 ust. 4 delegację ustawową do określenia szczegółowych zasad udzielania tego zwolnienia. Do pracodawcy należy więc określenie tych zasad lub porozumienie się z pracownikiem w tym zakresie. Przepis art. 20 ust 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji nie określa także zasad dokumentowania odbytej wizyty. Jednakże warto dysponować zaświadczeniem, iż dane zdarzenie miało miejsce. Warto także odpowiednio wcześniej zawiadomić pracodawcę o wizycie u specjalisty (np. 7 dni przed planowaną wizytą), aby mógł on zaplanować pracę/zastępstwo.
W przypadku wyjazdów na leczenie uzdrowiskowe w związku z chorobą nie spotkałem się z korzystaniem przez pracownika z art. 20 ust 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Osoby korzystają zazwyczaj z urlopu wypoczynkowego lub ze zwolnienia lekarskiego. W tym jednak zakresie proszę skontaktować się ze swoim lekarzem.
Z poważaniem,
dr Michał Urban, radca prawny